De wereldwijde aandelenmarkten lopen het risico op een plotselinge correctie nu de hausse rond kunstmatige intelligentie (AI) de waarderingen naar niveaus stuwt die doen denken aan de dotcombubbel. Daarvoor waarschuwen zowel het Internationaal Monetair Fonds (IMF) als de Bank of England (BoE).

Kristalina Georgieva, directeur van het Internationaal Monetair Fonds, zei dat het optimisme op de markten over het productiviteitsverhogende potentieel van artificiële intelligentie plotseling kan omslaan, met een aantal gevolgen voor de wereldeconomie. “De huidige waarderingen naderen de niveaus die tijdens de euforie over het internet, 25 jaar geleden, konden worden opgemerkt”, zei Georgieva.

“Het optimisme over artificiële intelligentie heeft de markten aangewakkerd en de wereldeconomie ondersteund. Tegelijkertijd moet ervoor worden gewaarschuwd dat een scherpe koersdaling de wereldwijde groei zou kunnen afremmen, kwetsbaarheden zou kunnen blootleggen en vooral ontwikkelingslanden verder in moeilijkheden zou kunnen brengen.”

Georgieva betoogde nog wel dat de hausse in de sector van de artificiële intelligentie en de verzwakking van de dollar de financiële omstandigheden hebben versoepeld en de wereldeconomie hebben ondersteund. “We zien dat de wereldwijde groei dit jaar en volgend jaar slechts licht vertraagt”, merkte ze op. “Alle signalen wijzen op een wereldeconomie die over het algemeen goed standhoudt na meerdere zware schokken.”

Ook het Financial Policy Committee van de Bank of England trok een vergelijking met de beurscrash die begin deze eeuw een einde maakte aan de internetzeepbel. De bank waarschuwde eveneens voor het risico van een plotselinge correctie op de wereldwijde financiële markten. Het Financial Policy Committee stelde dat het risico op een scherpe marktcorrectie is toegenomen. Daarbij werd opgemerkt dat de de zogenoemde cyclisch gecorrigeerde koers-winstverhouding voor Amerikaanse aandelen – waarbij de huidige aandelenprijzen worden afgewogen tegen de gemiddelde bedrijfswinsten over de tien jaar voordien – dicht bij de niveaus van vijfentwintig jaar geleden en de pieken van de dotcombubbel ligt.

De uitspraken van beide instellingen vormen tot nu toe de duidelijkste waarschuwing van internationale instellingen dat een door artificiële intelligentie gedreven beursbubbel kan barsten. Uit de index van de grote Amerikaanse beursgenoteerde bedrijven (S&P500) blijkt dat beleggers momenteel gemiddeld 25 dollar willen betalen voor elke dollar winst die ze volgend jaar op een aandeel hopen te kunnen realiseren (price-to-earnings ratio).

In een historisch perspectief is er volgens de Bank of England daarbij sprake van een hoog niveau, maar nog altijd minder dan de resultaten die tijdens de internetzeepbel van 2000 werd opgetekend. De index is dit jaar met 14 procent gestegen, na een snel herstel van de koersdaling die volgde op de aankondigingen van de Amerikaanse importheffingen.

Fundamenteel anders?

Jensen Huang, topman van Nvidia, wees er wel op dat de huidige hausse in de sector van de artificiële intelligentie fundamenteel anders is dan de dotcombubbel, omdat de grote technologiebedrijven – zoals Microsoft, Google en Meta – financieel veel sterker staan dan de internetbedrijven die door de dotcom-hype hoge waarderingen haalden.

Functionarissen van de Amerikaanse Federal Reserve geloven vooralsnog ook niet in een risico van een ernstige marktcorrectie. Mary Daly, hoofd van de San Francisco Fed, stelde dat een bubbel in artificiële intelligentie geen bedreiging vormt voor de financiële stabiliteit. “Onderzoekers en economen maken eerder gewag van een goede bubbel, waarbij er enorm veel wordt geïnvesteerd”, beklemtoonde Daly. “Zelfs indien beleggers niet het rendement behalen dat vroege enthousiastelingen verwachten, blijft er een positief resultaat over.”

De Bank of England waarschuwde daarnaast dat de risico’s van een marktomslag worden versterkt door recente wanbetalingen op de Amerikaanse markt voor autoleningen. “Deze problemen onderstrepen een aantal van de risico’s waarop eerder binnen de markt voor niet-bancaire financiering werd gewezen”, werd eraan toegevoegd. “Extra risico’s komen voort uit toenemende politieke druk op de Federal Reserve, wat kan leiden tot een scherpe herwaardering van dollar-activa. Ook de politieke onzekerheid in Frankrijk en Japan kan de schuldenmarkten ontwrichten.”

De Britse centrale bank stelde verder dat de waarderingen op de aandelenmarkten op verschillende maatstaven hoog lijken, vooral bij technologiebedrijven die zich richten op kunstmatige intelligentie. “Die combinatie met de toenemende concentratie binnen aandelenindices maakt markten extra kwetsbaar als de verwachtingen rond artificiële intelligentie minder positief worden”, stipt de Bank of England aan.

Volgens de bank zou prijscorrectie onder invloed van evoluties op de markt van de artificiële intelligentie grotere gevolgen hebben voor beleggers vanwege de hoge concentratie van technologiebedrijven in de brede markt. De vijf grootste technologieconcerns hebben op de S&P500 inmiddels een aandeel van bijna 30 procent. Daarmee heefdt de sector binnen de S&P500 een recordaanwezigheid uitgebouwd.”

