Een belangrijk deel van de toekomstige werking van de Amerikaanse National Aeronautics and Space Administration (Nasa) dreigt in het gedrang te komen. Dat is het gevolg van de zware budgetbeperkingen die Donald Trump, president van de Verenigde Staten, aan het Amerikaanse ruimtevaartbureau wil opleggen. Vooral het wetenschappelijk onderzoek bij de Nasa zou door de besparingen zwaar worden getroffen. Verschillende wetenschappers en politici hebben hun al bekommernis over de besparingen geuit. De voorstellen van Donald Trump moeten door het Amerikaanse Congres echter nog wel worden behandeld.

De Amerikaanse regering zou het budget van de Nasa voor volgend jaar aanzienlijk willen verlagen. Daarbij zou de financiering voor wetenschappelijk onderzoek worden gehalveerd. Onder meer de lancering van de hightech Nancy Grace Roman Telescope zou door de besparingen worden geschrapt. Ook een aantal andere planetaire verkenningsmissies zouden worden ingeperkt. Daarnaast zou ook het Goddard Space Flight Center – een vooraanstaand onderzoekslaboratorium van de Nasa in Greenbelt (Maryland) – mogelijk worden gesloten.

Er is in de wetenschappelijke en politieke wereld echter al heel wat onrust gerezen over de mogelijke budgetbeperkingen voor het Amerikaanse ruimtevaartbureau. “Dit is een ontwikkeling die de wetenschappelijke taak van de Nasa op de rand van de afgrond dreigt te brengen”, waarschuwde Casey Dreier, hoofd ruimtevaartbeleid van de Planetary Society. In Maryland wierpen de democratische politici Chris Van Hollen, Steny Hoyer en Glenn Ivey op dat het Amerikaanse Congres zich wellicht tegen de bezuinigingen zal verzetten.

De politici voegden eraan toe dat het inperken van het wetenschappelijk onderzoek bij de Nasa uiteindelijk China, dat zijn ruimtevaartprogramma heeft versneld, ten goede zal komen. Ook Bill Nelson, voormalig directeur van de Nasa, waarschuwde dat de Amerikaanse overheid met dit soort initiatieven het Amerikaanse ruimtevaartbureau in een diep dal brengen. “Wanneer de wetenschappelijke activiteit van de Nasa wordt geëlimineerd, zal ook het hele exploratie-programma van het ruimtevaartbureau ten gronde worden gericht. Dat zal ook gevolgen hebben voor de Amerikaanse bemande ruimtevaart.” Elon Musk, topman van het ruimtevaartbedrijf Spacex, noemde in een reactie de geplande bezuinigingen verontrustend.

Verspilling belastingsgeld

De geplande bezuinigingen maken deel uit van het plan van de regering van Donald Trump om de federale uitgaven te verminderen. In fiscaal jaar 2024 bedroeg de totale financiering van Nasa ongeveer 0,36 procent van het totale nationale budget. Het begrotingsplan is een concept voor fiscaal jaar 2026 dat zal worden herzien voordat het ter goedkeuring aan het Amerikaans Congres wordt voorgelegd. Het Office of Management and Budget heeft inmiddels al het conceptbudget naar de Nasa gestuurd.

Volgens het begrotingsplan zou de totale financiering van Nasa volgend jaar dalen tot ongeveer 20 miljard dollar. Dat zou een besparing met ongeveer 20 procent betekenen tegenover het budget van vorig jaar. Het grootste deel van dat verlies zou worden gevoeld bij het Science Mission Directorate van de Nasa, dat toezicht houdt op de wetenschappelijke missies van het Amerikaanse ruimtevaartbureau. De Nasa is inmiddels al begonnen met een personeelsinkrimping, terwijl ook een aantal kantoren zullen worden gesloten.

