Drastische bezuinigingen op het budget van de United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) dreigen tot toenemende migratiestromen naar Europa te leiden. Dat heeft Filippo Grandi, de hoge commissaris voor vluchtelingen, in een gesprek met de Britse krant Financial Times gezegd. Grandi riep daarbij de lidstaten van de Europese Unie op om bestaande opvanglocaties in Afrika te steunen in plaats van nieuwe maatregelen tegen immigratie op te zetten.

Grandi betoogde dat er steeds meer aanwijzingen kunnen worden gevonden dat vluchtelingen uit Soedan noordwaarts richting Europa trekken, in plaats van in eigen land of buurland Tsjaad – waar zij voorheen wel ondersteuning vonden – te blijven. “De bezuinigingen die donoren ons opleggen zijn rampzalig, ook met het oog op de beheersing van de migratiestromen”, beklemtoonde Grandi. “Het negeren van ontwikkelingen in Afrikaanse landen is een strategische blunder van formaat.”

Volgens hem is het duidelijk dat Soedanese vluchtelingen zich al van Tsjaad naar Libië, een bekende migratieroute naar Europa, verplaatsen. “Men zou meer hulp moeten bieden aan landen waar mensen bereid zijn te blijven totdat ze terug naar huis kunnen. Daarmee kan al een groot deel van het probleem worden opgelost.”

Het budget van de UNHCR is zwaar getroffen nadat de bijdrage van de Verenigde Staten door president Donald Trump van 2 miljard dollar naar ongeveer 390 miljoen dollar werd teruggebracht. Ook Europese naties zoals Frankrijk, Italië en Duitsland hebben hun steun teruggeschroefd, waardoor de crisis nog wordt verergerd. De UNHCR heeft inmiddels een derde van zijn personeel moeten ontslaan en heeft programma’s ter waarde van 1,4 miljard dollar stopgezet.

In een reactie op overvolle asielprocedures en groeiende sentimenten tegen migratie proberen vele lidstaten van de Europese Unie een deel van hun asielbeleid uit te besteden aan landen in andere regio’s. Daarbij worden migranten in derde landen, voordat zij Europa bereiken, gescreend.

Dergelijke plannen, vaak geïnitieerd door landen met een strenger migratiebeleid zoals Denemarken en Italië, zijn controversieel. Een eerder Brits initiatief om asielzoekers in Rwanda onder te brengen, strandde vanwege bezorgdheid over mensenrechten. Volgens Grandi zou het veel efficiënter zijn om om geld te investeren in landen met grote vluchtelingenpopulaties die bereid zijn te blijven, zoals Tsjaad, Iran of Kenia.

Moeizaam

Het aantal migranten dat via Libië naar Europa reist, neemt toe. Europese landen willen de Libische autoriteiten meer financiële steun geven om overtochten over de Middellandse Zee te voorkomen. Maar een samenwerking met de Libische overheid en de gewapende groeperingen die delen van het land controleren, verloopt uiterst moeizaam.

De Europese Unie heeft al meerdere overeenkomsten gesloten met Afrikaanse landen om migratie te beperken en werkt aan nieuwe oplossingen waarbij derde landen betrokken zijn. Daarbij wordt onder meer bekeken of het mogelijk zou zijn om afgewezen asielzoekers terug te sturen naar zogenoemde terugkeercentra in landen die niet hun thuisland zijn. Ook zou men de screening van migranten die op zee werden gered, van Europa naar Noord-Afrikaanse landen willen overhevelen.

Grandi zei dat UNHCR bereid is om aan dergelijke initiatieven mee te werken, mits er voldoende waarborgen worden geboden. Onder meer zou de verantwoordelijkheid bij de Europese landen moeten blijven. Dat was volgens Grandi niet het geval bij het Britse Rwanda-plan. “Men kan de verantwoordelijkheid voor asielzoekers niet volledig op een derde land afschuiven”, beklemtoonde hij. “Maar wel is misschien mogelijk om steun te bieden aan een systeem dat voldoende garanties en respect voor het internationaal recht biedt, dan is het misschien mogelijk.”

Maar Grandi riep tegelijkertijd op tot realisme. “Er moet eerst een land gevonden dat hiertoe bereid zou zijn”, verduidelijkte hij. “Ik geloof niet dat er veel landen in de rij staan om een dergelijk systeem te helpen uitbouwen. In een aantal landen waarmee Europa nauwer wil samenwerken, kan de UNHCR bovendien niet operationeel zijn. Libië bijvoorbeeld is geen land waar de UNHCR zulke afspraken zou kunnen maken.”

Grandi uitte bovendien zijn bekommernis over de situatie in Tunesië, een land waarmee de Europese Unie een migratieovereenkomst heeft gesloten. “Ondanks de wens om nauwer samen te werken, treedt de Tunesische overheid volgens Grandi hard op tegen migranten”, verduidelijkte hij. “De UNHCR mag er geen asielzoekers meer screenen. Dat heeft de Tunesische regering uitdrukkelijk verboden. We weten dat er pushbacks zijn naar Libië en Algerije en dat het klimaat voor vluchtelingen en migranten erg moeilijk is.”

Grandi riep Europese overheden op om samen te werken met de UNHCR bij het opzetten van externe asielregelingen, zodat deze binnen het internationale recht vallen. “Er zijn daarbij mogelijkheden om op een innovatieve manier samen te werken.”

Duitsland is binnen de Europese Unie niet langer de populairste bestemming voor asielzoekers. Het fenomeen moet worden toegeschreven aan een daling van het aantal Syriërs dat in de Europese Unie bescherming aanvraagt. Dat blijkt uit een rapport van het European Union Agency for Asylum (EUAA).

“Het asielsysteem van de Europese Unie heeft de voorbije maanden een significante verschuiving ondergaan”, wordt in het rapport opgemerkt. “Dat fenomeen moet worden toegeschreven aan de val van het regime van president Bashar al-Assad in december van vorig jaar.”

Het Europese asielbureau registreerde tijdens de maand mei in de Europese Unie 64.000 asielaanvragen. Dat vertegenwoordigde een daling met bijna 25 procent tegenover dezelfde maand vorig jaar. “Die terugval werd vooral veroorzaakt door een uiterst abrupte daling van het aantal Syrische aanvragen”, merkte het asielbureau op. “In oktober vorig jaar werden 16.000 Syrische asielaanvragen genoteerd, maar in mei van dit jaar was er nog slechts sprake van 3.100 aanvragen.”

In Duitsland, dat onder Syrische asielzoekers bijzonder populair was, werden tijdens de maand mei dit jaar nog 9.900 asielaanvragen opgetekend, tegenover 18.700 dossiers dezelfde periode vorig jaar. Spanje is hierdoor nu de lidstaat van de Europese Unie met het hoogste aantal asielaanvragen.

