In Spanje wordt de eeuwenoude olijfteelt door een massale aanleg van zonneparken bedreigd. Het zonnige klimaat dat de olijfbomen doet gedijen, is immers ook voor de fotovoltaïsche installaties bijzonder interessant. Er dreigen onteigingen van lokale landeigenaren, maar niet iedereen legt zich bij dat scenario neer.

Spanje is wereldwijd de grootste producent van olijfolie. De vruchtbare landbouwgrond in de zonnige zuidelijke regio Andalusië, het hart van de Spaanse olijfteelt, blijkt momenteel echter ook erg in trek bij bedrijven die zonneparken willen installeren. Met bijna drieduizend zonuren per jaar is Andalusië een van de Spaanse regio’s met het hoogste aantal zonnepanelen, dankzij de opkomst van hernieuwbare energiebronnen die het land tot een Europese koploper in duurzame energie hebben gemaakt.

Producenten van hernieuwbare energie, zoals Greenalia en FRV Arroyadas, hebben voor de bouw van meerdere zonneparken in de buurt van Lopera, een gemeente met 3.600 inwoners tussen Cordoba en Jaen, toestemming gevraagd. Volgens ramingen zouden de aanvragen betrekking hebben op een oppervlakte tot mogelijk 1.000 hectare. De bedrijven onderhandelden over overeenkomsten om het grootste deel van de grond die nodig is voor hun projecten te leasen, maar stuitten op aanzienlijke tegenstand van honderden kleine landeigenaren.

Dit bracht de regionale regering van Andalusië ertoe aan te kondigen dat een deel van de grond die nodig is voor de zonneparken zou worden onteigend. Daarbij werd gewezen naar het algemeen belang van een duurzame energievoorziening. De lokale landeigenaars betogen van die operatie geen enkel voordeel te zullen hebben en zeggen dat hun manier van leven zal worden vernietigd.

Honderdduizend bomen

Activisten voorspellen dat de acht geplande zonneparken in het gebied de kap van bijna honderdduizend olijfbomen zullen vereisen. Volgens de regionale regering zouden echter slechts 13.000 bomen moeten worden opgeofferd. De lokale bevolking zegt verwacht te hebben dat energiebedrijven zonnepanelen in het gebied zouden plaatsen, maar voegt eraan toe nooit gedacht te hebben dat daarbij ook eigendommen zouden worden afgepakt.

“Het verlies van 500 hectare olijfgaarden zal jaarlijks meer dan 2 miljoen euro inkomsten doen verdampen”, merkte de lokale olijfoliecoöperatie La Loperana op. In een poging de projecten tegen te houden, hebben tegenstanders rechtszaken tegen de regionale overheid en de betrokken bedrijven aangespannen.

Spanje wekte vorig jaar 56,8 procent van zijn elektriciteit op met hernieuwbare bronnen zoals windenergie en zonnekracht. Dat betekende een nieuw record. Door gebruik te maken van de zonnige vlakten, winderige hellingen en snelstromende rivieren, wil Spanje het aandeel van hernieuwbare bronnen in de opwekking van elektriciteit tegen 2030 tot 81 procent verhogen. Die inspanningen moeten de uitstoot van broeikasgassen helpen verminderen.

De regionale overheid heeft de ondersteuning van projecten rond hernieuwbare energie verdedigd door te stellen dat minder dan één procent van de grond die de zonnepanelen zouden innemen, van onwillige landeigenaren diende te worden onteigend. De Union Española Fotovoltaica (Unef), de sectororganisatie van de Spaanse producenten van zonnekracht, voerde daarbij aan dat de projecten de belastinginkomsten voor de lokale gemeenschappen verhogen. “Deze inkomsten kunnen worden gebruikt om de openbare dienstverlening te verbeteren”, gaf José Donoso, directeur-generaal van Unef, aan.

Maar tegenstanders van de zonneparken beloven de strijd voort te zetten.

Meer over dit onderwerp:

• Kenia wil zich als regionaal leider in duurzame energie opwerpen
• India voert investeringen in zonnepanelen met ruim 50 procent op
• Cuba belooft areaal zonnepanelen drastisch uit te breiden
• Verenigde Staten krijgen eerste staalfabriek op zonnekracht
• Rheinland Westphalen bouwt nieuw zonnepark in open mijn
• SolarPower Europe investeert in batterijen voor opslag elektriciteit
• Decarbonisatie verbetert energiezekerheid van de meeste landen
• Rocket Lab levert zonnepanelen voor satellietnetwerk OneWeb
• Kanalennetwerk Californië wordt met zonnepanelen uitgerust
• Steun voor zonnekracht in Verenigde Staten politiek gepolariseerd

Een recente daling van de olieprijzen, veroorzaakt door de handelsoorlog van de Amerikaanse president Donald Trump, begint de oorlogskas van zijn Russische collega Vladimir Poetin uit te putten. Indien de prijs voor ruwe olie op het huidige niveau blijft, zou de Russische begroting – die voor ongeveer uit olie en gas bestaat – dit jaar mogelijk wel 2,5 procent lager kunnen uitvallen dan verwacht. Dat heeft de Britse zakenkrant Financial Times gemeld. De lage olieprijzen zouden Rusland kunnen dwingen om meer te lenen, de niet-militaire uitgaven te verlagen of de resterende reserves aan te spreken.

“De gemiddelde prijs van ruwe olie uit de Oeral is, na de aankondiging van de invoerheffingen door de Amerikaanse president Donald Trump en de onverwachte zet van de Organization of the Petroleum Exporting Countries (Opec) om de productie te verhogen, tot het laagste niveau in bijna twee jaar gedaald”, voert Anastasia Stognei, correspondent Rusland van de Financial Times, aan. 

Stognei wijst erop dat ruwe olie uit de Oeral donderdag werd verhandeld voor een prijs van ongeveer 50 dollar per vat. Rusland heeft zijn begroting voor dit jaar echter gebaseerd op basis van een prijs van 69,70 dollar per vat. De prijsdaling verhoogt de druk op de Russische economie, die na de oorlog-gerelateerde uitgaven naar verwachting dit jaar zal vertragen. Rusland heeft al een deel van zijn staatsinvesteringsfonds gebruikt om de economie te ondersteunen na de gevolgen van de grootschalige aanval op Oekraïne. Het toegankelijke deel van het Russisch staatsinvesteringsfonds slinkt.

“In een zeldzame erkenning van de economische onzekerheid hebben Russische functionarissen hun bezorgdheid geuit over de daling van de olieprijzen”, werpt Stognei op. Daarbij verwijst ze naar eerdere uitspraken van Dmitri Peskov, woordvoerder van de Russische regering. Die had immers toegegeven dat de daling van de olieprijzen op de begrotingsinkomsten van Rusland een grote impact kan hebben. Peskov maakte daarbij gewag van een extreem volatiele situatie, die hij gespannen en emotioneel geladen noemde.

De verschuiving toont volgens Stognei tevens hoe de tarievenoorlog van Trump indirect de Russische economie schaadt. Er waren nochtans recent toenaderingspogingen tussen de Amerikaanse president en zijn Russische tegenhanger Poetin. Trump had daarbij ook beloofd om de economische betrekkingen tussen beide landen nieuw leven in te blazen als onderdeel van de onderhandelingen om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Maar dat leverde de Russische oliesector uiteindelijk weinig baten.”