Een aantal waarnemers merkt op dat het nieuwe voorstel het einde zou betekenen voor miljarden dollars aan lopende en toekomstige missies. Het budget van het Science Mission Directorate zou van 7,3 miljard dollar tot 3,9 miljard dollar worden teruggebracht. Het budgetvoorstel zou een lange lijst van planetaire en astronomische missies schrappen. Het astrofysica-budget van de Nasa zou van 1,5 miljard dollar tot 487 miljoen dollar worden herleid. Bij de planetaire wetenschappen zou een daling van 2,7 miljard dollar naar 1,9 miljard dollar moeten worden doorgevoerd. Bij de aardwetenschappen zou er sprake zijn van inkrimping van 2,2 miljard dollar naar 1,03 miljard dollar.

“De geplande besparingen beëindigen onnodig een aantal functionele, productieve wetenschappelijke missies en annuleert nieuwe missies die momenteel in ontwikkeling zijn, waardoor miljarden belastinggeld wordt verspild”, waarschuwde Casey Dreier. “Dit is noch efficiënt, noch slim budgetteren.” De ruimtetelescopen Hubble en Webb – geroemd om hun lange lijst van ontdekkingen en verbluffende beelden van het heelal – zouden wel ondersteund blijven, maar er zouden geen andere telescopen meer worden gefinancierd.

Dat geldt ook voor de Nancy Grace Roman Telescope, die is ontworpen om verre sterrenstelsels en verre planeten te bestuderen vanuit een orbitale buitenpost op ongeveer 1,6 miljoen kilometer van de aarde. De hardware van de nieuwe ruimtetelescoop staat klaar en wordt geïntegreerd en getest in het Goddard Space Flight Center. De lancering van de Nancy Grace Roman Telescope is voor september volgend jaar voorzien.

Ook het Goddard Space Flight Center wordt zwaar bedreigd. “De sluiting van dat centrum zou voor de Verenigde Staten een enorm verlies betekenen”, gaf senator Chris Van Hollen aan. “De activiteiten van het Goddard Space Flight Center vormen de basis voor alle andere projecten die de Verenigde Staten in de ruimte uitvoeren. Uiteindelijk zal ook het Amerikaanse leiderschap op het gebied van technische innovatie en wetenschappelijk onderzoek worden ondermijnd.”

Meer over dit onderwerp:

• Budgetbeperkingen Nasa gooien 3,4 miljard dollar belastinggelden weg
• Nasa maakt zich toenemende zorgen over International Space Station
• Kandidaat-topman Nasa wil missies naar Mars prioriteit verlenen
• Ruimtetelescoop Hubble is vijfendertig jaar operationeel
• Amerikaans National Reconnaissance Office laat nieuwe ruimtevaartrecord optekenen
• Wetenschappers luiden alarmbellen over besparingen Amerikaanse research
• China gebruikt nieuwe technologie om satellieten te redden
• Ruimtevaart heeft betere internationale samenwerking nodig
• Nasa gaat luchtkwaliteit internationaal ruimtestation controleren
• Nasa wil kwaliteit van satellietdata verder optimaliseren

Luchthavens die bij de Airports Council International (ACI) zijn aangesloten, hebben het voorbije jaar hun uitstoot van koolstofdioxide wereldwijd met meer dan één miljoen ton verminderd tegenover het jaar voordien. Daarbij blijken nu ook vijftien luchthavens het hoogste categorie van duurzaamheid – niveau vijf – hebben bereikt.

Het programma Airport Carbon Accreditation van de Airports Council International – dat de uitstoot van de luchthavens wil helpen verminderen – omvat inmiddels 558 luchthavens, verdeeld over 87 landen. Daarbij wordt opgemerkt dat deze luchthavens op één jaar tijd hun uitstoot van koolstofdioxide met 1.037.292 ton koolstofdioxide hebben verminderd tegenover het jaar voordien. Dat vertegenwoordigde een daling met 14,8 procent. Daarbij bleken 70 luchthavens voor het eerst aan het programma deel te nemen, terwijl 132 locaties naar een hoger niveau van het emissiebeheer konden doorgroeien.

Verder bleek dat 51,5 procent van alle vliegtuigpassagiers in de wereld op zijn reis passeerde langs een luchthaven die aan het programma Airport Carbon Accreditation deelneemt. Tevens bleken vijftien luchthavens inmiddels het hoogste niveau van duurzaamheid te hebben bereikt. Dit betekent dat de uitstoot van koolstofdioxide tot nul werd geleid bij de activiteiten die de luchthavenbeheerders onder controle hebben, gekoppeld aan een engagement voor een volledige decarbonisatie tegen het midden van de eeuw.

