De wereldwijde verkoop van sportieve terreinwagens (suv’s) heeft het voorbije jaar een nieuw record bereikt. De afzet van dit type vertegenwoordigt inmiddels ruim de helft van alle nieuwe wagens die wereldwijd worden verkocht. Dat blijkt uit een studie van het International Energy Agency (IEA). Deskundigen waarschuwen dat de stijgende verkoop van deze grote, zware voertuigen een verdere uitstoot van koolstofdioxide, een belangrijke pijler van de opwarming van de aarde, stimuleert.

Uit de analyse blijkt dat de stijgende uitstoot van de suv’s vorig jaar verantwoordelijk was voor 20 procent van de wereldwijde toename van koolstofdioxide. Daardoor is dit voertuigtype een belangrijke oorzaak van de steeds erger wordende klimaatcrisis. “Indien de suv’s een land zouden zijn, zouden de wereldwijd de vijfde grootste producent van koolstofdioxide – voor zowel Japan als Duitsland – zijn”, wordt in het rapport opgemerkt.

Uitstoot dringend verminderen

“Door het klimaat veroorzaakte extreme weersomstandigheden nemen toe en de uitstoot moet dringend worden verminderd”, luidt het verder. “Maar de uitstoot van de wereldwijde transportsector is de voorbije jaren – afgezien van de covid-pandemie – snel gestegen. De verkoop van suv’s steeg vorig jaar met 15 procent, vergeleken met een stijging van 3 procent voor conventionele auto’s.

Wereldwijd was vorig jaar 48 procent van de nieuwe auto’s een suv en inclusief oudere auto’s behoort momenteel een op de vier auto’s op de weg tot dit type. Foto: Pixabay/Michael Schmitt

In het rapport worden ook de belangrijkste redenen voor de toename van het aantal suv’s naar voor geschoven. Daarbij wordt onder meer verwezen naar de aantrekkingskracht van het type als statussymbool, maar ook de marketing door de autofabrikanten en de perceptie dat deze wagens een groter comfort bieden. Verder wordt opgemerkt dat suv’s bij ongevallen vanwege hun hogere voorkant meer letsel veroorzaken bij voetgangers. Daarnaast wordt erop gewezen dat suv’s in de steden meer ruimte in beslag nemen dan gewone auto’s.

Ongeveer 20 procent van de nieuwe suv’s die vorig jaar werden verkocht, zijn puur elektrisch of plug-in hybride. Maar het rapport beklemtoont dat de grotere auto’s ook zwaardere accu’s nodig hebben, waardoor de aanvoer van kritieke mineralen meer onder druk komt te staan en er meer elektriciteit nodig is om de auto te laten rijden.

Auto’s op benzine of diesel zijn efficiënter geworden. Maar Laura Cozzi en Apostolos Petropoulos, de auteurs van het rapport, waarschuwen dat de trend naar zwaardere en minder efficiënte voertuigen zoals suv’s de verbeteringen van de voorbije decennia grotendeels heeft tenietgedaan.

Batterijen

James Nix, expert bij de denktank Transport and Environment (T&E), beklemtoont in een commentaar dat autofabrikanten die op zoek zijn naar hogere marges, slechts één richting – groter en zwaarder – kennen. “Nieuwe auto’s worden elk jaar breder en zijn hard op weg om even breed te worden zoals bussen en vrachtwagens”, voert Nix aan. “Europa zal de weg van Noord-Amerika opgaan, tenzij de wetgevers ingrijpen met breedtegrensbeperkingen en nationale belastingen en parkeertarieven die grote suv’s ontmoedigen.”

Vorig jaar waren er wereldwijd meer dan 360 miljoen suv’s in het verkeer. Die vloot stootte 1 miljard ton koolstofdioxide uit. Dat was een stijging met ongeveer 10 procent ten opzichte van het jaar voordien. Als gevolg daarvan steeg het wereldwijde olieverbruik met 600.000 vaten per dag. “Dat vertegenwoordigde meer dan een kwart van de totale groei in de vraag naar olie”, werpt het rapport op. “Suv’s wegen tussen tweehonderd en driehonderd kilogram meer dan een gemiddelde middelgrote auto en stoten ongeveer 20 procent meer koolstofdioxide uit.”