De olieprijzen bleven immers, ondanks de aankondiging van een pauze van negentig dagen in het ingrijpende tariefprogramma, dalen. Elvira Nabiullina, directeur van de Russische centrale bank, had al voor de berichtgeving over die pauze dat aanhoudende handelsoorlogen meestal leiden tot een wereldwijde economische vertraging en mogelijk een lagere vraag naar de export van Russische energie

“Indien de olieprijzen zich rond het huidige niveau bevinden, zou Rusland dit jaar ongeveer een biljoen roebel kunnen verliezen, wat overeenkomt met 2,5 procent van de verwachte begrotingsinkomsten”, berekende Sofya Donets, hoofdeconoom bij het bureau T-Investments uit Moskou. “Dit zou betekenen dat de groei van het Russische bruto binnenlandse product met een vertraging van 0,5 procent rekening zou moeten houden.” Toch zou het volgens Janis Kluge, expert Rusland bij de Duitse Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP), enkele maanden duren voordat de lagere olieprijzen in de Russische begrotingsinkomsten doorwerken.

“De Russische economie draait al op volle toeren en de groei – grotendeels aangewakkerd door overheidsuitgaven in verband met oorlog – zal naar verwachting vertragen”, geeft Anastasia Stognei aan. “Officiële prognoses wijzen erop dat er dit jaar in Rusland sprake zou kunnen zijn van een groei tussen 1 procent en 2,5 procent. De voorbije twee jaar kon een groei van ongeveer 4 procent worden gemeld. Dat maakt het onwaarschijnlijk dat de Russische staat de dalende olie-inkomsten met middelen uit andere bronnen zou kunnen compenseren. De oorlog van Rusland tegen Oekraïne sleept inmiddels al vier jaar aan en het vermogen van de Russische regering om de economie te ondersteunen, neemt af.”

Westerse sancties

Sinds 2020 is het liquide deel van het Russische staatsinvesteringsfonds – ook bekend als het nationale welzijnsfonds – volgens Stognei met twee derde gedaald. “Indien die middelen worden gebruikt om een ??oplopend begrotingstekort te dekken, zal het fonds mogelijk tegen het einde van dit jaar zijn uitgeput”, benadrukt Benjamin Hilgenstock, expert macro-economie en strategie aan de Kyiv School of Economics. “Of het Russische regime hier iets aan kan doen, afgezien van pijnlijke bezuinigingen op niet-oorlogsgerelateerde uitgaven, is een andere vraag.”

“Verder blijven ook ongeveer 340 miljard dollar aan reserves van de Russische centrale bank onder westerse sancties bevroren, waardoor de manoeuvreerruimte sterk wordt beperkt”, verduidelijkt Stognei. “Nu het welzijnsfonds slinkt, kan de Russische regering worden gedwongen om de uitgaven te verlagen. Dit zou een verschuiving betekenen ten opzichte van de verhogingen in oorlogstijd. Economen waarschuwen dat eventuele bezuinigingen waarschijnlijk op niet-militaire begrotingsposten, zoals sociale uitgaven, zullen neerkomen.”

“Indien de olieprijs zich stabiliseert op een bijzonder laag niveau, zal Rusland waarschijnlijk meer belasting moeten heffen op exportbedrijven om een ??deel van de inkomstendaling te compenseren”, suggereerde Oleg Kuzmin, hoofdeconoom bij Renaissance Capital. “Na belastingaanpassingen en schuldfinanciering zal Rusland uiteindelijk bezuinigingen moeten overwegen.”

De Russische regering zou ook kunnen proberen op de internationale markt meer schulden aan te gaan. “De staatsschuld ligt momenteel immers lager dan 30 procent van het bruto binnenlandse product”, beklemtoonde Hilgenstock. “Naar internationale maatstaven is dat een laag niveau. Maar voor veel buitenlandse investeerders blijven Russische obligaties giftig. In eigen land richtten banken zich op de kredietverstrekking aan de private sector, maar tonen ze weinig interesse in de financiering van tekorten. Er kunnen dan ook ernstige beperkingen voor de Russische economie worden vooropgesteld, maar een plotselinge ineenstorting moet niet worden verwacht.”

Meer over dit onderwerp:

• Handelsoorlog zorgt voor aanhoudende chaos op oliemarkten
• Brazilië wil nieuwe vergunningen voor offshore oliegebieden veilen
• Goldman Sachs verwacht dat olieprijzen ook volgend jaar verder zullen dalen
• Verenigde Staten tonen sterke terugval in aantal actieve boorplatformen
• Gazprom stopt na zestien jaar project Azero in Bolivia
• Olieprijzen vallen terug tot laagste niveau in vier jaar tijd
• Verenigde Staten beloven lagere energieprijzen dan voorbije vier jaar
• Lagere olieprijzen blijken niet altijd goed nieuws te zijn
• Russische reserves olie en gas met 17 procent gedaald
• Winst van Russisch olieconcern Lukoil met bijna 30 procent gedaald

In de Verenigde Staten heeft president Donald Trump vier decreten uitgevaardigd om de ontginning en het verbruik van steenkool nieuw leven in te blazen. Experts waarschuwen echter dat ook die bemoeienissen van de Amerikaanse overheid de sector geen toekomst meer kunnen bieden. De ontginning van steenkool is volgens hen immers niet alleen schadelijk voor het leefmilieu en de menselijke gezondheid, maar vertegenwoordigt ook een achterhaalde en onrendabele industrie.

“Het is economisch gezien niet langer zinvol om steenkoolcentrales te onderhouden of te bouwen”, werpen verschillende experts op. “Het streven van Donald Trump naar een heropleving van de productie en het gebruik van steenkool in de Verenigde Staten is vergezocht en wellicht nutteloos.”

De nieuwe decreten van Trump geeft het Amerikaanse ministerie van binnenlandse zaken de opdracht om miljoenen hectaren openbare terreinen voor de ontginning van steenkool beschikbaar te maken. Het Amerikaanse ministerie van energie kreeg bovendien de opdracht om te onderzoeken of steenkool gebruikt kan worden om elektriciteit te leveren aan datacenters, die door de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie een grote behoefte aan energie zullen hebben.

“Maar er is weinig kans dat de Verenigde Staten opnieuw sterk afhankelijk van steenkool zullen worden”, betoogde Ryna Cui, onderzoeksdirecteur van het Center for Global Sustainability aan de University of Maryland. “De infrastructuur van de energiesector is niet meer op steenkool afgesteld. Bovendien zal steenkool niet kunnen optornen tegen opkomende technologieën. In de Verenigde Staten wordt steenkool voornamelijk gebruikt voor de opwekking van elektriciteit, maar de capaciteit voor elektriciteitscentrales op basis van steenkool de voorbije decennia echter afgenomen.”

“In 2011 vertegenwoordigde steenkool nog meer dan 40 procent van de totale Amerikaanse elektriciteitsopwekking”, benadrukte Cui. “In 2016 was dat percentage tot ongeveer 16 procent gedaald. De belangrijkste oorzaak van de daling van het steenkoolgebruik is de economische concurrentie met goedkopere en schonere brandstoffen, zoals aardgas en hernieuwbare energiebronnen. Steenkoolcentrales zijn economisch niet langer rendabel en de decreten van Donald Trump zullen niets veranderen aan de fundamentele onderliggende marktdynamiek. Aardgas en hernieuwbare energiebronnen zijn kosteneffeciënter geworden dan steenkool.”

De meeste Amerikaanse steenkoolcentrales zijn aan het einde van hun levensduur en het is economisch gezien weinig zinvol om deze sites te blijven exploiteren. De bouw van nieuwe steenkoolcentrales gaat gepaard met hoge economische en financiële risico’s. De installaties zouden tientallen jaren in bedrijf moeten blijven, maar dat heeft de markt tot nu toe vermeden. De typische levensduur van een steenkoolcentrale is ongeveer veertig tot zestig jaar, maar het is heel onduidelijk dat de decreten van Trump lang van kracht zullen blijven. “De decreten zouden de levensduur van de bestaande steenkoolcentrales enigszins kunnen verlengen en de productie de volgende jaren kunnen opvoeren, maar het is onwaarschijnlijk dat er nieuwe infrastructuur zal worden gebouwd”, opperde Cui.