De Amerikaanse kredietmarkten werden de voorbije door wanbetalingen in de autosector – bij kredietverstrekker Tricolor en onderdelenfabrikant First Brands – werden opgeschrikt. Deze bedrijven waren sterk afhankelijk van subprime leningen van private kredietverstrekkers en factuurfinanciering. “De wanbetalingen tonen dat er in delen van de financiële markt waar weinig toezicht op is, zoals de private kredietsector, kwetsbaarheden bestaan”, wordt er opgemerkt. “Dit is een signaal dat er te veel risico’s – met gemakkelijke leningen voor risicovolle partijen en complexe, ondoorzichtige financiële structuren – worden genomen.”

“Deze gebeurtenissen onderstrepen de risico’s die het Financial Policing Committee eerder heeft benoemd rond hoge schulden, zwakke kredietnormen, ondoorzichtigheid en complexe structuren”, gaf de Bank of England nog aan. De instelling voegde daaraan toe dat de risicopremies op de kredietmarkten – het verschil tussen rentes voor risicovolle en veilige leningen – bijna historisch lage niveaus hebben bereikt. Dit wijst erop dat beleggers de gevaren van risicovolle leningen onderschatten. In een dergelijke omgeving kan een plotselinge schok – zoals een golf van wanbetalingen of rentestijgingen – tot een snelle en scherpe correctie leiden.

Tijdens het derde kwartaal van dit jaar werden er wereldwijd voor meer dan 1 biljoen dollar fusies en overnames geregistreerd. Tijdens de eerste negen maanden van dit jaar werd één derde meer aan fusies en overnames besteed dan dezelfde periode vorig jaar. Daarmee lijkt 2025 voor overnames het beste jaar sinds 2021 te worden. Dat blijkt uit een rapport van de London Stock Exchange Group.

“Er werden de voorbije maanden een aantal recordovernames gemeld”, wordt in het rapport aangevoerd. “Recent was er nog de buy-out van Electronic Arts, producent van videogames, voor een bedrag van 55 miljard dollar. Hierdoor werd tijdens het derde kwartaal aan overnames een bedrag van meer dan 1 biljoen dollar besteed. De overname van Electronic Arts markeerde een uitzonderlijk drukke zomer voor dealmaking. In totaal werden er wereldwijd veertien transacties met een waarde van meer dan 10 miljard dollar opgetekend.”

“De reeks megatransacties heeft dealmakers ertoe aangezet te geloven dat de veelbesproken boom van overnames en fusies onder de Amerikaanse president Donald Trump mogelijk werkelijkheid wordt, nadat de aanvankelijke verwachtingen werden getemperd door de onzekerheid rond het aangekondigde Amerikaanse importbeleid”, werpen analisten van de Britse zakenkrant Financial Times op.

Onder de grootste transacties van de voorbije zomer vallen de overname van het Amerikaanse spoorbedrijf Norfolk Southern door zijn sectorgenoot Union Pacific voor een bedrag van 85 miljard dollar, de fusie tussen de mijnbedrijven Anglo American en Teck voor een som van 50 miljard dollar en de overname van CyberArk door het beveiligingsbedrijf Palo Networks ter waarde van 25 miljard dollar.

In totaal werden er tijdens de eerste drie kwartalen 47 deals met een waarde van meer dan 10 miljard dollar opgetekend. Dat is het hoogste aantal sinds de London Stock Exchange Group metingen over de activiteit bijhoudt. Er werden daarbij ook een aantal opmerkelijke splitsingen gemeld. Onder meer Kraft Heinz maakte bekend zich te willen opsplitsen, terwijl Keurig Dr Pepper heeft aangekondigd om na de overname van JDE Peet’s zijn koffiedivisie af te stoten. Ook die transacties hebben aan te toegenomen activiteit op de markt voor fusies en overnames bijgedragen. 

“Veel besluitvormers opteren ervoor op transacties die ze enkele jaren geleden hebben uitgevoerd opnieuw te bekijken en vragen om een update in het licht van de huidige realiteit”, betoogde Brandon Van Dyke, partner bij adviseur Skadden Arps. “De aanleiding om die plannen opnieuw te bekijken, kan voortkomen uit een veranderde marktomgeving, een andere benadering van antitrust of gewoon het vertrouwen om transacties te doen. Ook Eric Tokat, mede-president bij de bank Centerview Partners, wierp op dat een aantal deals, die lange tijd onmogelijk werden geacht, nu toch opnieuw besproken lijken te kunnen worden.

Wereldwijd hebben fusies en overnames dit jaar een waarde van bijna 3,1 biljoen dollar bereikt. Dat betekent een stijging met 35 procent in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. “Daarmee lijkt 2025 het beste jaar sinds 2021 te zullen worden”, merkt de Financial Times op. “Transacties met private equity nemen daarbij wel een kleiner aandeel van de markt voor hun rekening dan vorig jaar, maar de rentestanden zullen waarschijnlijk de activiteit van sponsors stimuleren.

Vergoedingen op recordniveau

Het resultaat is dat er bijna een record aan vergoedingen voor investeringsbanken, die de transacties begeleiden, werd uitgekeerd. Wereldwijd werd er tijdens de eerste negen maanden van dit jaar 95,4 miljard dollar aan commissies voor investeringsbanken gegenereerd. Sinds de London Stock Exchange Group met zijn metingen van start ging, werd slechts één keer een hoger bedrag genoteerd dan tijdens de eerste negen maanden van dit jaar.

Charles Ruck, analist bij Latham & Watkins, maakt gewag van de drukste periode sinds de de hype rond special purpose acquisition companies die in 2021 werd gemeld. “Het is een tijd geleden dat de markt bedrijven voor overnames en fusies beloonde”, voerde Ruck aan. “Ik geloof dat we opnieuw een dergelijk punt hebben bereikt. Fusies en overnames werken besmettelijk. De overeenkomsten zetten andere bedrijven aan gelijkaardige transacties na te streven.”

“De markt voor overnames en fusies staat momenteel in vuur en vlam”, beklemtoonde ook Jacob Kling, overnamespecialist bij Wachtell Lipton. “Ik verwacht ook niet dat hierin snel verandering zal komen. “We zien enorme transformatieve deals tot stand komen op een manier die we al jaren niet hebben gezien.”

