Europees spoorvervoer blijft nog altijd bijzonder gefragmenteerd
Posted by managing21 on juli 9th, 2024
De inspanningen van de lidstaten van de Europese Unie om de regelgeving voor het spoorvervoer te harmoniseren, kennen een traag en ongelijkmatig verloop. Dit heeft geleid tot grensoverschrijdende onverenigbaarheden die het gebruik van het spoor belemmeren. Dat is de conclusie van een rapport van het European Railway Agency (ERA). De resultaten van het rapport worden bevestigd door een onderzoek van de milieugroep Greenpeace, die slechts weinig grensoverschrijdende spoorverbindingen tussen grote Europese steden kon terugvinden.
“Europese landen bouwden historisch gezien hun eigen spoorwegnetwerken en kozen uitrusting en normen die vaak niet compatibel waren met de treinen en sporen van hun buren”, werpen de onderzoekers op. “Als gevolg hiervan is het spoorwegsysteem van het Europese continent nu losgekoppeld en gefragmenteerd. De Europese Unie probeert dit probeert op te lossen en ontwikkelt een aantal technische specificaties voor interoperabiliteit. Een implementatie van deze geharmoniseerde regels zouden een ononderbroken grensoverschrijdend verkeer op het Europese spoorwegsysteem moeten garanderen. De invoering van deze interoperabiliteit verloopt echter traag en ongelijkmatig. Regelgeving blijkt vaak niet aanvaard te kunnen worden, omdat de lidstaten van de Europese Unie verzoeken tot afwijking van de regelgeving blijven indienen.”

Landsgrenzen vormen voor een geïntegreerd Europese treinvervoer belangrijke barrières. – Foto: Pixabay/Erich Westendarp
“Een van de grote probleemzones voor het spoorvervoer is de fragmentatie in nationale systemen”, merkt Josef Doppelbauer, directeur bij het European Railway Agency, op. “Dit draagt bij tot het relatief lage modale aandeel van het spoor in het grensoverschrijdend vervoer. Een belangrijk aandachtspunt is het European Rail Traffic Management System (ERTMS), dat één enkel systeem voor de signalisatie en de snelheidscontrole tot stand moet brengten. Dit is van cruciaal belang voor de interoperabiliteit van het spoorwegnet in de Europese Unie.
“Bij de creatie van een veiliger, zuiniger en interoperabeler netwerk moeten we onmiddellijk prioriteit geven aan de harmonisatie van de operationele regels van dit management-systeem”, merkt Enno Wiebe, directeur-generaal van de Union des Industries Ferroviaires Européennes (Unife). “We zullen met het European Railway Agency nauw samenwerken om deze doelstelling te helpen bereiken.” Uit het rapport van het Europese spoorwegbureau blijkt dat de invoering van dit systeem traag en onder de lidstaten ongelijkmatig is verlopen. Het controlesysteem is op het Europese spoorwegnet momenteel ingezet op een totaal traject van 13.700 kilometer. Dat blijft ver verwijderd van de doelstellingen die door de Europese Unie werden vastgelegd en waarbij is bepaald dat eind dit decennium 57.000 kilometer met de technologie zou zijn uitgerust.
Het rapport wijst naar de hoge kosten als belangrijkste reden voor de vertraging. Maar Wiebe benadrukte dat ook vertragingen in de inzet van het management-systeem aanzienlijke financiële gevolgen heeft. “Uit eerder onderzoek dit jaar bleek dat te veel verschillen in de werking en technologie van het controlesysteem van land tot land een impact hebben op de kosten”, waarschuwde hij.
De Europese Unie heeft successen geboekt met het opschonen van nationale regels op andere terreinen van de spoorwegsector. “Als onderdeel van een voortdurende inspanning is het aantal regels met betrekking tot de goedkeuring van locomotieven en rijtuigen al aanzienlijk verminderd. Recente hervormingen maken het voor treinfabrikanten bovendien mogelijk om bij de European Railway Agency een enkele vergunning aan te vragen om hun locomotieven of wagons in alle lidstaten van de Europese Unie te mogen laten rijden.
Greenpeace
Uit een rapport van milieugroepering Greenpeace, gebaseerd op een analyse van 990 routes tussen 45 grote Europese steden, blijkt dat slechts 12 procent van deze verbindingen door een rechtstreekse treinverbinding worden bediend. Nog eens 31 procent zouden een directe verbinding kunnen bieden door gebruik te maken van bestaande sporen, maar die routes blijken momenteel niet bediend te worden. “Het opstarten van rechtstreekse treinen overdag of met nachttreinen met een maximale reistijd van achttien uur op deze laatste categorie routes, zou relatief eenvoudig zijn en zou het aantal rechtstreekse treinverbindingen tussen grote Europese steden meer dan verdrievoudigen”, stippen de onderzoekers aan.