Tijdens de maand mei van dit jaar werden in Spanje bijna 12.800 asielaanvragen geregistreerd, tegenover 16.300 dossiers dezelfde periode vorig jaar. “Hoewel ook hier een daling werd genoteerd, kon in Spanje een stijging worden opgetekend van asielaanvragen van mensen uit Venezuela, die hun thuisland vanwege een zware economische en politieke crisis ontvluchten”, werd in het rapport opgemerkt. “De trend kan ook verband houden met het strengere immigratiebeleid van de Verenigde Staten, waarbij onder meer Venezolanen worden gedeporteerd.”

Ommekeer

Gedurende het voorbije decennium vormden Syriërs de grootste groep asielzoekers in de Europese Unie, plus Noorwegen en Zwitserland. “Maar begin dit jaar toonde deze trend een ommekeer”, betoogde het Europese asielbureau. “De voorbije maanden kon immers een scherpe daling in de Syrische aanvragen worden opgemerkt.”

Niet alleen Spanje heeft Duitsland inmiddels als belangrijkste asielbestemming binnen de Europese Unie voorbijgestoken. Italië stond tijdens de maand mei met 12.300 aanvragen op de tweede plaats, tegenover 15.500 dossiers dezelfde periode vorig jaar. Een derde van de aanvragen was afkomstig van vluchtelingen uit Bangladesh en Peru. Op de derde plaats staat Frankrijk met 11.900 aanvragen, tegenover 12.500 aanvragen in mei vorig jaar. Een groot deel van die aanvragen is afkomstig van Congolezen die conflicten in hun thuisland ontvluchten. Er werden in Frankrijk ook veel asielaanvragen geregistreerd van Afghanen en Haïtianen.

Het Europese asielbureau benadrukte dat de daling van het aantal asielaanvragen van Syriërs waarschijnlijk niet het gevolg is van veranderingen in asielbeleid door Europese overheden, maar eerder een weerspiegeling vormt van veranderende omstandigheden in Syrië. In december werd Assad afgezet door de islamistische rebellenbeweging Hayat Tahrir al-Sham, waarmee een einde kwam aan een burgeroorlog die dertien jaar heeft gestuurd. “Na de regimewisseling hebben veel lidstaten de behandeling van Syrische asielaanvragen tijdelijk opgeschort, maar nieuwe aanvragen worden technisch gezien nog steeds geaccepteerd”, beklemtoonde het Europese asielbureau.

Ondanks de veranderde spreiding van nieuwe aanvragen blijft Duitsland waarschijnlijk het land met de grootste populatie asielzoekers. Duitsland heeft de voorbije jaren immers veel meer aanvragen goedgekeurd dan andere lidstaten van de Europese Unie. Tussen 2008 en 2024 heeft Duitsland aan 150.000 mensen asiel verleend. Dat aantal is ongeveer even groot als de gezamenlijke dossiers van Spanje (50.900), Italië (40.000) en Frankrijk (65.200).

De internationale wereld maakt een grote verandering door. Dat heeft op verschillende manieren verstrekkende gevolgen. Onder meer in de Zwitserse stad Genève, het centrum van de wereldwijde diplomatie, worden de ontwikkelingen met grote bezorgdheid gevolgd. Volgens de Britse zakenkrant Financial Times vrezen velen dat Genève zijn positie in de wereldwijde diplomatiek zijn prominente positie zou kunnen verliezen.

“De wereldhandel verkeert in chaos, terwijl de autocratie oprukt en hulporganisaties zich door de bezuinigingen van de Verenigde Staten in hun bestaan bedreigd voelen”, betoogt de Financial Times. “In Genève hebben zich ongeveer 450 internationale organisaties gevestigd en een groot deel van hun functionarissen vreest voor de toekomst van de stad als pijler van de wereldpolitiek.”

“De wereld verandert elke dag”, geeft ook Xavier Rey, chief executive van het Zwitserse vastgoedconcern Rey Group, aan. “Mensen moeten elkaar ontmoeten en met elkaar praten. Dat gebeurt vaak in hotels en restaurants. Evoluties in de diplomatieke wereld, worden dan ook in Genève snel aangevoeld. “Genève blijft nog steeds de uitgelezen plek om informatie uit te wisselen. Waarover we ons echter zorgen maken, is hoe anders het beeld er over zes maanden uitziet.”

Genève, na Zürich de grootste stad van Zwitserland, vertolkt in de wereldorde een cruciale functie. Al tijdens de Koude Oorlog organiseerde Genève historische topontmoetingen, terwijl ook Joe Biden en Vladimir Poetin elkaar in 2021 in de Zwitserse stad spraken. Genève was ook het toneel van de onderhandelingen die in 2015 zouden uitmonden in een nucleaire deal met Iran. “Het hoofdkwartier van de Verenigde Naties is in New York gevestigd, maar een groot deel van het echte werk wordt in Genève gedaan”, beklemtoont ook Sami Kanaan, plaatsvervangend burgemeester van de Zwitserse stad.

“Het besluit van de Amerikaanse president Donald Trump om World Health Organisation (WHO), die in Genève is gevestigd, te verlaten, deed een hele reeks alarmbellen rinkelen”, gaat Kanaan verder. “We hebben eerder crisissen meegemaakt, maar het huidige niveau van complexiteit en urgentie is ongeëvenaard.” De bezuinigingen in de Verenigde Staten hebben dan ook bij vele organisaties, van de United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) tot het International Red Cross, geleid tot ontslagen en drastische budgetbeperkingen. 

Herbewapening

Antonio Guterres, secretaris-generaal, overweegt de samenvoeging van een aantal grote afdelingen. Tevens werd gevraagd om personeel van Genève en New York naar goedkopere steden te verplaatsen. Ondertussen is de World Health Organisation van plan om personeel te ontslaan en zijn werk te beperken. De Verenigde Staten hebben tevens gewag gemaakt van een herziening van de financiering van de World Trade Organisation (WHO) en andere organisaties.

De Verenigde Staten zijn niet de enigen die zich afkeren van humanitair werk. Landen in heel Europa zijn bezig met een massale herbewapening. Daarbij heeft het Verenigd Koninkrijk zijn budget voor ontwikkelingshulp drastisch verlaagd om grotere ruimte voor de financiering van defensie op te drijven. Zelfs het neutrale Zwitserland heeft zijn platform voor militaire uitgaven voor de volgende jaren met miljarden franken verhoogd, terwijl het land tegelijkertijd miljoenen franken aan buitenlandse hulp heeft geschrapt.

In Genève beginnen zich volgens de Financial Times een aantal wereldwijde geopolitieke patronen te vertonen, waarbij China een grotere rol speelt terwijl de Verenigde Staten zich terugtrekken. China zal naar verwachting dit jaar voor de allereerste keer meer dan een vijfde van het totale budget voor de Verenigde Naties leveren. “De natuur haat een vacuüm en andere partijen zullen snel trachten opengevallen ruimtes in te vullen”, beklemtoont Vincent Subilia, directeur-generaal van de Chambre de Commerce van Genève. “China toont zich bijzonder actief in het uiten van zijn openlijke steun voor multilateralisme.”