In rijke landen werden vorig jaar bijna 20 miljoen nieuwe suv’s verkocht, waarmee het marktaandeel van 50 procent voor het eerst werd overschreden. Wereldwijd was 48 procent van de nieuwe auto’s een suv en inclusief oudere auto’s behoort momenteel een op de vier auto’s op de weg tot dit type.

De verkoop van elektrische auto’s stijgt snel en vorig jaar was al 55 procent van deze auto’s een. “Een verschuiving van auto’s op fossiele brandstoffen naar elektrische voertuigen is een belangrijke strategie om de internationale doelstellingen voor energieverbruik en het klimaat te halen,” werpen Cozzi en Petropoulos op. “Maar het gebruik van minder materialen voor de productie van auto’s is eveneens essentieel voor een duurzame toekomst”. Sommige landen – waaronder Frankrijk, Noorwegen en Ierland – proberen de vraag naar suv’s in te dammen. Dat geldt onder meer in Parijs, dat de parkeertarieven voor grote voertuigen verdrievoudigt.

Meer over dit onderwerp:

• Parijs verhoogt parkeertarieven voor suv’s
• Nieuwe auto’s worden elk jaar halve centimeter breder
• Autokopers kiezen wereldwijd voor grotere modellen
• Suv-verkoop hindert strijd tegen klimaatverandering
• Reële uitstoot auto’s beduidend hoger dan officiële tests suggereren

Biofilms kunnen in rivieren betere indicatoren zijn voor de detectie van bacteriën met een resistentie tegen antibiotica. Dat blijkt uit twee recente onderzoeken naar de waterkwaliteit van de Donau door wetenschappers aan de Karl Landsteiner Privatuniversität für Gesundheitswissenschaften in Krems en het Inter-University Cooperation Center for Water and Health in Wenen. Opgemerkt wordt dat de resistentie vooral moet worden toegeschreven aan de menselijke fecale verontreiniging langs de rivier.

Elk jaar sterven duizenden mensen in Europa als gevolg van infecties met bacteriën die een resistentie tegen antibiotica hebben opgebouwd. Het probleem wordt veroorzaakt door het overmatige gebruik van antibiotica in de geneeskunde en de landbouw. Ziekenhuizen zijn wereldwijd de belangrijkste locaties voor de verspreiding en ontwikkeling van antibioticaresistente bacteriën met een resistentie tegen antibiotica, omdat ze hier tussen patiënten worden overgedragen. Langs rioolwaterzuiveringsinstallaties komt het klinisch afvalwater vervolgens in natuurlijke aquatische ecosystemen terecht, waardoor bacteriën in rivieren en meren terechtkomen.

Modelorganisme

Om de verspreiding van resistentie van bacteriën tegen antibiotica langs de Donau te onderzoeken, combineerden de wetenschappers twee onderzoeksmethoden. Enerzijds werd gebruik gemaakt van moleculair genetische methoden om resistentie te bepalen met moderne diagnostiek voor fecale verontreiniging, maar anderzijds werd ook gezocht naar parameters voor de aanwezigheid van chemische producten. Hierdoor konden de onderzoekers de dynamiek van resistentie vastleggen en de belangrijkste oorzaken en hotspots bepalen.

Grote rivieren zijn van cruciaal belang voor de wereldwijde verspreiding van resistentie. – Foto:Pixabay/NickyPe

Volgens Andreas Farnleiter, hoofd van de ICC Water en Health aan de Karl Landsteiner Universiteit Krems en de Technische Universiteit Wenen, is E. coli hiervoor een bijzonder geschikt modelorganisme. “E. coli is wijdverspreid als de belangrijkste verwekker van urineweginfecties, koloniseert bij ziekenhuispatiënten vaak lekkende urinekatheters, wordt in water gebruikt als een indicator van resistentie tegen antibiotica en wordt daarvoor ook door de World Health Organisation (WHO) als een indicator aanbevolen. In totaal werden stalen van patiënten (697), water (489) en biofilms (440) op hun gevoeligheid voor twintig antibiotica getest. Op die manier verkregen we een aantal resistentiepatronen.