Uit de analyse blijkt ook dat er bijna zes keer zoveel rechtstreekse vliegverbindingen (990) zijn tussen de steden dan rechtstreekse treinverbindingen. Opgemerkt wordt dat 69 procent van deze routes worden bediend door rechtstreekse vluchten. “Dit toont aan dat de Europese transportinfrastructuur mensen nog steeds aanmoedigt om te vliegen in plaats van de trein te nemen, hoewel de luchtvaart voor het leefmilieu veel schadelijker is”, merkt Herwig Schuster, campagneleider transport bij Greenpeace Centraal-Europa, op. “Jarenlang heeft Europa de rode loper uitgerold voor klimaatschadelijke vliegreizen en deze overladen met belastingvoordelen, terwijl treinen en spoorweginfrastructuur wegkwijnden.”
“Momenteel hebben we te maken met enorme gaten in ons spoornetwerk en een aanzienlijk onbenut potentieel voor rechtstreekse treinen, voornamelijk als gevolg van misplaatste mobiliteits-uitgaven”, geeft Schuster nog aan. “Het is tijd dat de Europese regeringen en de Europese Unie deze historische wanverhouding corrigeren door de connectiviteit en het comfort van treinen te verbeteren en een einde te maken aan de oneerlijke voordelen van de luchtvaartindustrie. Europeanen verdienen toegang tot een duurzaam, efficiënt, comfortabel en betaalbaar openbaar vervoer dat een meerwaarde betekent voor de consument en de planeet.”
Greenpeace merkt nog op dat geen enkele stad uit het onderzoek haar potentieel voor rechtstreekse treindiensten volledig. “Zelfs in Wenen, de stad met de meeste rechtstreekse spoorverbindingen (17), rijden rechtstreekse treinen op slechts 59 procent van de mogelijke routes”, verduidelijken de onderzoekers. “Op basis van bestaande sporen en dienstregelingen is er vanuit Wenen potentieel voor twaalf extra rechtstreekse treinverbindingen.” Na Wenen zijn de steden met de beste rechtstreekse treinverbindingen München (15 verbindingen, met een potentieel voor 14 extra verbindingen), Berlijn (14 verbindingen, met een potentieel voor 14 extra verbindingen), Zürich (13 verbindingen, men een potentieel voor 15 extra verbindingen) en Parijs (13 verbindingen, met een potentieel voor 16 extra verbindingen). De zes steden met de slechtste rechtstreekse treinverbinding zijn Athene, Lissabon, Pristina, Sarajevo, Skopje en Tallinn. Deze locaties hebben geen enkele rechtstreekse treinverbinding met een andere grote Europese stad.
“De Europese Unie verkeert al jaren in een politieke impasse over de uitbreiding van directe spoorverbindingen en de promotie van een overstap van luchtvaart en autoverkeer naar klimaatvriendelijke treinreizen”, zegt Greenpeace nog. “Hoewel de Europese Commissie tweeënhalf jaar geleden vijftien nieuwe grensoverschrijdende projecten aankondigde als onderdeel van zijn jongste spoorwegplannen, is dit aantal sindsdien teruggebracht tot slechts tien trajecten. Er is bovendien nog geen enkel nieuw traject uitgevoerd.” Er wordt nog opgemerkt dat er begin deze eeuw wekelijks nog 1.257 grensoverschrijdende nachttreinen voor passagiers werden geteld, maar eind vorig decennium was dat aantal gedaald tot 445 routes.
Greenpeace zegt de Europese Unie en zijn lidstaten op te roepen om de ontwikkeling van rechtstreekse treindiensten te ondersteunen door middel van investeringen in infrastructuur, een betere samenwerking tussen spoorwegmaatschappijen en rechtstreekse treinen te verplichten op verbindingen die nog niet commercieel levensvatbaar zijn.
Meer over dit onderwerp:
- Europese steden kunnen beduidend meer rechtstreekse spoorverbindingen krijgen
- Maleisië lanceert haalbaarheidsstudie voor Trans-Borneo Railway
- Slowaakse treinen starten met exclusieve compartimenten voor vrouwen
- Spanje verbiedt vliegtuigen op binnenlandse verbindingen die ook voor treinen geschikt zijn
- Humanoïde robot moet Japanse spoorweginfrastructuur helpen onderhouden