Meest vervuilende brandstofbron

Zonder nieuwe investeringen in centrales in de Verenigde Staten zal volgens de experts de binnenlandse vraag naar steenkool waarschijnlijk blijven dalen. “De bestaande Amerikaanse steenkoolcentrales zijn immers verouderd en er zouden aanzienlijke investeringen moeten worden gedaan om de installaties operationeel te houden”, gaf Cui aan. “Waarom zouden de Verenigde Staten in de 21ste eeuw willen investeren in een brandstofbron uit de 19de eeuw? Deze maatregelen zijn om verschillende redenen compleet onlogisch.”

Steenkool is niet alleen de meest vervuilende brandstofbron, maar ook het delven van het product blijft een gevaarlijke activiteit. “Steenkool is dan ook schadelijk voor zowel de menselijke gezondheid als het leefmilieu”, stipte Cui aan. “De zware ecologische voetafdruk en de bedreiging voor de menselijke gezondheid zijn al een aantal redenen waarom steenkool als energiebron wereldwijd wordt afgebouwd. In 2024 werd het Verenigd Koninkrijk de eerste grote economie die steenkool de rug toekeerde. Toen sloot dat land immers zijn laatste steenkoolcentrale.”

“De regering van Donald Trump kan nutsbedrijven niet dwingen om vuilere, duurdere brandstoffen te kopen terwijl ze die producten niet willen”, voerde Rob Jackson, milieuwetenschapper aan Stanford University en voorzitter van het Global Carbon Project, aan. “Ook een stortvloed aan decreten zal de steenkoolindustrie niet redden.”

Ook het Institute for Energy Economics and Financial Analysis stelde dat het heropenen van gesloten steenkoolcentrales economisch niet langer haalbaar zou zijn. “De decreten van Trump zouden de sluiting van steenkoolcentrales kunnen vertragen en de herstart van 102 recent gesloten sites kunnen aanmoedigen”, merkt het intsituut op. “Het is echter waarschijnlijk dat slechts enkele centrales zullen worden heropgestart. Naarmate de steenkoolcentrales ouder worden, stijgen immers ook hun onderhoudskosten. Dit verhoogt op zijn beurt de opwekkingskosten.”

Het instituut stelde verder dat Trump met de decreten bovendien de realiteit negeert dat veel operationele centrales onder hun maximale capaciteit draaien. De Amerikaanse steenkoolcentrales vertegenwoordigen iminder dan 20 procent van de elektriciteitsproductie in de Verenigde Staten, tegenover 50 procent bij het begin van deze eeuw. De bestaande centrales leveren ongeveer 40 procent van de tijd elektriciteit aan het net.

Het rapport merkte op dat de meeste nutsbedrijven inmiddels op goedkopere en efficiëntere methoden voor elektriciteitsopwekking – waaronder zonnekracht, windenergie en batterijen – zijn overgestapt. “Het investeren van belastinggeld in de heropening van steenkoolcentrales met onbepaalde onderhoudsbehoeften en onvoorspelbare toekomstige prestaties is – economisch of anderszins gezien – geen goed idee.”

Meer over dit onderwerp:

• Steenkool kan nooit een duurzame brandstof worden
• Behoud Amerikaanse steenkoolcentrales is onrendabel initiatief
• Suggesties Trump over Amerikaanse energiecrisis hebben geen grond
• Grootste deregulatie in milieubescherming in Amerikaanse geschiedenis
• Hernieuwbare bronnen kloppen fossiele brandstoffen in Amerikaanse elektriciteitsproductie
• Amerikaanse steenkoolproductie toont al ruim twee decennia daling
• Nieuwe records voor elektriciteitsgebruik in Verenigde Staten
• Heffingen Trump verhogen kosten Amerikaanse projecten Orsted
• Duurzame energie levert inmiddels 40 procent wereldwijde elektriciteit
• Amerikaanse batterij-capaciteit vorig jaar 66 procent gestegen

Het elektriciteitsverbruik van datacenters zal tegen het einde van dit decennium meer dan verdubbelen, gedreven door toepassingen van kunstmatige intelligentie (AI). Deze toepassingen zullen nieuwe uitdagingen creëren voor de energiezekerheid en de doelstellingen voor de reductie van de uitstoot van koolstofdioxide. Dat blijkt uit een rapport van het International Energy Agency (IEA).

Er wordt aan toegevoegd dat kunstmatige intelligentie tegelijkertijd mogelijkheden kan creëren om efficiënter elektriciteit te produceren en te verbruiken.

Datacenters namen vorig jaar ongeveer 1,5 procent van het wereldwijde elektriciteitsverbruik voor hun rekening. Deze consumptie heeft sinds het begin van dit decennium echter jaarlijks een toename met 12 procent gekend. Generatieve artificiële intelligentie vereist immers een kolossale rekenkracht voor de verwerking van informatie die in gigantische databases is verzameld. 

De Verenigde Staten, Europa en China vertegenwoordigen momenteel samen ongeveer 85 procent van het wereldwijde elektriciteitsverbruik door datacenters. Grote technologiebedrijven erkennen steeds meer hun groeiende behoefte aan elektriciteit. Google tekende vorig jaar een overeenkomst om elektriciteit te verkrijgen van kleine kernreactoren om zijn aandeel in de markt van de artificiële intelligentie te vergroten. Microsoft gaat energie gebruiken uit nieuwe reactoren van de kerncentrale op Three Mile Island. Amazon tekende vorig jaar eveneens een overeenkomst om kernenergie te gebruiken voor zijn datacenters.

In het huidige tempo zullen datacenters volgens het rapport van het internationale energiebureau in 2030 ongeveer 3 procent van de wereldwijde energie verbruiken. Geraamd wordt dat het elektriciteitsverbruik van datacenters in 2030 ongeveer 945 terawattuur (TWH) zal bedragen. “Dit is iets meer dan de totale elektriciteit die Japan op dit ogenblik jaarlijks verbruikt”, wordt er aangevoerd. “Kunstmatige intelligentie is, naast de groeiende vraag naar andere digitale diensten, de belangrijkste motor achter deze groei.”

Een datacenter van 100 megawatt kan volgens het rapport evenveel elektriciteit verbruiken als 100.000 huishoudens. “De energie die nodig is voor de nieuwe datacenters die al in aanbouw zijn, zal echter twee miljoen huishoudens van energie kunnen voorzien”, wordt eraan toegevoegd.

Hernieuwbare bronnen

Het internationale energiebureau stelde dat kunstmatige intelligentie de energiesector het volgende decennium kan transformeren, door de vraag naar elektriciteit vanuit datacenters wereldwijd te laten toenemen en tegelijkertijd aanzienlijke kansen te creëren om de kosten te verlagen, het concurrentievermogen te verbeteren en de uitstoot te verminderen.

“Momenteel levert steenkool ongeveer 30 procent van de energie die nodig is om datacenters van elektriciteit te voorzien, maar hernieuwbare energiebronnen en aardgas zullen hun aandeel vergroten vanwege hun lagere kosten en ruimere beschikbaarheid in belangrijke markten”, wordt in het rapport aangevoerd.

