managing21.be

De veilingverkopen bij Sotheby’s, Christie’s en Phillips hebben tijdens de eerste zes maanden van dit jaar een gezamenlijk gedrag van 3,98 miljard dollar opgeleverd. Dat betekende een saling met 6 procent in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Dit blijkt uit cijfers van het gespecialiseerde onderzoeksbureau ArtTactic.

De veilingverkopen tijdens de eerste helft van het jaar vertegenwoordigden het laagste bedrag in minstens tien jaar, wanneer er met de uitbraak van de covid-epidemie in 2022 geen rekening wordt gehouden. Maar ook tegenover dat jaar is er sprake van een daling met 44 procent. Vorig jaar vielen de inkomsten met 26 procent terug, nadat ook het jaar voordien al een achteruitgang met 19 procent was genoteerd. De categorie naoorlogse en hedendaagse kunst – tijdens de voorbije decennia de belangrijkste motor van de groei op kunstveilingen – daalde tijdens de eerste helft van dit jaar met 19 procent.

“Blijvende zorgen over de wereldwijde economische groei, een aanhoudende inflatie en de toenemende geopolitieke spanningen drukken op het vertrouwen en bezorgdheid over een voorzichtiger investeringsklimaat”, benadrukt ArtTactic. “Deze factoren zullen waarschijnlijk het momentum van de markt in de tweede helft van het jaar blijven belemmeren, terwijl de sector zich probeert aan te passen aan een nog steeds onzekere wereldwijde situatie.”

Toch zijn die aanhoudende zorgen niet zichtbaar in andere delen van de vermogenseconomie. Het vermogen van de rijksten is immers tot een recordhoogte gestegen. De top 10 procent van Amerikanen heeft sinds de coronapandemie 37 biljoen dollar aan vermogen toegevoegd. Dat betekent een stijging van 45 procent. De aandelenmarkten stegen in zowel 2023 als 2024 met meer dan 20 procent en zitten ook in 2025 opnieuw in de lift. De huizenprijzen en bedrijfswaarderingen zijn eveneens fors gestegen, waardoor het persoonlijke vermogen verder wordt vergroot.

Uit studies blijkt dat de kunstprijzen en het financieel vermogen al meer dan driehonderd jaar sterk aan elkeaar zijn gecorreleerd. “De vraag naar kunst stijgt mee met het vermogen van de kunstverzamelaars”, beklemtoont William Goetzmann, professor financiën en management aan de University of Yale. “Maar deze correlatie blijkt nu doorbroken. Hoewel het persoonlijke vermogen tot een recordhoogte is gestegen, wordt de kunstmarkt met een dalende interesse geconfronteerd.”

Goetzmann noemt twee mogelijke verklaringen voor deze afwijking. De dip in de kunstmarkt kan mogelijk tijdelijk zijn, zodat op korte termijn een herstel worden vastgesteld. Anderzijds kan volgens Goetzmann echter ook niet worden uitgesloten dat de kunstmarkt een meer structurele verandering ondergaat. “De vraag is of er een fundamentele afwijking is van de sociale norm waarin de superrijken op het hoogste niveau en tegen de hoogste prijzen kunst verzamelen,” zegt hij. “Daarover kan nog een uitsluitsel worden gegeven.”

Generatieverschuiving

Die mogelijke afwijking zou kunnen voortkomen uit een generatieverschuiving in het vermogensbezit. Decennialang werd de kunstmarkt grotendeels aangedreven door babyboomers, die grote kunstcollecties opbouwden naarmate hun rijkdom tijdens de twee laatste decennia van de voorbije eeuw en het eerste decennium van deze eeuw aangroeid. Een groot deel van die verzamelaars koopt nu minder of verkleint zijn collectie. Steeds vaker laten deze verzamelaar grote collecties na aan erfgenamen, die echter vaak de kunstwerken willen houden. Dit leidt tot een toename van het aanbod op de markt.

Tegelijkertijd is er een nieuwe generatie rijken — millennials en Generation Z — die is opgegroeid in een meer digitale wereld en mogelijk minder interesse heeft in schilderijen van kunstenaars uit de twintigste eeuw. Met een vermogen van meer dan 100 biljoen dollar dat naar verwachting van de babyboomers naar de volgende generatie overgaat, kan de kunstmarkt volgens een aantal experts mogelijk tekenen vertonen van een structurele verandering of zelfs een existentiële crisis.

De veilinghuizen proberen zich aan te passen met meer online verkopen, luxeproducten en voordeligere objecten. De veilingverkopen in de luxecategorie – waaronder sieraden, handtassen, wijn, horloges en sportmemorabilia – zijn volgens de studie van ArtTactic tijdens de eerste helft van dit jaar met 1 procent gestegen, terwijl de kunstverkopen daalden.

Vooral sieraden doen het goed onder jonge, vrouwelijke verzamelaars, nu steeds meer vermogen in handen komt van vrouwen. De verkoop van juwelen steeg tijdens de eerste helft met 68 procent tegenover dezelfde periode vorig jaar. Ook online veilingen winnen snel terrein ten opzichte van fysieke veilingen, omdat jongere verzamelaars liever via hun telefoon bieden.

Jongere verzamelaars zorgen voor een sterke vraag naar verzamelobjecten onder de grens van 100.000 dollar, waarbij de grootste concurrentie blijkt bij werken onder de grens van 50.000 dollar. De opbrengsten van topsegment van de kunstmarkt, met kavels boven het niveau van 10 miljoen dollar, daalde vorig jaar met 39 procent, terwijl de verkoop van werken onder de 5.000 dollar juist met 13 procent toenam.

Bonnie Brennan, chief executive van Christie’s, wees erop dat dit jaar 80 procent van de biedingen online werd gedaan, terwijl Generation Z en de millinnials bijna een derde van de winnende biedingen voor hun rekening namen. “Wij zijn zeer relevant voor de jongere generaties,” zei Brennan. “Dat is cruciaal voor het voortbestaan van ons bedrijf in de toekomst.”