Maar naast legitiem diplomatiek werk gebruikt China zijn positie in Genève ook om critici te bespioneren en lastig te vallen. Dat blijkt uit een onderzoek van het International Consortium of Investigative Journalists. Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken ontkende echter die berichtgeving en benadrukte de wetten van andere landen volledig te respecteren.

“Nieuwe financieringsbronnen zijn hard nodig”, verduidelijkte Maxime Provini, leider van de Parti Libéraux-Radicaux (PLR) in Genève. “De stad verstrekte een lening van 2 miljoen Zwitserse frank (2,4 miljoen dollar) aan niet-gouvernementele organisaties die zich op haar grondgebied hebben gevestigd. Maar Genève kan niet alle verantwoordelijkheid voor deze organisaties dragen.”

De UNHCR heeft de kosten op het hoofdkantoor en in de regionale kantoren in Genève met 30 procent verlaagd. Hierdoor werd het aantal hogere kaderleden gehalveerd. De Verenigde Naties als geheel zullen waarschijnlijk duizenden medewerkers verliezen. Een groot deel van die ontslagen zullen in Genève vallen. “Dit zal waarschijnlijk ook voor de stad gevolgen hebben”, beklemtoonde Matthew Saltmarsh, hoofd nieuws en media van de vluchtelingenorganisatie. “Onder meer de wereldwijde functie van Genève als humanitair centrum zou in het gedrang kunnen komen.”

Identiteit

“Genève is onder meer voor luxehorloges, de banksector en de grondstoffenindustrie nog altijd een belangrijk internationaal centrum, maar diplomatie en hulpactiviteiten staan in de identiteit van de stad centraal”, werpt de Financial Times op. “Veel inwoners van Genève zijn verontrust over het feit dat Saoedi-Arabië als gastheer werd uitgekozen voor de vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne. “De inwoners van Genève zien dit als bewijs dat hun stad achterblijft bij de verschuivingen in de wereldorde. Sommigen accepteren al een kleinere rol in de wereld die voor hen ligt  en maken zich zorgen over wat ze moeten behouden.”

“Genève zou zich moeten toespitsen op alles wat met humanitair recht en vrede te maken heeft”, suggereerde Jean Keller, voorzitter van de raad van bestuur van Geneva Call, een organisatie die zich richt op de bescherming van burgers in conflicten. “Het neutrale Zwitserland kan meer dan bijna elk ander land opereren op vreselijke oorlogslocaties.”

Extreemrechts stelt echter dat Zwitserland de mindere status van Genève aan zichzelf te danken heeft en merkt op dat de gesprekken over Oekraïne elders plaatsvinden omdat het land zijn onpartijdige reputatie heeft geschaad door de sancties van de Europese Unie tegen Rusland te volgen. “De belangrijkste reden waarom Genève aan glans verliest als internationale stad, is niet het feit dat de Verenigde Staten de hulp intrekken”, voert Vincent Schaller, vertegenwoordiger van de extreemrechtse Union Démocratique du Centre (UDC) in het parlement van Genève.

Federale en lokale overheden hebben pakketten met leningen en subsidies goedgekeurd om het internationale werk en organisaties te ondersteunen. “Maar politici weten dat de steun, die in totaal minder dan 20 miljoen dollar bedraagt, veruit onvoldoende is om Genève zijn huidige status te laten behouden”, werpt de Financial Times op. Yves Herren, voorzitter van Les Verts Libéraux van Genève, gaf toe te vrezen dat Genève zonder geld op een gegeven ogenblik zijn positie als gastheer voor internationale evenementen zal verliezen.

Meer over dit onderwerp:

• Parijs voor tweede jaar op meest innoverende stad van Europa
• Dubai kondigt gouden visa aan voor verplegend personeel
• Vastgoed Silicon Valley wil op terugkeer naar kantoor inspelen
• Actie voor steun aan Europese Unie in Roemeense steden
• Bulgaarse president wil een referendum over introductie euro
• Londen derde jaar op rij verkozen tot beste stad van Europa
• Manchester blijft Britse hoofdstad voor artificiële intelligentie
• Europeanen verkiezen inmiddels China boven Verenigde Staten
• New York City vreest minder toeristen te zullen ontvangen
• Technische Universiteit Berlijn wil stadsbestuur voor rechter dagen

Na de ontploffing van de kerncentrale van Tsjernobyl in Oekraïne in 1986 werden in de omgeving een oppervlakte van duizenden hectaren ongeschikt gedacht voor landbouwactiviteiten. Gecontamineerde teelten zouden immers een gevaar voor de gezondheid hebben kunnen betekend. Maar analyses hebben uitgewezen dat die gronden veilig weer in productie zouden kunnen worden genomen. Dat blijkt uit een studie van de University of Portsmouth en het OekraÏense Institute of Agricultural Radiology.

Sinds de ramp in Tsjernobyl werd in grote gebieden in Noord-Oekraïne een verbod op landbouw ingevoerd. Een gebied van 4.200 vierkante kilometer rond de getroffen kerncentrale werd als de Chernobyl Exclusion Zone aangeduid. Dat gebied blijft nog steeds onbewoond en vormt momenteel een van de grootste natuurreservaten van Europa. Een tweede gebied van 2.000 vierkante kilometer werd als de Zone of Obligatory Resettlement aangeduid. Dat gebied werd nooit volledig verlaten. De zone biedt onderdak aan duizenden mensen en heeft scholen en winkels, maar er zijn geen officiële investeringen of grondgebruik toegestaan.

Sinds de jaren negentig beweren wetenschappers in Oekraïne en daarbuiten dat het land weer veilig gebruikt kan worden, ondanks besmetting met radioactief cesium en strontium. Maar complexe politieke omstandigheden hebben ertoe geleid dat het gebied officieel verlaten blijft. Dat heeft een aantal boeren er echter niet van weerhouden het heft in eigen handen te nemen en in sommige gebieden met een onofficiële productie te beginnen. De nieuwe studie bevestigt dat deze boeren gelijk hadden en in de meeste gebieden gewassen veilig kunnen worden verbouwd.

Met behulp van een testlocatie van 100 hectare in de regio Zjytomyr ontwikkelden de onderzoekers een protocol om de besmettingsniveaus te evalueren en de opname van radioactieve stoffen door gangbare gewassen zoals aardappelen, granen, maïs en zonnebloemen te voorspellen. Door het analyseren van bodemmonsters en het meten van de externe gammastraling, bevestigden de onderzoekers dat de effectieve stralingsdosis voor landarbeiders ruim onder de nationale veiligheidsdrempel van Oekraïne ligt en aanzienlijk lager blijft dan de niveaus achtergrondstraling die wereldwijd van nature voorkomen.