Bank of America zal naar verwachting een vergoeding van 130 miljoen dollar ontvangen voor de begeleiding van de fusie tussen Norfolk Southern en Union Pacific, die nog wel door de autoriteiten moet worden goedgekeurd. Dat bedrag ligt hoger dan het record van 123 miljoen dollar dat JPMorgan Chase verdiende met bij de verkoop van Allergan aan AbbVie voor een bedrag van 63 miljard dollar zes jaar geleden.

Inmiddels maakt minstens één op de tien particuliere beleggers gebruik van een chatbot om aandelen te selecteren. Dat zorgt voor een sterke groei in de markt voor robo-advies. Dat blijkt uit een rapoort van het bureau Research & Markets. Wel benadrukken zelfs voorstanders dat de strategie risicovol is en traditionele adviseurs voorlopig niet kan vervangen.

Dankzij kunstmatige intelligentie kan iedere belegger tegenwoordig aandelen kiezen, volgen en analyseren, iets wat voorheen vooral was weggelegd voor grote banken en institutionele partijen. De markt voor robo-advies bestaat uit bedrijven – waaronder fintechs, banken en vermogensbeheerders – die geautomatiseerd en door algoritmes gestuurd financieel advies aanbieden. Volgens Research & Markets zal deze markt in 2029 een waarde van 470,91 miljard dollar bereiken, tegenover 61,75 miljard dollar vorig jaar. Dat betekent een toename van bijna 600 procent.

Onder meer Jeremy Leung, een gewezen financieel analist van de UBS Group, getuigt de technologie van ChatGPT te gebruiken om zijn aandelenportefeuille te beheren. “Zelfs een eenvoudige instrument zoals ChatGPT kan bij het beheer van aandelenportefeuilles goede diensten verlenen”, meent hij. “Wel moet men beseffen dat dergelijke tools cruciale analyses kunnen missen, omdat ze geen toegang hebben tot betaalde databronnen.”

De sector groeit snel. Volgens een enquête van broker eToro onder 11.000 particuliere beleggers wereldwijd, zegt ongeveer de helft bereid te zijn diensten op het gebied van artificiële intelligentie, zoals ChatGPT van OpenAI of Gemini van Google, voor hun beleggingskeuzes te gebruiken. Ongeveer 13 procent zou momenteel al op die diensten beroep doen. In het Verenigd Koninkrijk meldde 40 procent van de deelnemers aan een onderzoek van vergelijkingssite Finder dat zij chatbots en artificiële intelligentie voor persoonlijk financieel advies inzetten.

Aanzienlijke risico’s

ChatGPT zelf benadrukt dat zijn technologie niet bedoeld is als professioneel financieel advies en dat OpenAI geen gebruiksdata deelt over beleggers. “Artificiële intelligentie kan briljante diensten leveren, zijn,” zegt Dan Moczulski, Brits directeur van eToro. “Het risico ontstaat echter wanneer mensen generieke modellen zoals ChatGPT of Gemini behandelen alsof het glazen bollen zijn.”

Volgens Moczulski is het verstandiger om gebruik te maken van platforms die specifiek op marktanalyses zijn getraind. “Algemeen inzetbare modellen van artificiële intelligentie kunnen cijfers en data verkeerd citeren, te sterk leunen op bestaande narratieven en zich teveel baseren op historische koersontwikkelingen om de toekomst te voorspellen”, waarschuwt hij.

Finder vroeg ChatGPT in maart 2023 een mand aandelen te selecteren van bedrijven met sterke fundamentals, zoals lage schulden, een stabiele groei en concurrentievoordelen. De selectie van de achtendertig gekozen aandelen – met onder meer Nvidia, Amazon, Procter & Gamble en Walmart – steeg sindsdien met bijna 55 procent. Dat is ongeveer 19 procentpunt meer dan het gemiddelde rendement van de tien populairste Britse beleggingsfondsen. Die resultaten zijn echter ook beïnvloed door de sterke prestaties van Amerikaanse aandelen, die rond recordniveaus noteren en vooralsnog ongevoelig lijken voor politieke onzekerheid en gemengde economische cijfers. 

Beleggen met behulp van ChatGPT vereist volgens gebruikers bovendien de nodige financiële kennis. Ook kans op fouten blijft groot. Leung verduidelijkt aan ChatGPT vaak specifieke opdrachten te geven. “Hoe meer context wordt meegegeven, hoe beter de antwoorden zullen zijn”, zegt hij.

De risico’s zijn aanzienlijk. De brede toegankelijkheid van artificiële intelligentie maakt het onduidelijk of particuliere beleggers voldoende risicomanagement toepassen om hun verliezen te beperken wanneer markten draaien. De Europese index Stoxx 600 steeg dit jaar bijna 10 procent, terwijl de S&P500 in de Verenigde Staten 13 procent toevoegde, na een winst van 23 procent vorig jaar. “Als mensen gewend raken om met artificiële intelligentie te beleggen en winst te maken, kunnen ze bij een crisis of neergaande markt mogelijk niet goed omgaan met verliezen”, waarschuwt Leung.

De Deutsche Bank heeft zijn prognoge voor de goudprijs voor 2026 naar 4.000 dollar per ounce verwacht. De bank wijst daarvoor naar de aanhoudende vraag vanuit centrale banken, een verzwakkende Amerikaanse dollar en de toenemende onzekerheid over de onafhankelijkheid van de Amerikaanse Federal Reserve.

In het rapport benadrukken de analisten van Deutsche Bank dat de recente goudrally nog ruimte heeft om zich verder door te zetten. Eerder hadden de analisten voor volgend jaar een goudprijs van mogelijk 3.700 dollar per ounce naar voor geschreven. Die raming wordt nu echter met ongeveer 8 procent tot 4.000 dollar verhoogd.