Over het geheel genomen wezen de resultaten op een vrij gematigde resistentiesituatie in Oostenrijk. “Ondanks hogere resistentieniveaus in humane stalen in vergelijking met riviermonsters, bleek de resistentie tegen sterke reserveantibiotica zoals meropenem en tigecycline zeldzaam”, stipte Farnleiter aan. “Ondanks kleine verschillen in resistentie vergeleken met watermonsters, werden in de biofilm enkele bacteriële stalen geïdentificeerd die resistent waren tegen belangrijke antibiotica en drager waren van ESBL-genen. ESBL staat voor extended-spectrum beta-lactamase en betekent dat deze bacteriën enzymen produceren die resistent zijn tegen veel beta-lactam antibiotica, wat de behandeling van infecties bemoeilijkt. 

Biofilm is dus mogelijk een betere indicator voor de invloed van de klinische omgeving op de resistentie in rivieren dan het water zelf.”

Verspreiding

Grote rivieren zijn van cruciaal belang voor de wereldwijde verspreiding van resistentie. Ze zijn immers sterk vervuild door afvalwater en zijn ook belangrijke levensaders. Tot nu toe ontbrak het aan een gedetailleerd inzicht in de aanwezigheid, de verspreiding en de belangrijkste oorzaken van de resistentie tegen antibiotica in rivierlopen. Dat is wat de wetenschappers in de tweede studie aan de Donau onderzochten. Ze analyseerden daarbij patronen en hotspots van antibioticaresistente genen (ARG’s) over een afstand van 2.311 kilometer. 

Volgens Alexander Kirschner, plaatsvervangend hoofd van het ICC Water en Health, vormt het uitgebreide inzicht dat op deze manier is verkregen, de basis van een gericht beheer om de verspreiding van resistentie tegen antibiotica in rivierbekkens te verminderen. “We presenteren de eerste uitgebreide dataset langs de Donau, die zal helpen toekomstige trends te beoordelen”, benadrukt hij. “Voor een beter begrip van de verspreiding en dynamiek van de resistentie moeten ze ook worden onderzocht in andere milieucompartimenten zoals rivierbiofilms of sedimenten, omdat deze potentiële langetermijnreservoirs zouden kunnen zijn.”

De Russische economie heeft tijdens het eerste kwartaal van dit jaar een groei met 5,4 procent laten optekenen. Dat blijkt uit een rapport van het Russisch statistisch bureau Rosstat. De groei moet in belangrijke mate worden toegeschreven aan de groei van militaire uitgaven door de oorlog in Oekraïne. De Russische dictator Vladimir Poetin heeft ontkend dat de militaire uitgaven voor het offensief in Oekraïne tot een onhoudbaar niveau zijn gestegen.

Sinds de inval van Rusland in Oekraïne meer dan twee jaar geleden heeft de Russische regering de nationale economie zwaar gemilitariseerd. De enorme uitgaven van die militaire operaties hebben de Russische economie geholpen om de negatieve impact van de westerse sancties op te vangen. De oplopende militaire uitgaven hebben echter ook de inflatie gestimuleerd, terwijl tegelijkertijd een vergelijking wordt gemaakt met de op hol geslagen defensie-uitgaven die de Sovjet-Unie in de jaren tachtig in de problemen brachten. Tijdens het laatste kwartaal van vorig jaar werd al een economische groei met 4,9 procent opgetekend, maar tegelijkertijd is gebleken dat de Russische inflatie inmiddels tot 7,8 procent is opgelopen.