Voedselzekerheid

“De bevindingen tonen aan dat er met de juiste monitoring en naleving van de Oekraïense voedselveiligheidsvoorschriften, veel gewassen veilig kunnen worden verbouwd in deze voorheen beperkte zones”, benadrukt onderzoeksleider Jim Smith, professor milieukunde aan de University of Portsmouth. “Dit onderzoek is van aanzienlijk belang voor de gemeenschappen die door de ramp in Tsjernobyl zijn getroffen. Sinds 1986 is er veel misinformatie over de stralingsrisico’s van Tsjernobyl, wat een negatieve impact heeft gehad op mensen die nog steeds in verlaten gebieden wonen.”

“We hebben nu een gevalideerde, wetenschappelijk onderbouwde aanpak om waardevolle landbouwgrond weer in officiële productie te brengen en tegelijkertijd de veiligheid voor zowel consumenten als werknemers te garanderen”, werpt Smith nog op. Het team hoopt dat dit protocol als een wereldwijd model kan dienen voor andere regio’s die met langdurige radioactieve besmetting hebben te maken.

Met een zorgvuldige implementatie en betrokkenheid van de gemeenschap kan Oekraïne volgens Smith veilig tot 20.000 hectare landbouwgrond terugwinnen, waardoor een positieve impuls aan de voedselzekerheid en plattelandsontwikkeling kan worden gegeven. “Het gaat hier niet alleen om Tsjernobyl”, beklemtoont Jim Smith. “Het gaat erom wetenschap en bewijs toe te passen om ervoor te zorgen dat mensen beschermd worden en dat land niet onnodig verloren gaat.”

Meer over dit onderwerp:

• Landbouw belangrijke bron van uitstoot van stikstofoxiden
• Boederijen kunnen landbouw en zonnekracht perfect combineren
• Plantaardige proteïnen maken Europese voedingssector duurzamer
• Inheemse Afrikaanse voeding mogelijke sleutel voor duurzame toekomst
• Landbouwgrond presteert op zijn best met minder intensief management
• Besmetting met myxozoa kost viskwekerijen 50 miljoen pond per jaar
• Nieuwe rundervoeding kan uitstoot wereldwijde veestapel verminderen
• Capaciteit van Europese landbouwgebieden voor opslag koolstofdioxide bedreigd
• Boerderijrobot navigeert automatisch over landbouwvelden
• Complexe genenpool bemoelijkt evolutie Europese aardappel

De massale inspanningen die Rusland voor de rekrutering van militairen worden steeds duurder. Inmiddels zou de Russische overheid dagelijks al ongeveer 2 miljard roebel (21 miljoen euro) voor de uitkering van aanmeldbonussen aan nieuwe rekruten. Dat blijkt uit een rapport van Janis Kluge, onderzoeker bij de Duitse Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP), gebaseerd op data van het Russische ministerie van financiën en regionale begrotingen.

Janis Kluge benadrukt dat ongeveer driekwart van de aanmeldbonussen voor militaire rekruten – ongeveer 1,5 miljard roebel per dag – door regionale begrotingen wordt gefinancierd . De regionale overheden besteden inmiddels bijna 3 procent van hun jaarlijkse budgetten aan deze rekruteringscampagnes. De resterende 500 miljoen roebel komt uit de federale begroting.

Kluge meldt daarbij dat dagelijks tussen duizend en vijftienhonderd nieuwe soldaten zich bij het Russische leger voegen. Daarbij is voor de nieuwe rekruut een eenmalige bonus van ongeveer 1,4 miljoen roebel (bijna 15.000 euro) voorzien.

“Vergeleken met dezelfde periode een jaar geleden is het aantal nieuwe militairen dat zich voor het Russische leger aanmeldt, bijna verdubbeld”, beklemtoont Kluge. “Die stijging lijkt voldoende om de geschatte dagelijkse Russische verliezen aan het front in Oekraïne te compenseren.” Volgens functionarissen van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Navo) zouden er in de oorlog tegen Oekraïne dagelijks ongeveer duizend Russische soldaten sneuvelen.

Niet vol te houden

De uitgaven van de Russische autoriteiten aan de rekrutering van nieuwe soldaten zouden sinds april vorig jaar zijn vervijfvoudigd. Indien deze trends zich voortzetten, zouden de totale kosten voor de Russische staat tegen het einde van het jaar kunnen oplopen tot 730 miljard roebel (ruim 7,8 miljard euro). Dat bedrag ligt meer dan twee keer hoger dan de uitgaven die de Russische federale overheid jaarlijks aan gezondheidszorg besteedt. Het budget bedraagt bovendien bijna de helft van de jaarlijkse bestedingen van de Russische federale overheid aan hoger onderwijs.

Het Russische ministerie van defensie rekruteerde vorig jaar ongeveer 440.000 nieuwe soldaten. Dat betekent een gemiddelde van ongeveer 1.200 soldaten per dag. Experts waarschuwen echter dat het voor de Russische autoriteiten steeds moeilijker zal worden om dit tempo vol te houden. George Barros, onderzoeker bij het Amerikaanse Institute for the Study of War, werpt daarbij op dat Rusland het huidige niveau van oorlogsvoering mogelijk nog slechts twaalf tot zestien maanden kan handhaven.

“Het systeem voor het genereren van strijders functioneerde 2,5 jaar, maar begint duidelijk te falen”, beklemtoonde Barros. “Rusland wordt beperkt door economische wetten en schaarse middelen. Het land beschikt bovendien ook niet over een onuitputtelijke bron van mankracht.”

De uitdaging wordt nog groter door het krimpende Nationale Wealth Fund, een van de belangrijkste financiële vangnetten van de Russische overheid. Sinds het begin van de oorlog tegen Oekraïne in 2022 zijn de liquide middelen van dat fonds met twee derde gedaald. Inmiddels werd dat fonds al met 106 miljard dollar afgeslankt. De resterende reserves van het fonds bedragen nu nog slechts 40 miljard dollar. Dat is het laagste niveau sinds het fonds in 2008 werd opgericht.

Meer over dit onderwerp:

• Europees conglomeraat werkt aan nieuwe technologie gevechtstanks
• Helsinki is een centrum voor investeringen in defensie geworden
• Italië bereid om 2 procent begroting voor defensie te reserveren
• België moet schrapen om defensiebudget Navo te halen
• Europeanen steunen verhoogde bestedingen aan defensie
• Roscosmos wordt een onderdeel van de Russische militaire machine
• Rusland heeft in Oekraïne al 941.000 soldaten verloren
• Russisch leger is volgens historicus geen onstopbare oorlogsmachine
• Oorlogsveteranen kunnen voor Rusland een groot probleem worden
• Belgische defensie-industrie kan op acht jaar in omvang verdubbelen

Donald Trump heeft zich met zijn recente introductie van invoerheffingen de grootste beleidsfout van de Verenigde Staten in 95 jaar schuldig gemaakt. Dat heeft Jeremy Siegel, emeritus professor financiën aan de Wharton School van de University of Pennsylvania, gezegd. De invoerheffingen bewijzen volgens Siegel dat niets heeft geleerd van de Smoot-Hawley Act, een protectionistische maatregelen die de Amerikaanse president Herbert Hoover in 1930 goedkeurde en die volgens verscheidene historici de gevolgen van de Grote Depressie hebben verergerd.