“Nu de wetenschap geen twijfel meer laat bestaan ??over het feit dat de opwarming van de aarde versnelt en dat klimaatactie een topprioriteit moet blijven, is het verheugend om te kunnen vaststellen dat het verminderen van de emissies van koolstofdioxide echt is ingebed in luchthavenbeheer over de hele wereld”, voert Olivier Jankovec, directeur-generaal van ACI Europe, aan. “Voor het vijftiende jaar op rij heeft Airport Carbon Accreditation de resultaten van het voorgaande jaar overtroffen, met een indrukwekkende groei van de deelname in alle regio’s en substantiële besparingen aan de uitstoot van koolstofdioxide.”

Dit was ook de eerste volledige rapportageperiode waarbij de meest duurzame luchthavens binnen de Airport Carbon Accreditation toegang tot niveau vijf zouden kunnen krijgen. “Dit toont een stapsgewijze verandering in leiderschap op klimaatgebied”, beklemtoont Jankovec. Deze luchthavens moeten niet alleen de emissies onder eigen controle elimineren, maar moeten ook actief overgaan tot inspanningen die de opwarming van de aarde tegengaan. Dit betekent dat ze moeten deelnemen aan initiatieven die de klimaatverandering tegengaan.

Meer over dit onderwerp:

• Uitbreiding Luton Airport door Britse regering goedgekeurd
• Topman Spirit Airlines kondigt zijn vertrek aan
• Boeing treft regeling voor twee slachtoffers dodelijke crashes met B737 Max
• VietJet zet op binnenlandse vluchten Chinese vliegtuigen in
• Invoerheffingen drijven de kosten van vliegtuigen omhoog
• Piloten moeten bekommernissen over veiligheid openlijk kunnen bespreken
• Luchtvaartmaatschappijen schroeven vooruitzichten lopende jaar terug
• Aandelen luchtvaartmaatschappijen lijden onder tanende reislust publiek
• De Verenigde Staten worstelen met tekort aan verkeersleiders
• Canadese consumenten willen niet meer naar Verenigde Staten reizen

De luchtvaartsector doet onvoldoende moeite om tegen het midden van deze eeuw klimaatneutraal te opereren. Dat heeft Willie Walsh, directeur-generaal van de International Air Transport Association (IATA), gezegd. Luchtvaartmaatschappijen kwamen in 2021 overeen om tegen het midden van deze eeuw klimaatneutraal te worden. Dat zou vooral gebaseerd zijn op een geleidelijke overstap naar duurzame vliegtuigbrandstoffen. Sindsdien blijkt de sector volgens Walsh echter verdeeld te zijn geraakt, waarbij de luchtvaartmaatschappijen blijken te botsen met luchthavens, fabrikanten, luchtverkeersleiders en energiebedrijven.

Willie Walsh benadrukte daarbij dat de luchtvaartmaatschappijen zich steeds meer zorgen maken over de onevenwichtige last die bij de klimaatambities van de sector moet worden gedragen. “De andere partijen nemen hun verantwoordelijkheid niet op”, betoogde Walsh. “Ze lopen achter op de plannen en bewegen zich in de verkeerde richting. Iedereen zegt toegewijd te zijn aan de klimaatdoelstellingen, maar daarbij blijkt dat men de luchtvaartmaatschappijen de rekening wil laten betalen. Dat is compleet onacceptabel.”

Walsh maakte eerder al gewag van een toenemende druk om de klimaatdoelstellingen van de luchtvaartsector opnieuw te beoordelen. Dit markeert een verandering in toon ten opzichte van een bijeenkomst van de sectororganisatie amper tien jaar geleden. Toen had Walsh nog opgemerkt dat klimaatneutraliteit voor de sector niet optioneel, maar existentieel was. Volgens hem was daarover binnen de luchtvaartsector ook een fundamentele consensus.

