managing21.be

Gereguleerde rivieren, verdroogde venen en aangetaste bodems vertegenwoordigen slechts enkele van de redenen waarom de biodiversiteit afneemt. De Europese Unie wil dit probleem met zijn programma LIFE+ tegengaan. Daarbij worden in Oostenrijk een deel van de uiterwaarden in de buurt van de krachtcentrale Altenwörth op de Donau (in het district Tulln) voor dit doel in ere hersteld.

Waar tot enkele jaren geleden alleen nog maar alluviale bossen waren terug te vinden, breidt zich nu de langste vispassage van Niederösterreich – over een afstand van twaalf kilometer van Traismauer tot Altenwörth – uit. Als exploitant van een energiecentrale was het Oostenrijkse energiebedrijf Verbund hiertoe wettelijk verplicht. “Verbund implementeerde hier echter niet alleen een technische oplossing – er waren bijvoorbeeld opties om alleen betonnen bassins met sleuven te bouwen zodat de vissen stroomopwaarts konden zwemmen – maar ook een natuurlijke oplossing”, zegt projectmanager Hannes Einfalt. “Gelukkig was er genoeg ruimte op de linkeroever.”

Sterk gereguleerde rivieren

“De Oostenrijkse rivieren, vooral de Donau, zijn sowieso sterk gereguleerd en verstopt”, verduidelijkt Einfalt. “Met de vispassage was het mogelijk om dit probleem enigszins te doorbreken en in het voormalige alluviale bos een breed, royaal ontworpen kanaal te creëren, met meanders, verschillende stroomsnelheden en ecologische retraites voor dieren en planten.”

De vispassage van Altenwörth. – Foto Verbund

Van 2020 tot de zomer van 2022 moesten daarvoor grote hoeveelheden aarde, grind en fijn sediment – in totaal 580 kubieke meter – worden verplaatst. Het materiaal werd echter niet afgevoerd, maar in het kanaal Krems-Kamp gebruikt voor de aanleg van taluds en grindbanken. Het doel van de renaturisatie is de versterking van de biodiversiteit en de creatie van habitats en retraites voor rivierzwaluwen of ijsvogels, maar ook om er voor te zorgen dat vissen genoeg ruimte hebben om te paaien.

Verbund wijst erop dat dit project zonder financiering van de Europese Unie zeker niet op deze schaal zou kunnen worden gerealiseerd. “De Europese Unie droeg 8,5 miljoen euro bij, om de fouten van de voorbije decennia te compenseren”, werpt Wolfgang Bogensberger, hoofd van de vertegenwoordiging van de Europese Unie in Wenen, op. “We hebben ontdekt dat we met een grote verarming van soorten worden geconfronteerd.”

“Biodiversiteit is vooral belangrijk in de voedselketen of voor de bestuiving van planten. Een van de belangrijkste aandachtspunten van de projecten Life+ is het terugwinnen van natuur die hier ooit aanwezig was, zoals nagenoeg natuurlijke milieugebieden, alluviale landschappen of heidevelden. Al deze gebieden spelen een bijzonder belangrijke rol in de natuurlijke cyclus. Langs de grens tussen Niederösterreich en Slowakije zijn daarbij de uiterwaarden van de Morava hersteld. Dat moet bedreigde soorten vogels en vissen beschermen, maar moet ook overstromingen helpen tegengaan.”

Circulaire economie

Volgens Bogensberger gaat het ook om een circulaire economie en duurzaamheid in productie, distributie en consumptie. “Als ik pesticiden gebruik, heb ik twee of drie jaar lang een aanzienlijk voordeel, maar ik ben daarbij niet duurzaam bezig als ik ervoor zorg dat bijen afsterven en ik niet langer de bestuivers heb die ik nodig heb zodat ik de gewassen over tien jaar nog steeds kan oogsten. De Europese Unie wil daarom met zijn programma Life+ financiële prikkels geven.”

Hoewel de Europese Unie op mondiaal vlak slechts een beperkte impact heeft, moet volgens Bogensberger iemand nu actie ondernemen om het verlies aan natuur tegen te gaan. “Dat is ook uit eigenbelang”, waarschuwt hij. “Men merkt de gevolgen niet meteen, maar als de biodiversiteit afneemt, heeft dat automatisch gevolgen voor de voedselketen en de flora en fauna. Uiteindelijk is dit ook een uitdaging voor onze levenskwaliteit.”

Einfalt wijst erop dat de paaigronden door de vissen al massaal worden gebruikt. Hij zegt daarbij verbaasd te zijn over de snelle manier waarop de natuur heeft gereageerd.