Met de Smoot-Hawley Act probeerde de Amerikaanse regering de impact van de beurskrach van 1919 en de grote droogte van het begin van de jaren dertig op te vangen. Door de nieuwe wetgeving werd een extra importbelasting opgelegd aan twintigduizend goederen die in de Verenigde Staten werden ingevoerd. De introductie van de wet moest vooral de Amerikaanse landbouwers, waarvan er velen door de mislukte oogsten in armoede terecht waren gekomen, tegen de import van producten uit het buitenland beschermen. 

Door de Smoot-Hawley Act daalde de invoer van Europese goederen in de Verenigde Staten tussen 1929 en 1934 met meer dan 70 procent. De export van de Verenigde Staten naar Europa viel tijdens diezelfde periode met meer dan 60 procent terug, terwijl de mondiale handel een krimp met 66 procent kende. President Franklin Delano Roosevelt schafte de Smoot-Hawley Act met de introductie van de Reciprocal Tariff Act in 1934 af.

De aankondiging van de massale invoerheffingen door Donald Trump zorgden ervoor dat de beurs van New York in een neerwaartse spiraal terechtkwam, onder meer door de dreiging van een wereldwijde handelsoorlog. De ingreep toont volgens Jeremy Siegel echter dat Donald Trump niets heeft geleerd van de Smoot-Hawley Act, die volgens de econoom de Grote Depressie heeft verergerd. Siegel noemde de nieuwe invoerheffingen zelfs de grootste beleidsfout die de voorbije 95 jaar in de Verenigde Staten moest worden genoteerd.

“Ik weet niet waarom Trump de les van de Smoot-Hawley Act niet heeft geleerd,’ zei Siegel. “De heffingen van Trump zijn misschien nog wel erger dan Smoot-Hawley Act, want de handel is voor de wereldeconomie veel belangrijker geworden dan ongeveer een eeuw geleden. De Federal Reserve leerde destijds wel van haar fouten en voorkwam een herhaling van de Grote Depressie in 2008 door liquiditeit in de banken te pompen. Waarom Trump dit niet ziet, is mij een raadsel.” Siegel voegde eraan toe te verwachten dat de Federal Reserve de rentetarieven in mei zal verlagen om de Amerikaanse economie te ondersteunen.

De nieuwe invoerheffingen en de dreiging van een wereldwijde handelsoorlog zorgden ervoor dat de beurzen van New York in een neerwaartse spiraal terechtkwamen. De maatregelen werden door een groot aantal analisten veroordeeld. Volgens Dan Ives van Wedbush waren de importtaksen erger dan het slechtste scenario dat men zich had kunnen inbeelden. JPMorgan verhoogde ook de waarschijnlijkheid van een wereldwijde recessie tot 60 procent en waarschuwde dat er op de markten bloed zou vloeien.

Jeremy Siegel zei op de markt te blijven omdat hij een langetermijnbelegger is, maar waarschuwde dat handelaars met stormen rekening moeten houden zolang de heffingen van kracht blijven. Hij verwees daarbij expliciet naar de invoerheffing van 34 procent op de invoer van goederen uit China, dat kort daarna eveneens met een importbelasting van 34 procent op producten uit de Verenigde Staten terugsloeg. “Dit is een nachtmerrie die anderen misschien tot gelijkaardige maatregelen zal aanzetten”, waarschuwde Siegel. “De heffingen zijn voor de Verenigde Staten een zelf toegebrachte wonde.”

Afwachtende houding

Jerome Powell, voorzitter van de Federal Reserve, liet verstaan dat de rentetarieven voorlopig ongewijzigd zullen blijven. “De heffingen kunnen een inflatie veroorzaken”, benadrukte Powell. “Maar dat effect zal mogelijk slechts tijdelijk zijn.” Siegel dacht oorspronkelijk niet dat er een kans op een renteverlaging in mei was, maar die mogelijkheid is volgens de econoom onder invloed van de afgekondigde invoerheffingen aanzienlijk toegenomen.

“De importheffingen kunnen de economische groei van de Verenigde Staten remmen”, benadrukte Powell. “Daarnaast zullen ze mogelijk leiden tot een grotere werkloosheid en een hogere inflatie.” Het was al duidelijk dat de heffingen de wereldhandel zouden raken, maar de aangekondigde tarieven vallen volgens Powell aanzienlijk hoger uit dan hij zelf had verwacht. Hij stelde te verwachten dat de heffingen de inflatie tijdelijk zullen opstuwen, maar het is volgens hem ook mogelijk dat de effecten hardnekkiger zullen uitvallen. Hij gaf tevens aan dat de volledige gevolgen voor de wereldeconomie nog niet duidelijk zijn.

Donald Trump wil naar eigen zeggen met de heffingen de economische positie van de Verenigde Staten te verstevigen en de industriële productie in eigen land aan te jagen. Volgens de Amerikaanse president moet er een einde komen aan de handelstekorten tussen de Verenigde Staten en andere landen. De ingrepen van Trump zouden echter kunnen leiden tot een economische stagflatie, een toxische combinatie van een stagnerende economische groei en een stijgende werkloosheid in combinatie met versnellende inflatie. “Die combinatie wordt voor de Federal Reserve, net zoals in de jaren zeventig van de voorbije eeuw, een zware uitdaging”, betoogde Kathy Bostjancic, hoofdeconoom bij Nationwide.

Jerome Powell benadrukte dat de Amerikaanse centrale bank tegenover de nieuwe situatie een afwachtende houding hanteert. Daarom worden de rentetarieven voorlopig ongewijzigd gelaten. De Federal Reserve moet zowel de werkgelegenheid maximaliseren als de prijzen stabiliseren. De Amerikaanse arbeidsmarkt lijkt in goede conditie, waardoor er voor de Federal Reserve geen dringende noodzaak is om in te grijpen. 

Maar Powell erkende dat de Amerikaanse centrale bank zich in een ongemakkelijke situatie bevindt. “Wanneer de heffingen tot een hogere inflatie en een stijgende werkloosheid leiden, zal de Federal Reserve een aantal bijzonder moeilijke keuzes moeten maken”, erkende hij. “In een dergelijk scenario zal worden gekeken op welke manier deze twee variabelen evolueren en hoe lang het zou duren om één van beide factoren te ondersteunen. Dit is zonder twijfel een moeilijke situatie.”

Donald Trump wil echter dat er snel renteverlagingen zouden worden doorgevoerd. “Powell is altijd te laat, maar zou nu zijn imago kunnen veranderen”, beklemtoonde de Amerikaanse president. “Powell moet de rente verlagen en stoppen met het bedrijven van politiek.”