“We zullen de klimaatambities tegen het midden van deze eeuw opnieuw moeten evalueren”, benadrukte Walsh. “Er blijkt immers dat de luchtvaartmaatschappijen niet kunnen rekenen op de steun die ze nodig hebben. Er moet worden vastgesteld dat de toplui van de luchtvaartmaatschappijen zich steeds meer zorgen maken over de toenemende inspanningen die van de industrie worden verwacht. Dit zal de kosten voor de sector nog veel hoger opdrijven dan de niveaus die tot nu toe in het vooruitzicht werden gesteld.”

De volgende test zou de jaarlijkse bijeenkomst van IATA in juni van dit jaar in de Indiase stad Delhi kunnen zijn. “Het is niet onze bedoeling om de doelstelling formeel te herbekijken”, stipte Walsh aan. “Maar het zou me niet verbazen dat de organisatie boodschappen van luchtvaartmaatschappijen zou krijgen om de toezeggingen nog eens te bekijken. Er was immers vertrokken vanuit de veronderstelling dat alle partijen hun bijdrage tot de inspanningen zouden leveren. Maar dat blijkt niet het geval.”

Brandstofproducenten

Walsh verwierp ook een tussentijdse doelstelling van de overheden om door het gebruik van koolstofarme brandstoffen de uitstoot tegen het einde van dit decennium met 5 procent te verminderen. De IATA is een tegenstander van tussentijdse doelstellingen, aangezien er slechts voldoende synthetische fuel beschikbaar om in 1 procent van de huidige brandstofbehoefte te voorzien.

Walsh wees daarbij met een beschuldigende vinger naar de brandstofproducenten, die volgens hem de oorzaak van het probleem zijn. “Deze bedrijven hun hun eigen beloftes voor de levering van duurzame brandstoffen genegeerd”, beklemtoonde hij. “Deze ondernemingen moeten dringend hun inspanningen opvoeren.” Hij voegde eraan toe dat luchtvaartmaatschappijen dit jaar 3,8 miljard dollar door de overheidsverplichtingen en de bredere beloftes voor de beperking van de emissies extra aan brandstof zouden uitgeven 

De luchtvaartmaatschappijen zouden volgens Walsh ook de balans opmaken van vertragingen in de levering van nieuwe vliegtuigen. “Het zou dwaas zijn om deze problemen niet te signaleren en dwaas om te geloven dat de sector op het goede spoor zit,” zei hij. Partijen die de luchtvaartindustrie in de Europese Unie en de Verenigde Staten vertegenwoordigen, beklemtoonden dat fabrikanten zich blijven inzetten om efficiënte nieuwe vliegtuigen te leveren, maar moeten afrekenen met aanhoudende problemen met de toeleveringsketen.”

Daarnaast haalde Walsh ook uit naar de luchthavens, die er ook na twee decennia niet in zijn gelukt een hervorming van het luchtruim in Europa te realiseren. ACI Europe, de sectororganisatie van de Europese luchthavens vertegenwoordigt, ontkende die aantijgingen. “De luchthavens leveren meer dan een eerlijke bijdrage tot de klimaatambities van de luchtvaart”, merkte een woordvoerder van ACI Europe op. “De IATA probeert in deze problematiek zijn verantwoordelijkheid af te schuiven.”

Civil Air Navigation Services Organization (Canso), de sectororganisatie van de luchtverkeersleiders, wees erop zich sterk in te zetten voor een klimaatneutrale sector en een grotere efficiëntie van hun luchtruim, waardoor de vliegtuigen minder brandstof zouden verbruiken. Walsh stelde echter niet geïnteresseerd te zijn in wederzijdse beschuldigingen, maar voerde aan dat de hele sector zich op het gebied van klimaatactie goed bewust moest zijn van de stand van zaken.