De analisten wezen daarbij op een macro-economische volatiliteit en politieke ontwikkelingen in de Verenigde Staten. Daarbij benadrukten zij de onzekerheid rond veranderingen in de samenstelling van het Federal Open Market Committee (FOMC) en de herhaaldelijke pogingen van de Amerikaanse president Donald Trump om invloed uit te oefenen op de besluiten van de Amerikaanse centrale bank. “Deze factoren zouden de manier kunnen beïnvloeden waarop de Federal Reserve volgend jaar haar beleidsinstrumenten inzet bij veranderende economische omstandigheden”, merkte rapporteur Michael Hsueh op.

De Duitse bank legde daarnaast de nadruk op het belang van goudaankopen door de officiële sector. “Centrale banken kopen momenteel ongeveer dubbel zoveel goud dan tijdens de periode tussen 2011 en 2021 werd opgetekend”, stippen de analisten van Deutsche Bank aan. “China manifesteert zich daarbij als grootste afnemer.”

De goudprijs is dit jaar fors gestegen. Sinds januari is er sprake van een toename met ongeveer 41 procent, waarbij de prijs voor de eerste keer in de geschiedenis door de grens van 3.700 dollar brak. Daarmee overtrof de stijging van de goudprijs niet alleen de rendementen van belangrijke aandelenindices zoals de S&P500, maar ook het voor inflatie gecorrigeerde recordniveau dat in 1980 werd opgetekend. “De verzwakking van de dollar – inmiddels op het laagste punt sinds juli – heeft deze trend verder versterkt”, wordt er opgemerkt

Hoewel de vooruitzichten op lange termijn positief blijven, waarschuwde Deutsche Bank wel voor een mogelijke tegenwind. “Een sterk presterende aandelenmarkt kan de vraag naar veilige havens temperen”, voeren de analisten aan. “Daarnaast kan een grotere duidelijkheid over het handelsbeleid van de Amerikaanse president Donald Trump en eventuele veranderingen in het Amerikaanse immigratiebeleid de dynamiek op de arbeidsmarkt beïnvloeden.”

Eerder deze maand schoof Goldman Sachs voor de goudprijs nog meer ambitieuze vooruitzichten naar voor. Daarbij werd opgemerkt dat de goudprijs tot bijna 5.000 dollar per ounce zou kunnen oplopen wanneer slechts 1 procent van de particuliere beleggingen in Amerikaanse staatsobligaties naar het edelmetaal zou worden verplaatst.

De markt voor beursintroducties kent wereldwijd sterke verschillen. Terwijl de Verenigde Staten en Azië een bloeiperiode beleven, blijft Europa achter. De oorzaken van dat fenomeen liggen in het lange en onzekere proces dat in Europa met beursintroducties gepaard gaan, de voorkeur van private-equityfirma’s voor zekerdere fusies en overnames en een tekort aan bedrijven die voldoen aan de hoge eisen van de publieke markt. Grote Europese bedrijven kiezen dan ook vaker voor een notering op de Amerikaanse beurs, al wordt aangetoond dat kwalitatieve bedrijven ook in Europa succesvolle beursintroducties kunnen realiseren.

Tot nu toe dit jaar werd in Noord-Amerika bij beursintroducties een bedrag 17,7 miljard dollar, gespreid over 153 deals, opgehaald, terwijl Europa slechts 5,5 miljard dollar uit 57 beursintroducties kon halen. Deze kloof is ook wereldwijd zichtbaar. “Azië is dit jaar ongelooflijk actief geweest en vormt een echte motor voor beursintroducties”, getuigde Tommy Rueger, hoofd Equity Capital Markets (ECM) bij UBS Group. “Er zijn in Europa wel enkele pockets van kracht en we verwachten dat de activiteit de rest van dit jaar en in 2026 zal versnellen, maar tot nu toe wordt de activiteit van beursintroducties gedomineerd door Noord-Amerika en Asia-Pacific.”

Typisch voor het fenomeen is de beursgang van het Zweedse bedrijf Klarna, dat voor een notering in New York koos. De gezondheid van de Europese markt voor beursintroducties leidt bij vele partijen in de regio – beurzen, investeringsbanken, adviseurs, financiële media en geïnteresseerde bedrijven – tot bezorgdheid. Een belangrijke frustratie is daarbij de lengte en onvoorspelbaarheid van het pad naar een beursnotering in volatiele markten.

“Beursintroducties vergen in Europa een vrij lang en tijdens dat proces lopen de betrokken bedrijven een aanzienlijk marktrisico,” betoogt Jonathan Murray, analist bij het Japanse beurshuis Mizuho. “Een beursgang kan vaak tussen de drie en twaalf maanden duren, afhankelijk van de voorbereiding van het bedrijf. In deze periode kan een deal alsnog ontsporen door brede marktschommelingen of een plotselinge daling van aandelen van een concurrent, wat investeerders kan afschrikken en waarderingsfactoren van de ene op de andere dag kan veranderen.”

Terwijl de beurzen in de Verenigde Staten, China en Japan nieuwe hoogten bereiken, blijft Europa hangen in een zijwaartse range. De Europese beurzen herstellen zich wel van eerdere dalingen, maar tonen niet genoeg kracht om echt nieuwe hoogtes te bereiken. Dat maakt de Europese regio voor investeerders minder aantrekkelijk vergeleken met markten die duidelijk wél in een stijgende trend zitten.

Daarnaast heeft Europa ook weinig beursgenoteerde bedrijven die van de huidige wereldwijde hype rond kunstmatige intelligentie – in tegenstelling tot de Verenigde Staten, waar concerns zoals Nvidia en Microsoft de beurs opstuwen – profiteren. Verder wordt Europa ook door geopolitieke onzekerheden – zoals de oorlog in Oekraïne, energieafhankelijkheid en spanningen rond handel en regelgeving – zwaarder getroffen.

