managing21.be

In Europa leeft 12,5 procent van de totale bevolking in een gebied dat door mogelijke overstromingen zou kunnen worden getroffen. In die risicogebieden is bovendien ook kritieke infrastructuur aanwezig. Dat is de conclusie van een rapport van het European Environmental Agency (EEA) over de impact van de klimaatverandering op de gehele watercyclus. De onderzoekers merken op dat hevige stormen de voorbije veertig jaar in Europa 5.582 slachtoffers heeft geëist. Er wordt aan toegevoegd dat het gevaar op verdere zware overstromingen op een hoog niveau blijft.

“Ongeveer 15 procent van de industriële faciliteiten in Europa bevindt zich in mogelijke uiterwaarden”, legt Aleksandra Kazmierczak, expert klimaat en gezondheid bij het European Environmental Agency. “Infrastructuur zoals waterzuiveringsinstallaties bevindt zich verder stroomafwaarts. Meer dan een derde daarvan in Europa bevindt zich op uiterwaarden.” Er wordt aan toegevoegd dat ook 11 procent van de Europese ziekenhuizen in risicogebieden is gesitueerd.

Overstromingsgebieden omvatten ook kritieke infrastructuur. – Foto: Pixabay/Patrick Behn

Omdat ze de concentratie van verontreinigende stoffen verhogen, vormen droogte en hittegolven voor de waterkwaliteit tevens een belangrijke bedreiging. “Deze cumulatieve gebeurtenissen vormen een probleem voor de toegang tot water voor de bevolking en beïnvloeden bovendien de koelsystemen van kerncentrales en de landbouw”, waarschuwt Kazmierczak. “Twee jaar geleden hebben we bijvoorbeeld, vooral in Zuid-Afrika, een daling gezien in de productie van maïs en olijfolie. De verliezen als gevolg van droogte in de landbouw, de watervoorziening en energiesector worden geschat op ongeveer 9 miljard euro per jaar.”

Complex problemen

“Europa is jammerlijk genoeg niet voorbereid op de toekomst”, zegt benadrukt Višnar Malinovská, onderdirecteur van het Directorate-General for Climate Action van de Europese Commissie, die daarbij gewag maakte van een complex probleem, dat een aantal systemische oplossingen nodig heeft. Daarbij merkt het rapport op dat Europa over de middelen beschikt die nodig zijn om de problemen nu te bestrijden.

“Er is alvast één maatregel die gemakkelijk kan worden doorgedrukt”, wordt in het rapport aangevoerd. “In gebieden die door klimaatgerelateerde gebeurtenissen, zoals overstromingen, gevaar lopen, zouden nieuwe ontwikkelingen moeten worden vermeden. Daarnaast kan ook gegrepen worden naar een aantal oplossingen die door de natuur zijn geïnspireerd. Onder meer kunnen daarbij bomen worden geplant of kan andere begroeiing worden gebruikt om regenwater vast te houden, maar ook zou gekozen kunnen worden om behandeld water te hergebruiken.”

Daarnaast pleit het rapport voor een grotere rol voor de technologie, onder meer in de vorm van een groter toezicht en de uitbouw van systemen voor vroegtijdige waarschuwing. “Zonder snelle en systematische actie om de maatschappelijke veerkracht te vergroten, zullen de gevolgen voor de gezondheid van het veranderende klimaat door overstromingen, droogtes en verminderde waterkwaliteit verergeren”, wordt in het rapport naar voor gebracht.

“Onze samenleving is sterk blootgesteld aan klimaatrisico’s zoals overstromingen, waterschaarste en slechte waterkwaliteit”, merkt Višnar Malinovská op. “Hoewel de bedreigde gebieden vaak over waterkeringen beschikken, kunnen de veiligheidsniveau grote verschillen laten optekenen. Overstromingen leiden niet alleen tot sterfgevallen en verwondingen, maar veroorzaken ook stress, wat vaak resulteert in posttraumatische stressstoornis en langere gevolgen voor de geestelijke gezondheid, zoals depressies, voor de getroffen bevolking. Overstromingen kunnen ook vervuiling veroorzaken. Naar schatting 650.000 gecombineerde riooloverstortingen in heel Europa verslechteren de waterkwaliteit als gevolg van hevige regenval.”

Malinovská wijst er verder op dat nu ook al 30 procent van de bevolking in Zuid-Europa met een permanente waterschaarste wordt geconfronteerd. “Dat kan leiden tot rantsoenering en andere mogelijke beperkingen, die in sommige regio’s al van kracht zijn”, merkt ze op. “Indien de voorraden opdrogen, moet met onvermijdelijke prijsstijgingen rekening worden gehouden. Al die problemen kunnen van invloed zijn op het vermogen van armere of grotere huishoudens om in hun hygiëne-behoeften te voorzien.”

“Bovendien bevorderen langdurige periodes van droog en warm weer de verspreiding van bosbranden”, beklemtoont Malinovská. “Dat is opnieuw vooral het geval in Zuid-Europa, maar in toenemende mate ook in andere regio’s. Bosbranden brengen niet alleen het directe gezondheidsrisico van het vuur met zich mee, want de blootstelling aan de schadelijke chemicaliën in de rook van natuurbranden heeft zowel acute als langdurige gevolgen voor de gezondheid.”

“De kwaliteit van het drinkwater en het zwemwater, hoewel over het algemeen zeer goed, loopt eveneens gevaar. Stijgende temperaturen van de lucht en het water bevorderen de groei van ziekteverwekkers, waardoor het risico op overdraagbare ziekten toeneemt. Een laag waterdebiet tijdens droge periodes kan resulteren in hogere concentraties van verontreinigende stoffen en farmaceutische producten, waardoor een dure afvalwaterzuivering nodig zal zijn. Bovendien kan de bloei van cyanobacteriën in voedselrijke wateren tijdens droge en warme periodes de waterkwaliteit in gevaar brengen.”

Meer over dit onderwerp:

• Europa moet zich aan groter overstromingsgevaar aanpassen
• Europese landbouwers scharen zich achter duurzaam beleid
• Grootste moerasgebied ter wereld worden door vuurhaarden zwaar getroffen
• Duurzame gebouwen zijn een belangrijk wapen tegen klimaatverandering
• Klimaatverandering creëerde vorig jaar 26 extra dagen met extreem warm weer