Meer over dit onderwerp:

• Donald Trump dreigt wereldwijde handelsoorlog te ontketenen
• Minder beursintroducties en fusies door heffingen Trump
• Marktwaarde grootste bedrijven toont drastische inkrimping
• China neemt tegenmaatregelen tegen Amerikaanse invoerheffingen
• Wereldwijd handelsvolume dreigt met 1 procent te krimpen
• Heffingen Trump verhoogt kans op wereldwijde recessie met 60 procent
• S&P500 verliest door heffingen 2,4 biljoen dollar op één dag
• Heffingen Trump hebben negatieve impact voor de hele wereld
• Kans op aanhoudende Amerikaanse inflatie door heffingen verhoogd
• Investeerders bereiden zich voor op wereldwijde economisch schok

Zweden zal zijn defensiebudget tegen het einde van dit decennium tot 3,5 procent van het nationale bruto binnenlandse product. Dat heeft Ulf Kristersson, premier van Zweden, aangekondigd. Zweden wordt hiermee het jongste Europese land dat een forse verhoging van zijn defensiebudget voorstelt. Gewezen wordt naar de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en toenemende onzekerheid over de verdere militaire banden tussen Europa en de Verenigde Staten.

Op dit ogenblik vertegenwoordigt het Zweedse defensiebudget 2,4 procent van het bruto binnenlandse product van het land. De verhoging zal grotendeels door leningen worden gefinancierd. “Dit is de grootste herbewapening van de Zweedse defensie sinds de periode van de Koude Oorlog”, vertelde Kristersson.

Vele Europese landen nemen initiatieven om hun militaire uitgaven te verhogen. Daarmee wordt ingespeeld op de dubbele dreiging van Russische agressie en de waarschuwing van de Amerikaanse president Donald Trump dat de Europese landen een groter deel van de last voor hun eigen verdediging op zich moeten nemen.

Lidstaten van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Navo) die zich aan een mogelijk front met Rusland – zoals Estland, Litouwen en Polen – bevinden, willen vanaf volgend jaar allemaal 5 procent van hun bruto binnenlands product aan defensie besteden. Dat niveau ligt in lijn met de meest agressieve militaire eisen die Donald Trump de lidstaten van de Navo heeft voorgelegd. Algemeen wordt verwacht dat op de top van de Navo deze zomer in Den Haag, de doelstelling voor de militaire bestedingen van de lidstaten wellicht van de huidige 2 procent naar ongeveer 3,5 procent zal worden opgevoerd.

Kristersson erkende dat het huidige budget van Zweden voor militaire uitgaven niet voldoende was. “Verwacht mag worden dat de Navo – maar vooral de Europese lidstaten van de militaire alliantie – de volgende jaren een grote stap voorwaarts zal moeten zeggen”, benadrukte de Zweedse premier. “We dringen er in Europa op aan dat de militaire doelstellingen worden opgevoerd. Er moet daarbij wellicht gestreefd worden naar een niveau tussen 3 procent en 4 procent.”

Vredesdividend

Zweden is er al lang trots op al meer dan tweehonderd jaar geen oorlog te hebben gevoerd. Tot voor kort hanteerde het land ook een neutraal militair statuut. Maar de aanval van Rusland op Oekraïne in 2022 leidde tot een complete ommekeer in zowel de publieke opinie als het politieke denken. Vorig jaar werd Zweden daarbij de tweeëndertigste lidstaat van de Navo.

Het Scandinavische land heeft de uitgaven voor defensie de jongste jaren al aanzienlijk verhoogd. Voordien was er sprake van decennia onderinvestering. Dat werd bestempeld als een vredesdividend door de militaire neutraliteit van het land. Inmiddels heeft Zweden ook al Gotland, het strategisch belangrijke eiland in de Oostzee, geremilitariseerd.

Diplomaten zeggen dat Zweden in de nieuwe defensieplannen van de Navo voor het Scandinavische en Baltische gebied vooral een logistieke functie zou krijgen om frontlinies elders te ondersteunen. Het land heeft met het conglomeraat Saab, gecontroleerd door de familie Wallenberg, echter wel een belangrijk defensiebedrijf. Zweden is op militair vlak vooral gespecialiseerd in gevechtsvliegtuigen, verkenningsvliegtuigen en de verdediging tegen de activiteit van vijandige duikboten.

Kristersson zei dat Zweden tegen 2035 ongeveer 300 miljard kroon (30 miljard dollar) zou lenen om de herbewapening te financieren. Zweden kan rekenen op een lage schuldgraad, waardoor het land voldoende ruimte heeft om bijkomende leningen op te nemen.

Meer over dit onderwerp:

• Nato zal eventuele aanval van Rusland op Polen vergelden
• Topman Nato wil verdere coalitie Verenigde Staten en Europa
• Europese landen moeten militaire samenwerking verbeteren
• Europa wil investeringen in militaire projecten vergemakkelijken
• België moet militaire budgetten verder opdrijven
• Europa moet militaire producten van eigen bodem kopen
• Europese burgers willen meer investeringen in defensie
• Europese Unie reserveert 800 miljard euro voor defensie
• Concessies nodig voor militaire samenwerking Verenigd Koninkrijk en Europese Unie
• Amerikaanse wapens van Europese landen mogelijk nutteloos

Hongkong wordt steeds meer een centrum voor financiële criminaliteit. Dat hebben woordvoerders van het United States Select Committee on the Chinese Communist Party gezegd. Opgemerkt wordt dat Hongkong onder meer een toenemende rol heeft in het witwassen van geld, het ontduiken van sancties en het verbergen van inbreuken tegen het verbod om gevoelige technologieën naar Rusland uit te voeren. De Amerikaanse regering wordt opgeroepen om de bankrelaties met Hongkong te heroverwegen.

In een brief aan Janet Yellen, de Amerikaanse minister van financiën, heeft het US Select Committee on the Chinese Communist Party opgeroepen om de unieke handelsprivileges van Hongkong, die het financiële centrum onderscheiden van de rest van China, opnieuw te evalueren. “Sinds de Chinese regering in 2020 aan Hongkong een ingrijpende nationale veiligheidswet oplegde, is de metropool van een vertrouwd mondiaal financieel centrum getransformeerd naar een cruciale speler in de steeds verdergaande autoritaire as van de Volksrepubliek China (PRC), Iran, Rusland en Noord-Korea”, merkt het comité in de brief op.

Hongkong kreeg een garantie op semi-autonomie, maar hierover worden steeds meer vragen gesteld. – Pixabay/Mario Ohibsky

“De veiligheidswet, die werd ingevoerd nadat enorme protesten tegen de beperking van de democratie de metropool in beroering brachten, onderwerpt Hongkong feitelijk aan de controle van de Chinese communistische partij”, wordt er gewaarschuwd. “We moeten ons nu afvragen of het langdurige Amerikaanse beleid ten opzichte van Hongkong, met name ten opzichte van de financiële en bancaire sector, wel gepast is.”