Voor private-equityfirma’s – die een aanzienlijk aandeel van Europese bedrijven naar de beurs begeleiden – is de zekerheid van een fusie of overname vaak aantrekkelijker dan het risico van een beursgang die op het laatste moment kan mislukken. Dit geldt vooral voor sponsors die bij een beursintroductie niet volledig uitstappen en daarom sterk bezorgd zijn over de prestaties van het aandeel op de secundaire markt.

Sommige bankiers wijzen erop dat ook een tekort aan geschikte bedrijven die klaar zijn voor publieke controle, een oorzaak kan zijn voor het lage aantal Europese beursintroducties. “De markten blijven selectief over bedrijven die voor een beursnotering in aanmerking zouden kunnen komen”, zegt Luca Erpici, analist bij Jefferies. “We zitten niet meer met de oververhitte dagen die in 2021 konden worden opgemerkt. Er is duidelijk sprake van een kwaliteitsfilter. De lat ligt nog steeds hoog, maar tijdens het vierde kwartaal van dit jaar kunnen enkele grote deals worden verwacht. Er wordt ook een sterke pijplijn voor 2026 en 2027 uitgebouwd.”

“De kwaliteitsfilter verklaart mede waarom de pijplijn van beursintroducties vanuit private equity is vertraagd”, verduidelijkt Erpici. “Er bestaat geen vooroordeel tegenover private equity, maar veel bedrijven uit die portefeuilles zijn niet geschikt voor de publieke markten, die consistente prestaties kwartaal na kwartaal verwachten. Bedrijven die dit niet kunnen bieden, zijn beter af op de private markt.”

Tijdens de eerste helft van dit jaar stonden er wereldwijd 2 procent meer beursintroducties in de pijplijn in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Deze transacties kunnen de volgende zes tot negen maanden worden gerealiseerd. Toch blijven vooral de Verenigde Staten bedrijven en kapitaal aantrekken. 

Diepte en liquiditeit

Investeerder Andrejka Bernatova benadrukte dat de dominantie van de Amerikaanse markt wordt geholpen door diepte en liquiditeit. “Er is op de Amerikaanse markt een groot aantal verschillende beleggers – van grote institutionele partijen tot particuliere beleggers – actief, terwijl er ook voldoende kapitaal beschikbaar is om grote emissies te absorberen. Daarnaast kunnen er door een sterke liquiditeit op de Amerikaanse markt gemakkelijk en snel aandelen worden gekocht of verkocht zonder een grote invloed op de prijs te hebben.”

“Europa daarentegen kampt met fragmentarische regelgeving”, stipt Bernatova aan. “Terwijl de Verenigde Staten meerdere beurzen zoals Nyse en Nasdaq kent die allemaal onder één enkel en samenhangend regelgevingskader van de Securities & Exchange Commission (SEC) vallen, creëert een lappendeken van nationale toezichthouders in Europa complexiteit en wrijving, waardoor investeerders en bedrijven worden beperkt.”

Bernatova stelt dat kapitaalintensieve sectoren van de toekomst – zoals artificiële intelligentie en de energietransitie – gedwongen zijn de Amerikaanse markten aan te boren om de vele miljarden dollars te kunnen verzamelen die nodig zijn voor groei. Erpici is het daar grotendeels mee eens, maar benadrukt dat een sterke onderneming zoals Klarna overal een succesvolle beursgang kan realiseren, met inbegrip van de thuismarkt. De keuze van Klarna voor New York was volgens hem vooral een strategische optimalisatie op lange termijn, maar niet omdat een beursgang in Europa onmogelijk zou zijn.

De toename van het aantal buitenlandse werknemers heeft Europa geholpen de inflatie te beteugelen zonder dat de economische groei sterk werd afgeremd. Dat heeft Christine Lagarde, voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), tijdens het jaarlijkse economische symposium van de Amerikaanse Federal Reserve in Jackson Hole, gezegd.

Volgens Lagarde is de stijging van zowel het aantal buitenlandse werknemers als hun arbeidsparticipatie een doorslaggevende factor geweest. “In Duitsland zou het bruto binnenlands product zonder de bijdrage van de migranten tegenover 2019 met ongeveer 6 procent zijn gekrompen”, wierp Lagarde op. “Ook de sterke groei van de Spaanse economie na de pandemie is in belangrijke mate te danken aan de activiteiten buitenlandse arbeidskrachten.”

Economen delen de analyse van Lagarde. De instroom van migranten stelde volgens hen bedrijven in staat de productie op te voeren en in te spelen op de sterke vraag die na de coronacrisis en de bijbehorende stimuleringsmaatregelen kon worden opgemerkt. “Die extra arbeidskrachten hielpen de inflatie in zowel Europa als de Verenigde Staten te temperen”, wordt er aangevoerd.

“Tegelijkertijd heeft echter de groei van de immigratie de politieke spanningen in beide regio’s aangewakkerd”, poneerde Lagarde. “Arbeidsmigratie kan in principe een cruciale rol spelen bij het verlichten van personeelstekorten, zeker nu de bevolking vergrijst. “Maar de politieke druk kan de instroom steeds meer gaan beperken.”

Naast migratie noemde Lagarde ook andere factoren die de Europese groei overeind hielden ondanks stijgende rente. Daarbij verwees ze naar lagere reële lonen, het vasthouden van personeel door bedrijven en een toename van oudere werknemers op de arbeidsmarkt. Historisch gezien leiden hogere rentes vaak tot recessies en oplopende werkloosheid. Maar dat gebeurde niet nadat de Europese Centrale Bank in 2022 en 2023 de rente gevoelig verhoogde. De klassieke economische logica ging dit keer niet op.