De oorlog in Oekraïne heeft de Russische militaire investeringen gestimuleerd. – Foto: Pixabay

Tijdens een staatsbezoek aan China ontkende de Russische dictator Poetin echter dat de enorme militaire uitgaven van zijn regering, die volgens hem meer dan 8 procent van het bruto binnenlands product bedroegen – een onhoudbaar niveau hadden bereikt. “Er zijn nog geen problemen”, beklemtoonde Poetin. “In de Sovjet-Unie vertegenwoordigden de militaire uitgaven in het midden van de jaren tachtig van de voorbije eeuw 13 procent van het bruto binnenlandse product. Rekening houdend met de toestand van de economie, de macro-economische indicatoren en de prognoses van de begrotingsinkomsten, hebben de gecombineerde uitgaven voor defensie en veiligheid van ruim 8 procent geen cruciale impact.”

Eerder had Poetin gezegd dat de Russische militaire uitgaven een geweldige hulpbron waren die zorgvuldig en efficiënt moet worden gebruikt. Hij voegde eraan toe dat experts geloven dat de Russische staatsfinanciën nog steeds ruimte hebben om nog hogere uitgaven te kunnen opvangen. De Russische dictator heeft daarbij aangegeven dat hij met de Russische militaire uitgaven de budgetten van Oekraïne en zijn westerse geldschieters wil overtreffen. Die strategie zal volgens hem uiteindelijk ook leiden tot een overwinning op het slachtveld.

Diepe recessie vermeden

De heroriëntatie van de export van Russische energie, cruciaal voor de nationale economie, naar landen zoals China en India heeft de regering van Poetin geholpen om een compensatie te vinden voor de westerse sancties. Vele analisten hadden nochtans voorspeld dat die sancties Rusland in een diepe recessie zouden duwen. China is de voorbije twee jaar de belangrijkste economische bondgenoot van Rusland geworden, maar wordt daarvoor door de Verenigde Staten geviseerd.

Poetin uitte dan ook kritiek op de Amerikaanse pogingen om druk uit te oefenen op de Chinese overheid vanwege diens banden met het Russische regime. “De Amerikaanse dreigementen met sancties tegen Chinese banken en bedrijven die zaken doen met Rusland, zijn onwettig”, beklemtoonde Poetin.  “Kredietverstrekkers in beide landen zijn bezig om problemen met grensoverschrijdende betalingen op te lossen.”

De toegenomen militaire uitgaven van Rusland hebben het land weliswaar geholpen om een sterke economische groei te realiseren, maar hebben daarnaast in eigen land tot een aantal economische problemen geleid. “Er was tijdens de maand april in Rusland sprake van een inflatie van 7,8 procent”, merkte Rosstat op. Dat niveau is ver verwijderd van de officiële doelstellingen van de Russische regering, die een inflatie van 4,0 procent vooropgestelde. In een poging om de stijgende prijzen af te remmen, heeft de Russische centrale bank haar belangrijkste rentetarief naar 16 procent verhoogd.

“Delen van de nationale economie die niet door de militaire activiteiten worden ondersteund, zoals de dienstenindustrie of de informaticasector, kampen met een recordgebrek aan arbeidskrachten”, merken analisten op. “Vele jonge Russische mannen hebben immers het leger dienen te vervoegen, hebben het land verlaten of zijn door de bloeiende wapenindustrie gerekruteerd.”

Meer over dit onderwerp:

• Russische militaire topkader beschuldigd van oorlogsmisdaden
• Bevroren Russische activa moeten herstel Oekraïne financieren
• Oorlog in Oekraïne bedreigt invloed van Rusland op de regio
• Rusland verliest in Oekraïne duizend soldaten per dag
• Ook muziekplatform Spotify neemt sancties tegen Rusland

Gereguleerde rivieren, verdroogde venen en aangetaste bodems vertegenwoordigen slechts enkele van de redenen waarom de biodiversiteit afneemt. De Europese Unie wil dit probleem met zijn programma LIFE+ tegengaan. Daarbij worden in Oostenrijk een deel van de uiterwaarden in de buurt van de krachtcentrale Altenwörth op de Donau (in het district Tulln) voor dit doel in ere hersteld.