De groei van datacenters zal onvermijdelijk de uitstoot van koolstofdioxide door de consumptie van elektriciteit verhogen. Momenteel is daarbij tot nu toe sprake van een jaarlijks volume van 180 miljoen ton, maar tegen 2035 zou dat cijfer tot 300 miljoen ton kunnen oplopen. Het aandeel van de datacenters in de totale wereldwijde uitstoot van koolstofdioxide, die vorig jaar een volume van 41,6 miljard ton behaalde, blijft wel beperkt.

In de hoop om China op het gebied van kunstmatige intelligentie voor te blijven, heeft de Amerikaanse president Donald Trump de oprichting van een National Council for Energy Dominance, die de elektriciteitsproductie moet stimuleren, aangekondigd.

Meer over dit onderwerp:

• Occidental mag koolstofdioxide ondergronds opslaan
• Vooruitzichten Amerikaanse windenergie met 40 procent verlaagd
• Decreet Trump moet Amerikaanse steenkoolproductie stimuleren
• Gasaankopen mogelijk onderdeel Europees-Amerikaanse handelsgesprekken
• Lage petroleumprijzen compliceren economische agenda Saoedi-Arabië
• Lidstaten Europese Unie willen verplichte gasreserves verminderen
• Woodside verkoopt deel van gasfabriek in Louisiana aan Stonepeak
• Datacenters wegen op capaciteit Amerikaanse elektriciteitsproductie
• Clean Industrial Deal moet Europese energiezekerheid versterken
• Verenigde Staten beperken investeringen in batterijproductie en opslag koolstofdioxid

De wereld moet dringend substantiële investeringen doen in het delven van uranium om te voldoen aan de stijgende vraag naar kernenergie. Dat blijkt uit een rapport van het Nuclear Energy Agency en het International Atomic Energy Agency, waarin de renaissance van de kernenergie wordt benadrukt.

Indien de kernenergie een hoge groei kent – waarbij ervan wordt uitgegaan dat de nucleaire capaciteit tot het midden van deze eeuw zal blijven toenemen en vervolgens op een hoog niveau blijft – zullen volgens het rapport de huidige uraniumbronnen in de jaren tachtig van deze eeuw zijn opgebruikt.

“Hoewel er voldoende uraniumbronnen beschikbaar zijn om deze groei te ondersteunen, zullen investeringen in nieuwe technologieën voor de exploratie, de winning en verwerking van de nucleaire brandstof essentieel zijn om aan de vraag te voldoen”, wordt in het rapport aangevoerd. “Er moeten onmiddellijk inspanningen worden geleverd om ervoor te zorgen dat er op de middellange termijn voldoende uraniumvoorraden beschikbaar blijven.”

Nationale overheden en grote bedrijven kijken steeds meer naar kernenergie als een uitstootarme en betrouwbare energiebron. De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Korea hebben beloofd de wereldwijde capaciteit voor kernenergie tegen midden van deze eeuw te verdrievoudigen. Bedrijven zoals Microsoft en Amazon verhogen eveneens hun investeringen in de nucleaire sector, want ze rekenen op de technologie als ondersteuning voor de bouw van nieuwe krachtige datacentra die zijn ontworpen om systemen van kunstmatige intelligentie te laten draaien.

Nieuw tijdperk

Het International Energy Agency gaf in januari van dit jaar al te kennen dat kernenergie een nieuw tijdperk was ingegaan. Daarbij werd opgemerkt dat de interesse in de sector tot het hoogste niveau sinds de oliecrisis van de jaren zeventig van de voorbije eeuw is gestegen. “Sinds het begin van dit decennium zijn de jaarlijkse investeringen in kernenergie met bijna 50 procent gestegen”, wordt er aangevoerd.

“Toch moet de stijgende vraag gepaard gaan met nieuwe investeringen in de ontginning van uranium, dat in kernbrandstof wordt gebruikt”, werpt het rapport op. “Onder het verwachte scenario van een hoge groei, zal de wereldwijde nucleaire capaciteit tegen het midden van deze eeuw met 130 procent toenemen in vergelijking met de niveaus die in 2022 werden opgetekend. Maar zelfs dit is waarschijnlijk een onderschatting, omdat het scenario alleen naar het overheidsbeleid en gegevens tot begin 2023 rekening heeft gehouden, vooraleer ook onder bedrijven en beleidsmakers een nieuwe toename van de interesse kon worden opgemerkt.”

Cijfers uit de industrie hebben gewaarschuwd dat westerse energiebedrijven door de stijgende vraag een toenemend risico op een tekort aan uranium kunnen lopen. Daarbij wordt verwezen naar Kazachstan, wereldwijd de grootste producent van uranium. Dat land, dat in 2022 in de wereldwijde productie van uranium een aandeel had van 43 procent, had de voorbije jaren een grotere afzet in Rusland en China dan in de Verenigde Staten en Europa. Kazachstan produceerde in 2022 meer uranium dan de gecombineerde ontginning van Canada, Namibië, Australië en Oezbekistan, die de rest van de top vijf uraniumproducenten van de wereld uitmaken. 

Het rapport telde begin 2023 bijna 8 miljoen ton aan geïdentificeerde winbare uraniumbronnen, die deze eeuw uitgeput zouden kunnen raken. Er bestonden echter ook aanvullende, minder goed onderzochte uraniumvoorraden. De onderzoekers verwachten dat investeringen in exploraties ook voorraden zullen blootleggen die momenteel niet bekend zijn. Tenslotte wordt opgemerkt dat kernreactoren niet alleen afhankelijk zijn van nieuwe ontginningen uranium, maar ook van secundaire bronnen, zoals materiaal dat bij overheden en nutsbedrijven is opgeslagen, gebruik maken.

Meer over dit onderwerp:

• Nieuwe nucleaire brandstof kan reis naar Mars gevoelig inkorten
• Commercialisering gesmolten-zout-reactor is stap dichterbij
• Chinese wetenschappers recupereren uranium uit zeewater
• Duitse bevolking voorstander van terugkeer naar kernenergie
• Frankrijk wil nucleaire sector ondersteunen met staatsleningen
• Italiaanse bedrijven zoeken optimale nucleaire technologie van toekomst
• Nucleaire sector dekt 9 procent wereldwijde elektriciteitsvoorziening
• Consumptie kernenergie in Europese Unie vorig jaar licht gestegen
• Internationale samenwerking kan nucleaire sector stimuleren
• Zwitserland overweegt verbod op kernenergie te schrappen

Het voorbije jaar heeft steenkool 44 gigawatt capaciteit aan de wereldwijde de wereldwijde elektriciteitsproductie toegevoegd. Dat is het laagste niveau in twee decennia. Dat blijkt uit een rapport van de Global Energy Monitor en het International Energy Agency (EIA). Wel wordt opgemerkt dat het gebruik van steenkool voor de opwekking van energie in China en India nog steeds toeneemt.

Steenkool vertegenwoordigt iets meer dan een derde van de wereldwijde elektriciteitsproductie. De geleidelijke afbouw van de fossiele brandstof als energiebron is fundamenteel om de klimaatdoelstellingen te halen. “Vorig jaar toonde een voorbode van het lot van de steenkoolontginning”, merkte Christine Shearer, projectmanager bij de Global Energy Monitor. “De transitie naar duurzame energie draait immers op volle toeren.”

Er wordt echter opgemerkt het wereldwijde steenkoolalaam vorig jaar netto nog steeds een verdere groei liet optekenen. Er werd immers nog altijd meer capaciteit geïntroduceerd dan dat er productiesites werden gesloten. “China begon vorig jaar met de bouw van een recordaantal steenkoolcentrales”, benadrukte Shearer. “In India werd vorig jaar bovendien eveneens een recordaantal nieuwe projecten voor de opwekking van elektriciteit door steenkool voorgesteld. Er moet nog altijd verder worden gewerkt aan de uitfasering van elektriciteit op basis van steenkool, zoals de Klimaatakkoorden van Parijs hebben aangegeven.”