Hoewel buitenlandse werknemers in 2022 slechts 9 procent van de Europese beroepsbevolking uitmaakten, waren zij in de voorbije drie jaar verantwoordelijk voor de helft van de groei van het arbeidsaanbod. Ook het toenemende aantal ouderen dat langer doorwerkt, speelde een rol. “Zonder die ontwikkeling zou de werkloosheid in de eurozone nu 6,6 procent bedragen in plaats van de huidige 6,3 procent”, beklemtoonde Lagarde.

“Een vergelijkbaar beeld is zichtbaar in Japan”, voerde Kazuo Ueda, gouverneur van de Bank of Japan, in Jackson Hole aan. Buitenlandse werknemers vormen In Japan slechts 3 procent van de beroepsbevolking, maar ook daar waren zij verantwoordelijk voor de helft van de recente groei van het arbeidsaanbod.

De reputatie van goud als ultiem toevluchtsoord in tijden van onrust staat onder druk. Dat stelt David McMillan, hoogleraar financiën aan de University of Stirling. Terwijl goud en aandelenkoersen zich normaal gesproken in tegengestelde richting bewegen, volgen ze nu een parallel parcours. Dit zet volgens McMillan vraagtekens bij de klassieke rol van goud als een investering die bedoeld is om verliezen op aandelen te compenseren. 

“In april van dit jaar bereikte de goudprijs een historisch hoogtepunt en nog altijd noteert het edelmetaal dicht bij dat record”, verduidelijkt David McMillan. “Volgens de traditionele beleggingswijsheid geldt goud als een zogeheten veilige haven. Goud wordt immers bestempeld als een zekerheid in turbulente tijden, wanneer beleggers hun geld weghalen uit risicovollere activa zoals aandelen. Maar opmerkelijk genoeg noteerde ook de Amerikaanse index S&P500 in augustus op een recordniveau en bleef ook nadien in de buurt van die piek.”

Historisch gezien bewoog goud mee met grote economische schokken. De waarde van het edelmetaal steeg tijdens de oliecrisis van de jaren zeventig van de voorbije eeuw, daalde in de bloeiperiode van de late jaren negentig en zakte opnieuw toen de wereldeconomie zich na 2009 herstelde.”

“Sindsdien vertoont de goudprijs echter opvallend veel gelijkenissen met de aandelenmarkten”, benadrukt de econoom. “Daarmee vervaagt daarmee de rol van goud als veilige haven. De huidige economische context laat een dubbel beeld zien. Enerzijds zakken de rentes nu centrale banken versoepelen, wat consumptie en investeringen stimuleert. Bedrijfswinsten stijgen, de groeicijfers zijn positief en de verwachtingen rond kunstmatige intelligentie wakkeren optimisme aan. Dat verklaart de kracht van de aandelenmarkten.”

“Tegelijkertijd echter zorgen geopolitieke risico’s – van de oorlog in Oekraïne tot spanningen in het Midden-Oosten – voor een aanhoudende onzekerheid. Ook het grillige handelsbeleid van de Amerikaanse president Donald Trump voegt instabiliteit toe, met wisselende importheffingen die de wereldhandel onder druk zetten. Dergelijke factoren zouden beleggers normaal gesproken richting goud drijven. Maar dat verklaart niet volledig het hoge niveau waarop de goudprijs inmiddels staat.”

De omslag begon na het barsten van de dotcomzeepbel begin deze eeuw. Met de opkomst van zogenoemde exchange-traded funds (ETF’s) werd goud steeds meer verhandeld als een gewoon financieel product. Het eerste goudfonds verscheen in 2004 en het aanbod sindsdien is het aanbod geëxplodeerd. Vooral na de financiële crisis van 2008 was er sprake van een sterke toename.

“Daar komt bij dat de status van de Amerikaanse dollar als wereldreservemunt ter discussie staat”, werpt McMillan op. “Steeds meer landen onderzoeken de mogelijkheid om internationale handel – bijvoorbeeld in olie – in hun eigen valuta af te rekenen. Die twijfel heeft centrale banken ertoe aangezet om hun goudvoorraden uit te breiden. Dit alles heeft tot resultaat dat goud en aandelen sinds de financiële crisis vaak eenzelfde koers volgen. Daarmee is goud zijn traditionele functie als bescherming tegen dalende aandelen grotendeels kwijtgeraakt. Het edelmetaal wordt nu vooral bestempeld als een volwaardige beleggingscategorie naast aandelen, obligaties en grondstoffen.”

Dat betekent volgens McMillan echter niet dat goud zijn waarde verloren heeft. “Het beperkte aanbod, de blijvende vraag vanuit de juwelenindustrie en de rol in diverse productieprocessen maken van het metaal nog steeds een begeerd goed”, verduidelijkt hij. “Omdat de intrinsieke waarde wereldwijd wordt erkend, zal de glans van goud bovendien nooit helemaal verdwijnen – ook al is het geen veilige haven meer – maar onderdeel van een gebalanceerde portefeuille.”

Rusland is van plan om belastingen te verhogen en de niet-militaire uitgaven te beperken om de sterk stijgende oorlogsbestedingen in de volgende jaren te kunnen volhouden. Dat hebben een aantal waarnemers tegenover het persbureau Reuters gezegd. Omdat de Russische economie minder inkomsten genereert, zijn hogere belastingen noodzakelijk.

Volgens het herziene budget voor het lopende jaar, dat in september wordt gepresenteerd, is 17 biljoen roebel (211 miljard dollar) gereserveerd voor defensie en veiligheid. Dat budget vertegenwoordigt 8 procent van het Russische bruto binnenlandse product en neemt 41 procent van de totale begroting in beslag. Dat is het hoogste aandeel dat defensie in het Russische budget heeft gekregen sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Bezuinigingen op defensie zouden pas in 2027 mogelijk zijn, op voorwaarde dat de oorlog in Oekraïne eindigt. 