Volgens het comité is Hongkong een leidende speler geworden in de verboden transfer van gevoelige westerse technologie naar Rusland, de creatie van dekmantel-bedrijven voor de aankoop van verboden Iraanse olie, de ondersteuning van de handel in Russisch goud en het beheer van spookschepen die illegale handel drijven met Noord-Korea. 

“Recent onderzoek heeft uitgewezen dat bijna 40 procent van de goederen die in 2023 van Hongkong naar Rusland werden verscheept, in de Europese Unie en de Verenigde Staten op de lijst staan van technologieën die niet naar vijandige staten mogen worden uitgevoerd”, beklemtoont het comité daarbij. “Het gaat onder meer over halfgeleiders en andere technologieën die Rusland nodig voor zijn tegen in Oekraïne nodig heeft.”

De autoriteiten van Hongkong stelden echter in een reactie dat de brief geen feitelijke basis had en verdedigden de financiële instellingen en rechtenbescherming van de stad.

“De regering van Hongkong keurt de kwaadaardige laster van de reputatie van Hongkong als internationaal financieel centrum in de brief ten zeerste af en verwerpt de aantijgingen op de meest stellige wijze”, benadrukte een woordvoerder van de overheid van de Chinese metropool. “De brief is een grove en verwerpelijke poging om leugens en verkeerde informatie over Hongkong voor persoonlijk politiek gewin te verspreiden. De stad handhaaft sancties die zijn opgelegd door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, maar volgt geen unilaterale sancties.”

Na de Britse overdracht van Hongkong aan China in 1997 werd beloofd dat de stad een semi-autonomie zou behouden. Daarbij werd ook een rechterlijke onafhankelijkheid gegarandeerd. Maar de Verenigde Staten hebben al herhaaldelijk gewaarschuwd dat de Chinese nationale veiligheidswet die garanties heeft ondermijnd. “Hierdoor werden afwijkende meningen in de stad effectief tot zwijgen gebracht”, werd er aangevoerd. “Tevens werden de vrijheden, die het Hongkong mogelijk maakten om als een wereldwijd financieel centrum te blijven opereren, ingeperkt.”

In september waarschuwde het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken dat de Chinese veiligheidswet nieuwe en verhoogde risico’s meebracht voor bedrijven die in Hongkong actief zijn. China en Hongkong hebben echter volgehouden dat de wetten nodig waren om de orde te herstellen en de economie van het financiële centrum te beschermen na de massale en soms gewelddadige protesten die in 2019 tegen het beleid werden georganiseerd.

Meer over dit onderwerp:

• Hongkong veroordeelt activisten tot gevangenisstraffen
• Economische heropleving Hongkong worstelt met problemen
• Tekort aan arbeidskrachten is een grote uitdaging voor Hongkong
• Bevolking Hongkong laat nieuwe spaarrecords optekenen
• Toerisme in Hongkong blijft ver onder zijn vroegere piekniveaus

Begin dit jaar telde Japan een binnenlandse bevolking van 121.561.801 burgers. Dat betekende een daling met 861.237 eenheden tegenover begin vorig jaar. Dat blijkt uit een rapport van het Japanse ministerie van binnenlandse zaken en communicatie. Daarmee moet het land al voor het vijftiende jaar op rij een inkrimping van zijn bevolking melden.

“De Japanse bevolking is het voorbije jaar met 0,7 procent gedaald”, merkt de Japanse overheid op. “Dat is de grootste procentuele afname die het land de voorbije vijftien jaar heeft gekend. Ook in absolute cijfers moet over een recordinkrimping worden gesproken.” 

Deze inkrimping moet worden gelinkt aan tegengestelde evoluties bij de geboortes en de overlijdens. Japan kon vorig jaar immers amper 729.367 geboortes melden. Dat is een absoluut laagterecord. Daarentegen waren er 1.579.727 overlijdens. Dat betekende een recordhoogte. Daarmee moet worden vastgesteld dat de natuurlijke afname van de Japanse bevolking zich nu al zestien jaar op rij doorzet. Vorig jaar werd een natuurlijke afname van 850.360 personen geregistreerd.

De Japanse bevolking kent nu al vijftien jaar op rij een inkrimping. – Foto: Pixabay/Jason Goh

In het rapport wordt wel opgemerkt dat in Tokio een lichte aangroei van de bevolking kon worden gemeld. Daar was immers sprake van een uitbreiding met 0,03 procent. Dat betekende wel de eerste stijging in drie jaar. De overige zesenveertig prefecturen dienden echter een bevolkingsafname te melden. De grootste afname werd opgetekend in Akita, waar een inkrimping met 1,83 procent werd genoteerd, gevolgd door Aomori (1,72 procent) en Iwate (1,61 procent).

Verder wordt opgemerkt dat zes prefecturen van een sociale toename, waarbij minder mensen vertrekken dan nieuwkomers kunnen worden geteld, gewag konden maken. De sterkste sociale toename kon in Tokio, met 55.167 eenheden, worden opgetekend. Daarna volgden de prefecturen Kanagawa, Saitama, Chiba, Osaka en Fukuoka.

Buitenlanders

Uit het rapport blijkt verder dat er begin dit jaar in Japan 3.323.374 buitenlanders in de bevolkingsregisters waren ingeschreven. Daarmee werd een nieuwe recordhoogte opgetekend. Tegenover het jaar voordien nam die buitenlandse populatie met 11 procent toe. Tijdens de covid-pandemie viel die buitenlandse bevolking weliswaar tijdelijk terug, maar vorig jaar kon opnieuw een toename worden opgemerkt. Met 605.863 nieuwe immigranten werd daarmee vorig jaar een nieuw record gemeld. Buitenlanders vertegenwoordigen nu 3 procent van de totale Japanse bevolking. De meeste buitenlanders zijn tussen vijftien en vierenzestig jaar oud.

Tokio is in Japan de prefectuur met het grootste aandeel buitenlanders onder zijn bevolking, gevolgd door Aichi en Gunma. Daarbij wordt opgemerkt dat Oizumi, gelegen in prefectuur Gunma, met 8.306 personen met een andere nationaliteit, relatief het grootste aantal buitenlanders op zijn grondgebied heeft. Met 73 eenheden registreerde Oizumi ook de hoogste natuurlijke bevolkingstoename.

Oizumi kende tijdens de jaren negentig van de voorbije eeuw een grote instroom van Zuid-Amerikaanse immigranten. De voorbije jaren is in de stad ook het aantal technische stagiairs sterk toegenomen. Buitenlanders vertegenwoordigen in Oizumi inmiddels 20 procent van de totale bevolking. Oizumi heeft ook zijn steun voor buitenlanders opgedreven en wordt vanaf het volgende begrotingsjaar de eerste lokale overheid in de prefectuur Gunma die fulltime buitenlands personeel inhuurt.