Volgens ramingen van het International Energy Agency zal de wereldwijde vraag naar steenkool tussen 2024 en 2027 een stabilisering laten optekenen. “Daarbij zal het afnemende gebruik in de ontwikkelde landen grotendeels worden gecompenseerd door een verdere groei in opkomende economieën”, merken de analisten op. Er wordt aan toegevoegd dat de elektriciteitssector in China één derde van het wereldwijde verbruik van steenkool voor zijn rekening neemt. Een overstap van China naar duurzame bronnen is volgens de experts dan ook cruciaal voor de transitie van de wereldwijde energiesector.

Hoewel de bouw van steenkoolcentrales in China vorig jaar recordhoogtes bereikte, bleek het aantal nieuwe vergunningen sterk te zijn gedaald tegenover de cijfers die twee jaar voordien werden gemeld. Ook in Zuidoost-Azië, waar steenkool opkomende economieën zoals Indonesië van elektriciteit heeft voorzien, zijn de nieuwe voorstellen voor de fossiele brandstof afgenomen. “Dat is het resultaat van verschillende deals en beloften in Indonesië, Maleisië, de Filipijnen en Vietnam om het gebruik van steenkool geleidelijk af te bouwen”, wordt in het rapport aangevoerd.

Decarbonisatie

Er wordt wel gewaarschuwd voor de negatieve impact van de rijke economieën zoals Japan en Zuid-Korea. “Deze landen promoten dubieuze technologieën om de steenkoolproductie te decarboniseren”, voeren de onderzoekers aan. “Deze technologie zijn bijzonder duur en leveren ook niet voldoende emissie-reducties op om de klimaatdoelstellingen te realiseren.”

Daarbij wordt vooral gewezen naar het toevoegen van ammoniak bij de verbranding van steenkool. “Het gedeeltelijk vervangen van steenkool door ammoniak, kan de emissies van een elektriciteitscentrale verminderen”, wordt er opgemerkt. “Het emissieprofiel van ammoniak is echter afhankelijk van de manier waarop het product is geproduceerd. Maar zelfs het gebruik van ammoniak met lage emissies produceert nog steeds meer koolstofdioxide dan veel andere technologieën voor energieopwekking.

De onderzoekers wezen ook op de onzekerheid over de toezeggingen voor de afbouw van het gebruik van steenkool in de Verenigde Staten nadat Donald Trump opnieuw tot president van het land werd verkozen. Anderzijds wordt erop gewezen dat er tijdens de eerste ambtstermijn van Trump meer steenkool centrales werden gesloten dan onder zijn voorganger Barack Obama of zijn opvolger Joe Biden. “De eerste termijn van Trump bewijst hoe moeilijk het is om de afnemende economische haalbaarheid van steenkoolenergie in de Verenigde Staten tegen te gaan”, stippen de onderzoekers aan. “Daarbij moet ook gewezen worden naar de hoge leeftijd van de Amerikaanse steenkoolcentrales.”

Meer over dit onderwerp:

• India lanceerde vorig jaar 25 gigawatt hernieuwbare energie
• Washington krijgt grootste getijdenturbine van de wereld
• Luchtvervuiling grote hindernis voor zonnekracht in India
• Financiële voordelen introductie duurzame energie onderschat
• Zonnekracht werd vorig jaar belangrijkste energiebron van Spanje
• Klimaatgerelateerde hittegolven stuwen emissies energiesector naar recordhoogte
• Zonnepanelen moeten Cuba helpen om energiecrisis op te lossen
• Noorwegen breidt opslag koolstofdioxide in zeebodem verder uit
• Inheems verzet tegen groot olieproject in monding Amazone
• India vertegenwoordigt één derde nieuwe steenkoolprojecten

In Bangladesh vertonen 35 miljoen kinderen in hun lichaam gevaarlijk hoge niveaus van lood. Dat vertegenwoordigt ongeveer 60 procent van de volledige populatie jongeren van het Zuid-Aziatische land. Dit vormt een ernstige bedreiging voor de Bengaalse nationale volksgezondheid. Daarbij wordt in belangrijke mate gewezen naar de recyclage van batterijen voor elektrische wagens, die in Bangladesh een belangrijke industrie is geworden.

Hoge loodniveaus in het bloed kunnen bijzonder zware gevolgen voor de gezondheid hebben. Omwonenden van een voormalige fabriek voor de recyclage van batterijen in het dorp Kathgora, in de buurt van de stad Savar, merken op dat de activiteiten op de site de fruitoogsten heeft vernietigd. Tevens wordt gewag gemaakt van dode koeien. Maar vooral bij jongeren eist de loodvergiftiging een zware tol.

Medische tests toonden aan dat in het bloed van vele Bengaalse jongeren twee keer zoveel lood werd aangetroffen dan de maximumgrens die door de World Health Organisation (WHO) wordt toegelaten. Kinderen die worden blootgesteld aan gevaarlijke hoeveelheden lood, lopen het risico op een verminderde intelligentie en cognitieve prestatie, bloedarmoede, groeiachterstand en levenslange neurologische aandoeningen.

Loodvergiftiging is in Bangladesh geen nieuw fenomeen en heeft talrijke oorzaken. Onder meer wordt gewezen naar het wijdverbreide en voortdurende gebruik, ondanks een verbod van de overheid, van het zware metaal in verf. Ook wordt lood gebruikt om de kleur en de waargenomen kwaliteit van kurkumapoeder te verbeteren. Veel gezondheidsproblemen worden echter ook toegeschreven aan de informele fabrieken voor de recyclage van batterijen, die in het hele land zijn opgerezen ??als reactie op de stijgende vraag.

Riksja’s

De milieugroep Pure Earth vermoedt dat in Bangladesh ruim driehonderd informele fabrieken voor de recyclage van lood operationeel zijn. De World Bank maakt echter gewag van 1.100 sites. “De afbraak van de oude batterijen gebeurt in open lucht”, verduidelijken woordvoerders van Pure Earth. “Bij het smelten van het lood komen giftige dampen en toxisch water vrij. Die vervuilen de lucht, de bodem en het grondwater.

Ook corruptie vormt een onderdeel van de problematiek. Daarbij wordt door slachtoffers gewezen naar een fabriek voor batterijrecyclage in het dorp Fulbaria, ten noorden van de hoofdstad Dhaka. Door klachten van omwonenden besliste een lokale rechter om de fabriek, eigendom van een Chinees bedrijf, te sluiten. Maar uiteindelijk werd die beslissing door het hooggerechtshof ongedaan gemaakt. Volgens de slachtoffers heeft het bedrijf de autoriteiten omgekocht.

De informele recyclage van batterijen vormt in Bangladesh een bloeiende industrie. Dat wordt in belangrijke mate gelinkt aan de massale elektrificatie van de riksja’s, die voorheen door pedalen moesten worden aangedreven. Bangladesh telt meer dan vier miljoen riksja’s. De autoriteiten schatten dat de markt voor het uitrusten van al deze riksja’s met elektromotoren en batterijen een waarde van ongeveer 870 miljoen dollar heeft.

“Dat is de keerzijde van de overstap naar het elektrisch vervoer”, beklemtoonde Maya Vandenant, verantwoordelijke gezondheid bij het kinderfonds Unicef Bangladesh, waar een strategie wordt uitgewerkt om de industrie met een strengere regelgeving en belastingvoordelen te saneren. “De meeste mensen zijn zich niet bewust van de gevaren. De gevolgen van loodvergiftiging voor de nationale volksgezondheid zal naar verwachting de economie van het land met 6,9 procent afremmen.”