Meer over dit onderwerp:

• Safran mag divisie Collins Aerospace overnemen
• Howmet voorziet problemen met leveringen vliegtuigonderdelen
• VietJet sluit financieringscontract voor aankoop 200 vliegtuigen
• NTSB vraagt verplichte inspecties op deursloten Boeing 757
• Fitch geeft negatieve vooruitzichten voor Southwest Airlines
• Topman Boeing verdedigt veiligheidsinspanningen bedrijf
• Embraer heeft tijdens eerste kwartaal dertig vliegtuigen afgeleverd
• United Airlines breidt vluchten naar Aziatische bestemmingen uit
• Boeing werkt aan herziene schuldbekentenis in fraudedossier B737 Max
• Vakbonden niet akkoord met personeelsplannen Lufthansa

Het Amerikaanse ruimtevaartbureau Nasa en het Finse telecombedrijf Nokia willen een mobiel netwerk van de vierde generatie (4G) op de maan uitrollen. Dat initiatief moet een cruciale bouwsteen vormen voor een langdurige menselijke aanwezigheid op andere planeten. Later dit jaar zal Spacex een raket met een eenvoudig 4G-netwerk naar de maan sturen. De exacte datum van de missie moet nog worden bevestigd. De lander zal het systeem installeren op de zuidpool van de maan. Het systeem zal vervolgens vanaf de aarde op afstand worden bestuurd.

“Om een mobiel netwerk op de maan op te zetten en te laten functioneren, moet een mobiele installatie met een geschikte omvang en gewicht en ook het nodige vermogen kan bieden”, benadrukt Walt Engelund, programma-beheerder bij het Space Technology Mission Directorate van de Nasa. “Bovendien moet dat netwerk zonder ingrijpen van een technicus ter plaatse kunnen worden opgebouwd. Daarnaast moet de installatie ook kunnen functioneren in de barre omgeving van de maan, gekenmerkt door extreme extreme temperaturen en straling.

De eenheid wordt gebouwd door Bell Labs van Nokia met behulp van een reeks kant-en-klare commerciële componenten. Vervolgens wordt de installatie geladen op de lander van het Amerikaanse bedrijf Intuitive Machines. Op de maan moet de installatie de lander met behulp van radioapparatuur verbinden met twee rondreizende voertuigen die naar ijs op zoek moeten gaan. De Lunar Outpost Rover zal daarbij het gebied van de Shackleton Connecting Ridge verkennen, terwijl Micro Nova Hopper in een krater de eventuele aanwezigheid van ijs moet onderzoeken.

Afbeeldingen van ijs – die dankzij het mobiele netwerk in bijna realtime naar de lander en vervolgens naar de aarde worden verzonden – zouden een wereldprimeur zijn. Maanijs zou kunnen worden gebruikt om adembare zuurstof te creëren en zelfs gebruikt kunnen worden voor de productie van de brandstof die uiteindelijk kan worden gebruikt om Marsmissies vanaf de maan te lanceren.

Voor het Artemis Program van de Nasa, dat tot doel heeft om dit decennium astronauten terug naar de maan te brengen, is mobiele connectiviteit van onschatbare waarde. “Momenteel praten astronauten met elkaar met behulp van radio, maar de Nasa wil op de maan een communicatiesysteem dat video met hoge resolutie en wetenschappelijke gegevens kan ondersteunen, vooral omdat Artemis-missies steeds geavanceerder worden”, zei Engelund. “De mogelijkheid om op de maan te kunnen communiceren is voor Artemis cruciaal, net zoals andere elementen – waaronder energie, drinkwater en lucht – van de missie.”

“Uiteindelijk zal deze inspanning helpen bij het opzetten van een communicatienetwerk op de maan dat ontdekkingsreizigers de mogelijkheid kan geven om wetenschappelijke gegevens terug te sturen, te overleggen met de missiecontrole en met hun families te praten, alsof ze op straat lopen met hun mobiele telefoon,” benadrukte Engelund. “Dit zou de basis kunnen leggen voor een kosmisch internet dat niet veel verschilt van dat op aarde. Persoonlijke apparaten zouden verbinding kunnen maken met dergelijke netwerken, waardoor ruimtekolonisten gebruik kunnen maken van smartphones die toegang hebben tot alle apps en services die beschikbaar zijn voor mensen op aarde.”