In de prefectuur Kumamoto liep het aantal buitenlanders met 24,18 procent op. Daarmee liet Kumamoto procentueel de grooste stijging optekenen van alle Japanse prefecturen. In Kumamoto bevindt zich ook de stad Kikuyo, waar Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) een belangrijke fabriek heeft. Die stad kende een opmerkelijke sociale toename van de groep buitenlanders, die met 455 personen werd uitgebreid.

Japan telde vorig jaar in totaal, zowel staatsburgers als buitenlandse expats inbegrepen, een bevolking van 124.885.175 mensen. Dat betekende een daling met 531.702 eenheden (0,42 procent) tegenover het jaar voordien. Uit onderzoeken blijkt dat jongere Japanners steeds terughoudender zijn om te trouwen of kinderen te krijgen, ontmoedigd door sombere carrière-vooruitzichten, de hoge kosten van het levensonderhoud en een strakke bedrijfscultuur.

De overheid heeft in zijn begroting dit jaar een budget van 5,3 biljoen yen (34 miljard dollar) gereserveerd voor stimulansen die jonge koppels moeten aanmoedigen om meer kinderen te krijgen. Onder meer worden daarbij verhoogde subsidies voor kinderopvang en onderwijs voorzien. Ook voor de volgende drie begrotingsjaren is daarvoor telkens een bedrag van 3,6 biljoen yen aangekondigd. De Japanse bevolking zal tegen 2070 naar verwachting met ongeveer 30 procent dalen tot 87 miljoen eenheden. Op dat ogenblik zullen vijfenzestigplussers 40 procent van de totale Japanse bevolking vertegenwoordigen.

Meer over dit onderwerp:

• Zomerbudget Japanse burgers met 2,6 procent ingekrompen
• Japanse landbouw en visserij voeren minder producten uit
• Japanse rijstvoorraden tot laagste niveau in vele decennia teruggezakt
• Japan neemt in 2027 nieuwe generatie shinkansen in gebruik
• Haneda Airport zet zelfrijdende bus in voor vervoer passagiers

Europa zal hard optreden tegen de schaduwvloot van olietankers die Rusland gebruikt om internationale sancties te omzeilen. Dat heeft de Britse premier Keir Starmer aangekondigd. Op de top van de European Political Community (EPC) in Blenheim Palace bij Oxford hebben volgens Starmer vierenveertig Europese landen het plan voor verdere sancties tegen Rusland wegens de inval in Oekraïne goedgekeurd.

De gezamenlijke oproep tot verdere sancties heeft tot doel acties te ondernemen tegen de vloot van ongeveer zeshonderd schepen die volgens de westerse landen door Moskou worden gebruikt om ongeveer 1,7 miljoen vaten olie per dag te vervoeren. De belasting die de Russische staat vorig jaar op de productie van olie kon innen, leverde het land 8,9 biljoen roebel op. Dat vertegenwoordigde 31 procent van de totale federale inkomsten die Rusland vorig jaar kon registreren.

De milieuvereniging Greenpeace voerde eerder dit jaar voor het Zweedse eiland Gotland actie tegen de Russische schaduwvloot. – Foto: Greenpeace/Will Rose

“Samen met onze Europese partners hebben we een duidelijke boodschap gestuurd naar partijen die toelaten dat de Russische dictator Vladimir Poetin pogingen zou kunnen ondernemen om de sancties te omzeilen”, betoogde Starmer. “We zullen niet toestaan dat de inkomsten van die Russische schaduwvloot zullen kunnen worden gebruikt om onze veiligheid in gevaar te brengen.” Rusland gebruikt een vloot olietankers om zijn oorlogsmachine in Oekraïne te financieren. Die vloot vormt volgens Starmer ook een ecologische bedreiging voor de Europese waterwegen. Een aantal schepen wordt door Rusland tevens ingezet als luisterstations en het transport van wapens.

De sancties moeten er onder meer voor zorgen dat de kosten van de Russische schaduwvloot worden verhoogd. Als onderdeel van de inspanningen die werden opgezet om Rusland te beroven van fondsen die het land zou kunnen gebruiken in de oorlog in Oekraïne, zijn sinds tweeënhalf jaar prijsplafonds voor Russische olie vastgelegd. De prijsplafonds begonnen bij 60 dollar per vat voor Russische ruwe olie en werden daarna uitgebreid naar geraffineerde producten met limieten tot 100 dollar per vat.

Westerschelde

De Britse regering kondigde tevens sancties aan tegen elf tankers die volgens haar werden gebruikt om Russische olie te vervoeren. Die vloot zou sinds begin dit jaar ongeveer 13 miljoen vaten Russische ruwe olie en olieproducten, ter waarde van ongeveer 930 miljoen dollar, hebben vervoerd. De aankondiging betekent dat momenteel meer dan zestig olietankers onder sancties van de autoriteiten van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie gebukt gaan. Door de maatregelen die tot nu toe werden opgelegd, is het overgrote deel van de tankers in kwestie gestopt met het ophalen van lading.

Recent werd gemeld dat twee schepen, die ervan verdacht werden tot de Russische schaduwvloot te behoren, bij controles op de Westerschelde de toegang tot de Nederlandse wateren werden ontzegd. De twee schepen bleken te figureren op de checklist die de Nederlandse Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) gebruikt voor de identificatie van schepen die Russische olie langs Europese havens willen exporteren en daarvoor onder de vlag van een ander land varen.

Een onderzoek van het NRC Handelsblad in maart van dit jaar maakte gewag van een Russische schaduwvloot van ongeveer 1.600 schepen. Een groot deel van die schepen bleken een hoge leeftijd te hebben en slecht te zijn onderhouden, terwijl vele tankers ook onderverzekerd bleken. De vloot vertegenwoordigt naar schatting een tiende van alle olietankers ter wereld. De schepen vervoeren ruwe olie naar landen die geen sancties tegen Rusland hebben ingesteld en proberen op de terugweg bij te tanken in Noordzeehavens, waarbij ze ook proberen te profiteren van de lagere brandstofprijzen.

De Inspectie Leefomgeving en Transport en de Nederlands-Belgische Gemeenschappelijke Nautische Autoriteit (GNA) controleren de schepen op tekenen dat de tankers mogelijk onder een valse vlag varen. Aanwijzingen voor die fraude kunnen worden gevonden wanneer het tracking-systeem voor satellietnavigatie tijdens de reis is uitgeschakeld of wanneer bepaalde papieren blijken te ontbreken. Sinds de controles aan de toegang van de Westerschelde zijn verstrengd, blijken andere schepen uit de Russische schaduwvloot het gebied alvast te vermijden.

Meer over dit onderwerp:

• Russische schaduwvloot vormt ook een bedreiging voor Gotland
• Aanvaring in Singapore Street toont het gevaar aan van schaduwvloten
• Rusland bouwt mogelijk ook schaduwvloot voor vervoer van aardgas
• Schaduwvloot betekent een groeiend risico voor wereldwijde scheepvaart
• Ook milieuvereniging Greenpeace viseert Russische schaduwvloot