Woordvoerders van het Bengaalse ministerie van volksgezondheid waarschuwen dat het land het zich niet kon veroorloven de omvang van het probleem te negeren. “Indien er niet wordt ingegrepen, zal de groep slachtoffers de volgende twee jaar mogelijk verdrievoudigen of verviervoudigen”, merken zij op.

Meer over dit onderwerp:

• Grotere vraag naar goud doet ook prijzen cacao stijgen
• China keurt controversieel waterkracht-project in Tibet goed
• Manuele pollinatie helpt cacaoboeren klimaatschade beperken
• Donald Trump wil snelle goedkeuring voor ontginning oceaanbodem
• Smeulend houtafval belangrijke oorzaak luchtvervuiling Amazone
• Dode bomen houden grote hoeveelheden koolstofdioxide vast
• Zweedse stad Göteborg beboet voor missen milieudoelen
• Nagenoeg alle nieuwe energie komt uit duurzame bronnen
• Kazakse politicus vraagt betere bescherming Kaspische Zee
• Coca-Cola stort jaarlijks ruim 600.000 ton plastic afval in waterwegen

China is van plan om in negen steden dertig pilootprojecten te lanceren waarbij de groeiende vloot elektrische voertuigen van het land als batterijen zouden kunnen worden gebruikt om tijdens vraagpieken de energievoorziening op het elektriciteitsnet te ondersteunen. Dat heeft de Chinese overheid aangekondigd.

Vorig jaar werden door de Chinese National Development and Reform Commission (NDRC) nieuwe regels uitgevaardigd om de integratie van elektrische wagens met het elektriciteitsnet te versterken. Daarmee wou de Chinese overheid een antwoord bieden aan de bekommernissen dat de snelle adoptie van elektrische voertuigen de systemen voor de opwekking en transmissie van elektriciteit zou overbelasten.

Er worden onder meer pilootprojecten opgezet in de steden Peking, Shanghai, Shenzhen en Guangzhou. Het merendeel van de project beoogt de levering van energie door voertuigen aan het elektriciteitsnet. Auto’s zouden als batterijen fungeren en daarbij energie opslaan en terugsturen naar het net. Auto’s die aan het elektriciteitsnet zijn gekoppeld, zouden bovendien tevens hun laadtijden kunnen aanpassen om piekperioden te vermijden en cruciale diensten zoals frequentieregeling kunnen leveren. De levering van die diensten zou potentieel een alternatieve inkomstenstroom kunnen worden voor huiseigenaren of exploitanten van laadstations. 

Vorig jaar had de National Development and Reform Commission al aangegeven dat tegen eind dit jaar meer dan vijftig pilootprogramma’s zouden worden opgezet. Experts zeggen echter dat er een reeks obstakels moeten worden overwonnen voordat het concept vehicle-to-grid (V2G) op grote schaal zou kunnen worden ingevoerd. Daarbij werd onder meer opgemerkt dat voor de toepassingen levensvatbare bedrijfsmodellen dienen te worden ontwikkeld. Tevens wordt aangevoerd dat ook de batterijtechnologieën verder moeten worden verbeterd.

Vehicle-to-grid is echter geen nieuw concept. Het idee dateert uit de jaren negentig van de voorbije eeuw en al in 2001 werd met een aantal experimenten gestart. In de loop der jaren hebben onder meer een aantal Europese landen, de Verenigde Staten en China de ontwikkeling van de technologie actief gepromoot, waarbij sommige autofabrikanten al voertuigen produceerden die bidirectioneel opladen mogelijk maken. Dat geldt onder meer voor een aantal modellen van Byd, MG, Nio en Ora.

Uitdagingen

Volgens een aantal waarnemers bevindt het concept zich momenteel in een snelle ontwikkelingsfase. Hoewel de technologie geen groot probleem meer vormt, zijn er nog steeds uitdagingen om een brede acceptatie te bereiken. Daarbij moet in de eerste plaats gekeken worden naar de prijs. Vehicle-to-grid is een dure technologie. Volgens Yang Ye, ondervoorzitter van batterijfabrikant Aulton, kost de bouw van een basisstation tussen 420.000 dollar en 700.000 dollar. De uitrusting van het station met batterijpakketten zou de kosten nog eens met een bedrag tussen 201.000 dollar en 504.000 dollar kunnen verhogen.

Om de technologie met succes te kunnen implementeren, blijft een standaardisatie volgens de waarnemers noodzakelijk. Momenteel wordt het concept met een aanzienlijke fragmentatie geconfronteerd, het voor verschillende systemen moeilijk is om naadloos met elkaar te communiceren. “Open standaarden, veilige communicatie en een betrouwbare encryptie zijn allemaal nodig om vehicle-to-grid op schaal te laten werken”, stippen de experts aan. “Bovendien vereist het concept een robuust raamwerk voor veilige communicatie tussen elektrische voertuigen, laadstations en het elektriciteitsnet. Daarvoor zijn veel investeringen in cyberbeveiliging vereist om een ongeautoriseerde toegang tot energiesystemen te voorkomen.”

Maar zelfs met lagere kosten en gestroomlijnde technologie blijft de vraag over of de autobezitters daadwerkelijk aan vehicle-to-grid willen deelnemen. Daarbij wordt vaak opgemerkt dat de technologie zwaar op de levensduur van de batterij kan wegen. Sommigen vrezen dat frequent opladen en ontladen de levensduur van de batterijen kan verkorten. Studies suggereren echter dat het merendeel van batterijen na meer dan tweehonderd laadbeurten nog steeds 93 procent van hun oorspronkelijke capaciteit behouden. “Dat is een veelbelovend cijfer, maar de echte sleutel tot een lange levensduur ligt in intelligente beheerstrategieën die de batterijprestaties kunnen optimaliseren en slijtage kunnen verminderen”, zeggen de experts.

Sommige eigenaars van elektrische voertuigen profiteren al van dit systeem. Chinese autobestuurders die regelmatig aan het project deelnemen, zouden op drie jaar tijd ongeveer 1.400 dollar hebben verdiend. Dat is voldoende om de oplaadkosten te dekken. “Maar hoewel deze cijfers veelbelovend klinken, blijkt de realiteit niet altijd even eenvoudig”, stippen de onderzoekers aan. “Een recente proef wees alvast op een aantal frustraties. Daarbij bleek na driekwart uur vaak een opbrengst van amper 1,4 dollar. 

Voor velen rechtvaardigen dergelijk kleine beloningen de inspanning nauwelijks, vooral niet als ze hun voertuig onverwachts nodig hebben. Interessant genoeg zijn financiële prikkels alleen misschien niet genoeg om de meeste eigenaren van elektrische wagens te overtuigen. Uit een onderzoek bij 4.000 consumenten in Spanje, Frankrijk, Italië en Denemarken bleek dat persoonlijke waarden een veel grotere rol speelden in de bereidheid om het concept te omarmen. Terwijl financieel gevoelige eigenaren gemotiveerd werden door monetair gewin, vertoonden individuen met sterke ecologische of altruïstische waarden een veel grotere kans om aan de projecten, ongeacht de compensatie, te willen deelnemen.

De ernst van de obstakels is volgens de experts onmiskenbaar. “Indien de technologie eenvoudig te implementeren was, zouden China en andere landen al voorbij de pilotfase zijn en overgaan op een volledige commercialisering van het concept”, werpen de analisten op. “Maar de torenhoge vraag naar elektriciteit kan misschien een verklaring vormen voor de inspanningen om vehicle-to-grid te implementeren.”