Waar tot enkele jaren geleden alleen nog maar alluviale bossen waren terug te vinden, breidt zich nu de langste vispassage van Niederösterreich – over een afstand van twaalf kilometer van Traismauer tot Altenwörth – uit. Als exploitant van een energiecentrale was het Oostenrijkse energiebedrijf Verbund hiertoe wettelijk verplicht. “Verbund implementeerde hier echter niet alleen een technische oplossing – er waren bijvoorbeeld opties om alleen betonnen bassins met sleuven te bouwen zodat de vissen stroomopwaarts konden zwemmen – maar ook een natuurlijke oplossing”, zegt projectmanager Hannes Einfalt. “Gelukkig was er genoeg ruimte op de linkeroever.”

Sterk gereguleerde rivieren

“De Oostenrijkse rivieren, vooral de Donau, zijn sowieso sterk gereguleerd en verstopt”, verduidelijkt Einfalt. “Met de vispassage was het mogelijk om dit probleem enigszins te doorbreken en in het voormalige alluviale bos een breed, royaal ontworpen kanaal te creëren, met meanders, verschillende stroomsnelheden en ecologische retraites voor dieren en planten.”

De vispassage van Altenwörth. – Foto Verbund

Van 2020 tot de zomer van 2022 moesten daarvoor grote hoeveelheden aarde, grind en fijn sediment – in totaal 580 kubieke meter – worden verplaatst. Het materiaal werd echter niet afgevoerd, maar in het kanaal Krems-Kamp gebruikt voor de aanleg van taluds en grindbanken. Het doel van de renaturisatie is de versterking van de biodiversiteit en de creatie van habitats en retraites voor rivierzwaluwen of ijsvogels, maar ook om er voor te zorgen dat vissen genoeg ruimte hebben om te paaien.

Verbund wijst erop dat dit project zonder financiering van de Europese Unie zeker niet op deze schaal zou kunnen worden gerealiseerd. “De Europese Unie droeg 8,5 miljoen euro bij, om de fouten van de voorbije decennia te compenseren”, werpt Wolfgang Bogensberger, hoofd van de vertegenwoordiging van de Europese Unie in Wenen, op. “We hebben ontdekt dat we met een grote verarming van soorten worden geconfronteerd.”

“Biodiversiteit is vooral belangrijk in de voedselketen of voor de bestuiving van planten. Een van de belangrijkste aandachtspunten van de projecten Life+ is het terugwinnen van natuur die hier ooit aanwezig was, zoals nagenoeg natuurlijke milieugebieden, alluviale landschappen of heidevelden. Al deze gebieden spelen een bijzonder belangrijke rol in de natuurlijke cyclus. Langs de grens tussen Niederösterreich en Slowakije zijn daarbij de uiterwaarden van de Morava hersteld. Dat moet bedreigde soorten vogels en vissen beschermen, maar moet ook overstromingen helpen tegengaan.”

Circulaire economie

Volgens Bogensberger gaat het ook om een circulaire economie en duurzaamheid in productie, distributie en consumptie. “Als ik pesticiden gebruik, heb ik twee of drie jaar lang een aanzienlijk voordeel, maar ik ben daarbij niet duurzaam bezig als ik ervoor zorg dat bijen afsterven en ik niet langer de bestuivers heb die ik nodig heb zodat ik de gewassen over tien jaar nog steeds kan oogsten. De Europese Unie wil daarom met zijn programma Life+ financiële prikkels geven.”

Hoewel de Europese Unie op mondiaal vlak slechts een beperkte impact heeft, moet volgens Bogensberger iemand nu actie ondernemen om het verlies aan natuur tegen te gaan. “Dat is ook uit eigenbelang”, waarschuwt hij. “Men merkt de gevolgen niet meteen, maar als de biodiversiteit afneemt, heeft dat automatisch gevolgen voor de voedselketen en de flora en fauna. Uiteindelijk is dit ook een uitdaging voor onze levenskwaliteit.”

Einfalt wijst erop dat de paaigronden door de vissen al massaal worden gebruikt. Hij zegt daarbij verbaasd te zijn over de snelle manier waarop de natuur heeft gereageerd.