Wel wordt gewaarschuwd dat belastingverhogingen onvermijdelijk zijn. “Anders zal de overheid de eindjes niet aan elkaar kunnen knopen, zelfs met een verlaging van de defensie-uitgaven”, wordt er opgemerkt. “De inkomsten uit de winning van olie en gas dalen en de economie kan dat verlies niet volledig compenseren.”

“Zelfs bij een staakt-het-vuren zullen er nog steeds munitie en drones geproduceerd moeten worden, al zal daarbij met iets kleinere hoeveelheden kunnen worden gewerkt. Rusland moet bovendien ook rekening houden met de hogere uitgaven die in de westerse landen voor defensie worden aangekondigd. Het is niet de bedoeling dat het Russische budget voor defensie zal worden teruggebracht tot het niveau dat voor de uitbraak van de oorlog in Oekraïne werd gehanteerd.”

Het Russische ministerie van financiën meldde eerder dat over de eerste zeven maanden een overheidstekort van 4,88 biljoen roebel (61,1 miljard dollar) was geregistreerd. Dat bedrag vertegenwoordigde 2,2 procent van het Russische bruto binnenlandse product. De uitkomst lag ruim boven het niveau van 3,8 biljoen roebel dat volgens het herziene budget voor hele jaar was gepland.

Ongecontroleerde bestedingen

De Russische autoriteiten wijten het tekort aan lagere inkomsten uit de winning van olie en gas. Daarbij wordt tegenover vorig jaar een daling met bijna 19 procent gemeld. Maar volgens de autoriteiten moet het tekort ook worden toegeschreven aan een vooruitbetaling van een reeks betalingen, die oorspronkelijk op een later ogenblik waren gepland, maar uiteindelijk naar het begin van het jaar werden verschoven. Hierdoor lijkt het alsof er in het begin van het jaar plotseling veel meer geld wordt uitgegeven. Daardoor lijkt het begrotingstekort hoger, ook al blijven de totale jaarlijkse uitgaven hetzelfde.

Analisten voeren echter dat de werkelijke oorzaak van de tekorten bij de ongecontroleerde bestedingen van de Russische overheid, vooral op het gebied van defensie, moet worden gezocht..

In juli lagen de uitgaven van de overheid 24 procent hoger dan dezelfde periode vorig jaar. De uitgaven over de eerste zeven maanden van het jaar liepen met 20 procent op tot 25,2 biljoen roebel. De inkomsten daarentegen lieten nauwelijks enige groei registreren.

De Russische president Vladimir Poetin ontkent dat het record aan defensie-uitgaven de economie van het land – ondanks de dalende inkomsten uit de energiesector en een oplopend begrotingstekort – beperken. Hij betoogt juist dat hogere militaire uitgaven een kans bieden om defensie en civiele productie te integreren. Toch erkennen ambtenaren de noodzaak om de civiele uitgaven te beperken.

Anatoly Artamonov, hoofd van de begrotingscommissie van het Russische parlement, heeft voorgesteld om op uitgaven buiten de militaire sector tot 2028 jaarlijks 2 biljoen roebel (24,8 miljard dollar) te bezuinigen. Dat geld zou volgens hem naar het budget voor defensie worden overgeheveld.

Indien de voorgestelde belastingverhogingen doorgaan, zou de fiscale druk op de Russische bevolking al voor de tweede keer in één jaar tijd worden opgevoerd. Begin dit jaar werd bij een belastinghervorming immers al een progressief belastingstelsel ingevoerd, terwijl ook de bijdragen van de bedrijven aan de staatsbegroting werden verhoogd.

De wereldwijde markt van fusies en overnames heeft tijdens de eerste zeven maanden van dit jaar voor 2,6 biljoen dollar aan transacties opgetekend. Dat is het hoogste niveau dat sinds de piek van de covid-pandemie in 2021 werd opgetekend. Dat blijkt uit een rapport van het bureau Dealogic. De cijfers weerspiegelen volgens de analisten hoe bedrijven, ondanks invoerheffingen en geopolitieke onzekerheid vanuit de Verenigde Staten, door een groeihonger en de opmars van kunstmatige intelligentie worden gedreven.

Hoewel het aantal transacties tijdens de eerste zeven maanden van dit jaar 16 procent lager ligt dan tijdens dezelfde periode vorig jaar, nam de totale waarde van de deals met 28 procent toe. Vooral megadeals in de Verenigde Staten – met een waarde van meer dan 10 miljard dollar – stuwen de markt omhoog. Daaronder vallen onder meer de voorgenomen overname van het spoorwegbedrijf Norfolk Southern door sectorgenoot Union Pacific voor 85 miljard dollar en een financieringsronde van 40 miljard dollar voor OpenAI onder leiding van de Japanse Softbank Group.

Voor zakenbankiers is de opleving van de overname-activiteit een opluchting. Zij begonnen het jaar immers nog met de verwachting dat de regering van de Amerikaanse president Donald Trump zou leiden tot een golf van consolidaties. In eerste instantie zorgde de aankondiging van de Amerikaanse invoerheffingen echter voor terughoudendheid, tot het vertrouwen in de bestuurskamers terugkeerde en het beleid op mededinging werd bijgesteld.

“De drijfveer achter veel transacties is momenteel overduidelijk een streven naar groei”, benadrukt Andre Veissid, analist bij EY Financial Services. “Deze motivatie wordt bovendien sterker. “Of het nu gaat om artificiële intelligentie of veranderingen in regelgeving, bedrijven willen niet achterblijven en dat zorgt voor actie.”

Vergeleken met augustus 2021, toen investeerders zich na de lockdowns massaal stortten op overnames met een totaalwaarde van 3,57 biljoen dollar, ligt het huidige totaal bijna 1 biljoen dollar lager. Dat betekent een daling met 27 procent. Toch verwachten dealmakers bij JP Morgan Chase dat de grootste deals nog moeten komen. Bedrijven zouden zich tijdens de tweede helft van het jaar juist aan grotere transacties wagen, nadat ze met de economische grilligheid hebben leren omgaan.