Er blijken twee belangrijke krachten die deze toename aanjagen. In eerste instantie is er de toenemende intensiteit van extreme weersomstandigheden. Maar er moet ook gekeken worden naar de snelle uitbreiding van energieverslindende industrieën zoals artificiële intelligentie en elektrische wagens. Warmere en langere zomers zorgen onder meer voor een toenemende vraag naar koeling. Tegelijkertijd kennen een aantal energie-intensieve industrieën een grote bloei, waardoor de vraag naar elektriciteit sterk toeneemt. De energievraag van artificiële intelligentie neemt sneller toe dan vele elektriciteitsnetwerken aankunnen.

Een uitbreiding van het elektriciteitsnet blijkt volgens experts niet altijd het optimale antwoord op de groeiende vraag. “Een loutere uitbreiding van de netwerken is duur en niet efficiënt”, merken ze op. “Het Chinese elektriciteitsnet draait minder dan vijftig uur per jaar op een niveau dat boven 95 procent van de piekbelasting ligt. Om aan deze sporadische piekvraag te voldoen, zouden nieuwe piekcentrales moeten worden geïnstalleerd of de transmissie-infrastructuur moeten worden uitgebreid. Beiden gaan gepaard met hoge kosten.”

“Vehicle-to-grid biedt daarentegen een flexibele en gedecentraliseerde oplossing”, wordt er nog aangevoerd. “Door het benutten van de collectieve opslagcapaciteit van elektrische voertuigen, kan vehicle-to-grid de druk op het elektriciteitsnet net tijdens deze piekuren verlichten zonder enorme investeringen in nieuwe infrastructuur te moeten voorzien.”

Onderzoek van wetenschappers aan het Tsinghua Sichuan Energy Internet Research Institute zouden in 2035 particuliere gebruikers van elektrische wagens in China 150 miljoen kilowatt aan mobiele opslagcapaciteit kunnen leveren. Dat zou de Chinese maatschappij ongeveer 1 biljoen yuan aan investeringen in elektriciteit kunnen besparen. Bovendien kan China rekenen op een gigantische vloot elektrische voertuigen. In juni vorig jaar telde China 24,72 miljoen elektrische wagens. Dat vertegenwoordigde meer dan de helft van het wereldwijde totaal.

Geraamd wordt dat China tegen eind volgend decennium ongeveer 300 miljoen elektrische wagens zal tellen. Die vloot zou het nationale elektriciteitsnet een capaciteit tussen 290 miljoen kilowatt en 350 miljoen kilowatt kunnen bieden. Dat komt overeen met ongeveer 50 procent van de totale capaciteit die China aan duurzame energie kan leveren.

Meer over dit onderwerp:

• Nieuwe elektrische Hyundai laadt voor 700 kilometer op vijf minuten
• China start onderzoek naar fatale crash met zelfrijdende Xiaomi
• LG Energy en General Motors bouwen batterijfabriek in Michigan
• Oplaadbedrijven creëren grootste netwerk van Europa
• Klimaatverandering oorzaak van recordemissies door energiesector
• Nieuwe technologie maakt snel opladen bij koude temperaturen mogelijk
• Porsche start met recyclage high-voltage batterijen
• Daimler Truck lanceert grootste Europees netwerk laadstations
• China verkocht vorig jaar recordaantal elektrische bussen en trucks
• Toename wereldwijde energievraag kende vorig jaar nog een versnelling

Voor de Europese luchtvaartindustrie bleek het gebruik van waterstof als brandstof voor vliegtuigen lange tijd een belangrijke hefboom om tegen het midden van deze eeuw klimaatneutraal te kunnen functioneren. Maar inmiddels heeft de sector deze ambities in belangrijke mate teruggeschroefd. Dat blijkt uit een rapport van vijf sectororganisaties. Daarbij wordt opgemerkt dat de kosten van een decarbonisatie van de export zijn geëxplodeerd.

Luchtvaartmaatschappijen, luchthavens en andere sectoren van de luchtvaartindustrie hebben zich geëngageerd om tegen het midden van deze eeuw de uitstoot van koolstofdioxide tot nul te herleiden. Daarbij werd op een amalgaam van nieuwe technologieën, waaronder een overstap op alternatieve brandstoffen, gerekend. Maar in een recent rapport merken een aantal sectororganisaties op te verwachten dat vliegtuigen op waterstof tegen 2050 slechts voor 6 procent van de emissiereducties verantwoordelijk zouden kunnen zijn. In 2021 werd dat aandeel nog op 20 procent geschat.

Voor de luchtvaart blijft de decarbonisatie een bijzonder grote uitdaging. – Foto: Groupe ADP

“De bijdrage van waterstofvliegtuigen en de overstap naar waterstof als brandstof is aanzienlijk verminderd”, wordt in het rapport aangevoerd. “Dat heeft te maken met de verwachtingen dat vliegtuigen op waterstof in 2050 een lager marktaandeel zullen vertegenwoordigen dan oorspronkelijk was gedacht. Bovendien moet er rekening mee worden gehouden dat narrowbody-vliegtuigen op waterstof later zullen worden geïntroduceerd dan eerder was gepland.”

De brancheorganisaties bevestigden de ambities om tegen 2050 een klimaatneutraliteit te kunnen realiseren, maar benadrukten tevens dat het rapport voor de Europese Commissie een reality-check was. Opgeroepen werd tot een dringende actie om de inspanningen voor de emissiereducties te ondersteunen. Het rapport voorspelde tegelijkertijd ook dat de Europese luchtvaart meer dan 1,3 biljoen euro aan extra kosten moet maken om een klimaatneutraliteit te kunnen bereiken. Dat is 480 miljard euro meer dan eerder werd gedacht.

“De kosten om de klimaatneutraliteit te bereiken zijn enorm gestegen”, betoogde Olivier Jankovec, directeur-generaal van de luchthavenorganisatie ACI Europe. “Dit moet vooral worden toegeschreven aan de stijgende kosten van de overstap naar synthetische vliegtuigbrandstoffen, die niet worden gemaakt van fossiele brandstoffen, maar van andere grondstoffen zoals gewassen, bakolie of huishoudelijk afval.”

In tegenstelling tot waterstof kunnen synthetische brandstoffen in de huidige vliegtuigmotoren worden gebruikt, terwijl ze de uitstoot van een vlucht met ongeveer 70 procent kunnen verminderen. Maar dit type brandstof is gevoelig duurder dan de traditionele kerosine die in de vliegtuigindustrie wordt gebruikt. Bovendien worden deze synthetische brandstoffen slechts in beperkte hoeveelheden geproduceerd.

Omdat het potentieel van andere baanbrekende technologieën zoals waterstof of elektrische vliegtuigen, zijn luchtvaartmaatschappijen steeds afhankelijker van synthetische brandstoffen om hun uitstoot te verlagen. “Vliegtuigen op waterstof zijn bijna van de routekaart verdwenen”, beklemtoonde Carlos López de la Osa, luchtvaartexpert bij de milieugroep Transport & Environment. “Europa moet de controle over de markt voor emissievrije vliegtuigen terugnemen door het juiste beleid te voeren en vliegtuigfabrikanten ertoe aan te zetten hun beloften na te komen.

Airbus

De Europese vliegtuigbouwer Airbus is over het potentieel van waterstof opvallend optimistischer dan zijn rivaal Boeing en heeft samengewerkt met luchtvaartmaatschappijen, luchthavens en energiebedrijven om de nodige investeringen te stimuleren in de infrastructuur die nodig is om deze doelstellingen te kunnen realiseren. Airbus zei nog steeds toegewijd te zijn aan zijn doelstelling om een ??commercieel levensvatbaar, volledig elektrisch waterstofvliegtuig op de markt te brengen.

De Europese vliegtuigbouwer is van plan om in 2035 voor korte afstanden een vliegtuig of waterstof klaar te hebben en heeft daarvoor vier verschillende concepten onderzocht. Het bedrijf erkende echter dat de voortgang in de ontwikkeling van de infrastructuur, vooral de grootschalige beschikbaarheid van waterstof uit hernieuwbare energiebronnen, langzamer verloopt dan verhoopt. “Hoewel verwacht wordt dat waterstof in de tweede helft van deze eeuw een groeiende rol zal verwerven, zal de bijdrage aan de doelstellingen voor emissiereducties tegen 2050 vooral andere oplossingen aanvullen”, betoogde Airbus.

Guillaume Faury, chief executive van Airbus, beklemtoonde onlangs dat de plannen van het bedrijf niet waren veranderd. “We hebben in waterstof echt veel geld, tijd, moeite en talent geïnvesteerd”, beklemtoonde hij. “Airbus blijft in waterstof geloven, maar de technologie zal niet de oplossing voor de volgende twintig jaar zijn. We zullen meer tijd besteden aan een beter begrip van de snelheid waarmee de waterstofeconomie zal groeien. Het volstaat niet om een vliegtuig op waterstof te hebben indien er geen infrastructuur aanwezig is en onvoldoende voorraden beschikbaar zijn op de juiste locatie, het juiste tijdstip, de gepaste hoeveelheid en de geschikte prijs.”

Andere partijen uit de industrie, waaronder vliegtuigmaatschapij easyJet en motorenfabrikant Rolls-Royce, voeren eveneens tests met het potentieel van waterstofmotoren uit. De sectororganisatie Airlines4Europe zei dat waterstof nog steeds deel uitmaakt van het pakket oplossingen om de luchtvaart te decarboniseren. “Het is nu optimistisch om aan te nemen dat meer dan 5 procent van de decarbonisatie in de luchtvaart tegen 2050 door waterstof zal plaatsvinden”, benadrukt Nikhil Sachdeva, expert duurzame luchtvaart bij consultant Roland Berger. “Er zijn immers nog heel wat vragen over veiligheid, operaties en kosten.”

Meer over dit onderwerp:

• Vinci Airports sluit strategisch partnership rond duurzame brandstoffen
• Schotland wil draaischijf voor duurzame brandstoffen worden
• Embraer en Flexjet sluiten akkoord rond bedrijfsvliegtuigen
• Topman Lufthansa verwacht verdere consolidatie Europese luchtvaartsector
• Stockholm Arlanda meest stipte luchthaven van Europa

Toplui uit de oliesector verwachten voorlopig niet dat de winsten uit raffinage op korte termijn verbetering zullen laten optekenen. Dat blijkt uit de commentaren op de cijfers die de grote olieproducenten Chevron, ExxonMobil en Shell over het voorbije kwartaal hebben gemeld. Daarbij moet worden vastgesteld dat de winsten over het voorbije kwartaal zwaar werden getroffen door een daling van de marges voor de productie van brandstoffen.

Een toename van de wereldwijde raffinagecapaciteit tijdens het voorbije jaar, gecombineerd met een sputterende groei van de vraag, blijkt de raffinagemarges van de olieproducenten te hebben geschaad. Chevron moest voor de eerste keer sinds 2020 op zijn raffinage-activiteiten een verlies rapporteren. Hierdoor miste de Amerikaanse olieproducent de winstramingen van analisten. “Het voorbije jaar werd gekenmerkt door afnemende winstmarges”, betoogde Mike Wirth, chief executive van Chevron. “Die trend zal zich vermoedelijk handhaven en zich ook dit jaar verder zetten.”

“Het was een zwak vierde kwartaal, daar bestaat geen twijfel over,” erkende Wirth. “Ik ga het geen perfecte storm noemen, maar er was wel sprake van een kwartaal waarin alle factoren de negatieve richting volgden. Chevron zal alle mogelijke inspanningen doen om een herstel te realiseren. Onder meer zal het onderhoud van de raffinaderijen minder doorgedreven worden dan oorspronkelijk was gepland.”

Shell heeft voorlopig geen plannen om zijn raffinage-activiteiten verder uit te breiden. – Foto: Shell

Ook bij ExxonMobil daalden de winsten uit de raffinage tijdens de laatste drie maanden van het voorbije jaar met 75 procent tegenover het kwartaal voordien. “De raffinage-industrie staat nog steeds onder druk door de extra brandstoftoevoer op de markt nadat er in verschillende landen ter wereld nieuwe raffinaderijen zijn geopend”, benadrukte Kathryn Mikells, financieeel directeur van ExxonMobil. “Dat fenomeen zal ook dit jaar kunnen worden vastgesteld.”

ExxonMobil, de grootste olieproducent van de Verenigde Staten, overtrof echter nog wel steeds de winstramingen. Dat was in belangrijke mate te danken aan een hogere productie van het Permian Basin, het grootste olieveld van de Verenigde Staten. Daarnaast was er ook een sterke productie in Guyana.

De Britse oliegroep Shell boekte tijdens het vierde kwartaal van vorig jaar een winst van 3,66 miljard dollar. Dat betekende nagenoeg een halvering tegenover dezelfde periode het jaar voordien. Ook Shell benadrukt dat die terugval gedeeltelijk te maken had met zwakkere raffinagemarges. Shell merkte daarbij op geen intenties te hebben om zich uit de raffinage-industrie terug te trekken, maar ook geen plannen te hebben om zijn activiteiten uit te breiden. Shell verkocht vorig jaar zijn raffinage-complex in Singapore en koestert ook plannen om zijn fabriek in de Duitse stad Wesseling te verkopen.

Onafhankelijke raffinaderijen

Hoewel een hogere productie van olie en gas de grootste concerns hielp beschermen tegen de impact van lagere raffinagewinsten, kregen de zuivere raffineerders een belangrijke klap toen de vraag naar brandstof in de Verenigde Staten en China, de twee grootste olieconsumenten, afnam. Phillips 66 boekte tijdens de laatste drie maanden van vorig jaar nog een winst van 8 miljoen dollar, tegenover 1,26 miljard dollar tijdens dezelfde periode het jaar voordien.

Tijdens datzelfde tijdsbestek viel ook de raffinagewinst van Valero met 73 procent terug. Lane Riggs, chief executive van Valero, wees erop dat het bedrijf dit jaar twee Amerikaanse raffinaderijen zal sluiten. “Beperkte capaciteitsuitbreidingen zullen vanaf volgend jaar de raffinagemarges op lange termijn helpen ondersteunen”, benadrukte Riggs.

Experts maken zich ook zorgen over de importheffingen die de Verenigde Staten opleggen aan de invoer van ruwe olie uit Canada en Mexico. Dit kan immers de kosten van de Amerikaanse raffinaderijen opvoeren.

Meer over dit onderwerp:

• Shell verhoogt dividend ondanks tegenvallende winsten
• Raffinage Chevron boekt eerste verlies in vier jaar tijd
• Donald Trump wil dat Opec de prijzen op de oliemarkt verlaagt
• Hogere productie helpt ExxonMobil dalende winstmarges op te vangen
• Winsten Exxon en Chevron voldoende om brandschade Los Angeles te dekken
• Greenpeace roept miljardenwinsten Exxon en Chevron uit tot klimaatramp