“Mensen zijn gewend geraakt aan de voortdurende onzekerheid – of misschien is de onvoorspelbaarheid na de Amerikaanse verkiezingen juist voorspelbaarder geworden”, werpt Simon Nicholls, analist bij het bureau Slaughter and May, op. Volgens Nigel Wellings, partner bij Clifford Chance, laten bestuurskamers zich niet langer afschrikken door invoerheffingen. Bedrijven zien volgens hem kansen in een economisch stabieler klimaat en in positieve signalen van toezichthouders.

Technologie

Terwijl de gezondheidszorg in de jaren na de covid-pandemie de overnamemarkt aanvoerde, werd volgens Dealogic vooral de elektronicasector in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk de jongste twee jaar koploper in overnamebiedingen. Kunstmatige intelligentie lijkt de volgende grote motor te worden. Zo neemt Samsung voor een bedrag van 1,7 miljard dollar de Duitse FlaktGroup, een specialist in koelsystemen voor datacenters, over. Artificiële intelligentie doet het energieverbruik van de datacenter snel stijgen.

Het Amerikaanse Palo Alto Networks nam op zijn beurt het cybersecurity-bedrijf CyberArk over voor een bedrag van 25 miljard dollar. Die transactie is tot nu toe de grootste overname uit de regio Europa, het Midden-Oosten en Afrika. “Bedreigingen die aan artificiële intelligentie zijn gelinkt, zetten bedrijven wereldwijd aan tot versterking van hun digitale verdediging”, merken de analisten op;

Ook investeringsfondsen manifesteren zich, na een periode van relatieve rust, weer nadrukkelijk op de markt. Zo kondigde Sycamore Partners een deal van 10 miljard dollar aan om Walgreens Boots Alliance van de beurs te halen. Ondertussen strijden investeerders Kohlberg Kravis Roberts (KKR) en Advent met biedingen van elk 4,8 miljard pond om het Britse bedrijf Spectris, producent van wetenschappelijke meetinstrumenten, binnen te halen.

De Verenigde Staten blijven verreweg de grootste overnamemarkt van de wereld. Meer dan de helft van de wereldwijde activiteit is op de Amerikaanse markt gesitueerd. In Asia-Pacific heeft de waarde van deals tegenover de eerste zeven maanden van vorig jaar een verdubbeling gekend. Daarmee groeit die regio sneller dan Europa, het Midden-Oosten en Afrika samen.

Wereldwijd veroorzaakten natuurrampen tijdens de eerste helft van dit jaar ongeveer 135 miljard dollar aan economische verliezen. Dat blijkt uit een rapport van herverzekeraar Swiss Re. Opgemerkt wordt dat de verliezen door natuurrampen blijven oplopen. Vorig jaar werd tijdens de eerste zes maanden een schadebedrag van 123 miljard dollar genoemd. Zware bosbranden in de Amerikaanse staat Californië waren volgens Swiss Re voor een belangrijk deel van die groei verantwoordelijk.

Swiss Re merkte nog op dat ongeveer 80 miljard dollar aan schade verzekerd was. Dat was bijna het dubbele van het tienjarig gemiddelde. De natuurbranden in Los Angeles in januari zijn met afstand het grootste verzekerde schadegeval dat ooit door een bosbrand is veroorzaakt. Daarbij wordt van een geschatte schade van 40 miljard dollar gewag gemaakt. De uitzonderlijke schade-omvang van de branden in Los Angeles was volgens Swiss Re het gevolg van aanhoudende wind, een gebrek aan regenval en een extreem hoge concentratie van dure vrijstaande woningen in de getroffen gebieden.

Swiss Re wijst erop dat schade door natuurbranden de voorbije tien jaar sterk is gestegen, onder meer door stijgende temperaturen, frequentere droogteperiodes en veranderende neerslagpatronen. Daarnaast zorgen verstedelijking en de toename van waardevolle bebouwing in risicogebieden voor grotere verliezen.

“De meeste brandgerelateerde schade komt uit de Verenigde Staten”, merkt de herverzekeraar op. “Vooral Californië blijkt bijzonder kwetsbaar. In die Amerikaanse staat wordt immers veel gebouwd in gevaarlijke gebieden.” Voor 2015 vertegenwoordigden verzekerde verliezen door natuurbranden amper ongeveer 1 procent van de totale schade die door natuurrampen werd veroorzaakt. Dat aandeel is inmiddels echter opgelopen tot 7 procent.

In de eerste zes maanden van dit jaar veroorzaakten zware onweersbuien wereldwijd 31 miljard dollar aan verzekerde schade.

Traditioneel is de tweede helft van het jaar voor verzekeraars duurder. Dat heeft te maken met het Noord-Atlantische orkaanseizoen. Als de huidige trend zich voortzet, kunnen de wereldwijde verzekerde verliezen door natuurrampen dit jaar boven de grens van 150 miljard dollar uitkomen.

“De meest effectieve manier om gemeenschappen weerbaarder te maken, is door sterker in te zetten op preventie en aanpassing,” zegt Jerome Haegeli, hoofdeconoom van Swiss Re. “Maatregelen zoals dijken, dammen en stormvloedkeringen zijn tot tien keer kostenefficiënter dan herstel achteraf.”

Een van de andere grote natuurrampen in de eerste helft van dit jaar was de aardbeving in maart in Myanmar, die ook in Thailand, India en China voelbaar was. Alleen al in Thailand bedroegen de verzekerde verliezen 1,5 miljard dollar. Naast natuurrampen veroorzaakten door mensen veroorzaakte rampen – zoals industriële ongevallen – nog eens 8 miljard dollar aan schade, waarvan 7 miljard dollar verzekerd was.