Tipping Point

Bell Labs werd geselecteerd voor het project Tipping Point, een initiatief van de Nasa dat een reeks partnerships met bedrijven moet vormen om technologieën te ontwikkelen voor toekomstige missies, waardoor de ondernemingen in een uitstekende positie verkeren voor belangrijke rollen in de toekomstige ruimte-economie. Bell Labs ontving daarbij in 2020 een subsidie ??van 14,1 miljoen dollar en in januari werd Nokia door het Amerikaanse Defense Advanced Research Projects Agency (Darpa) geselecteerd om van start te gaan met de bouw van een infrastructuur voor communicatiediensten die uiteindelijk als een kader voor de maaneconomie moeten functioneren.

“Een toekomstige maaneconomie zal in belangrijke mate van communicatietechnologieën afhankelijk zijn om gegevens te verzamelen en analyseren, informatie te delen en operaties te onderhouden en te controleren”, beklemtoond Thierry Klein, president van Bell Labs Solutions Research. “Dit omvat het in stand houden van een semi-permanente of permanente menselijke aanwezigheid op de maan, evenals geautomatiseerde robotoperaties voor het transport, de grondstoffenwinning, de minerale verwerking en de wetenschappelijke gegevensverzameling.”

Mobiele netwerken op de maan hebben volgens Klein voor bedrijven ook potentiële commerciële voordelen. “Indien een netwerk de reis naar de ruimte kan doorstaan en vervolgens autonoom kan worden ingezet en erin lukt in het vacuüm van de ruimte, met zijn sterk fluctuerende temperaturen en kosmische straling, stand te houden, zal het ook de zwaarste locaties op aarde – zoals poolkappen, woestijnen of offshore platforms – kunnen overleven”, geeft Klein aan. “Vooral op afgelegen of industriële locaties en voor de bescherming van de openbare veiligheid of noodhulp, kan het bijzonder voordelig zijn om te beschikken over een compacte, compacte netwerkapparatuur die gemakkelijk overal kan worden ingezet en vervoerd.”

Meer over dit onderwerp:

• Zonnecellen van maanstof voor toekomstige exploratie ruimte
• ULA lanceert eerste satellieten van Project Kuyper
• Nasa ontwikkelt veiligheidssysteem voor drones
• Fraunhofer verbetert communicatie satellieten
• Vrachtraket Spacex doet milieubekommernissen rijzen
• Specifieke wetgeving moet ruimtevaart reguleren
• Europese ruimtevaart maakt einde aan missie Gaia
• Lichtzeil moet interstellaire reizen vergemakkelijken
• Onderzoek naar problemen met New Glenn afgesloten
• Perseverance bereidt bemande reizen naar Mars voor

De Ierse lowcost carrier Ryanair is de eerste Europese luchtvaartmaatschappij die op één jaar tijd meer dan 200 miljoen passagiers vervoert. Dat heeft Michael O’Leary, chief executive van Ryanair, aangekondigd. Hij voegde eraan toe dat deze reizigers in totaal 5 miljard dollar hebben bespaard in vergelijking met de gemiddelde vliegtarieven van concurrerende maatschappijen.

Zowel voor Ryanair als voor de Europese luchtvaart betekent 200 miljoen passagiers per jaar een nieuw record. “Bovendien hebben wereldwijd slechts een handvol andere luchtvaartmaatschappijen deze prestatie kunnen evenaren”, merken analisten op. “Dat geldt onder meer voor American Airlines, dat het voorbije boekjaar 248,7 miljoen passagiers heeft vervoerd. Ook Delta Air Lines heeft tijdens die periode meer dan 200 miljoen reizigers vervoerd.”

Ryanair verwacht het nieuwe Europese record ook dit jaar te zullen breken. De Ierse maatschappij denkt dit jaar ongeveer 206 miljoen passagiers te zullen vervoeren. Oorspronkelijk was een totaal van 210 miljoen reizigers voorzien, maar de Ierse carrier werd onlangs gedwongen zijn ambities voor het jaar terug te schroeven. Dat moest worden gelinkt aan de aanhoudende vertragingen in de toeleveringsketen en knelpunten bij de eindassemblage van Boeing in Renton in de Amerikaanse staat Washington.

De Ierse luchtvaartmaatschappij is door die problemen gedwongen zijn uitbreidingsplannen terug te schroeven en enkele routes te schrappen. “De vertragingen zullen immers tot een tekort aan vliegtuigen leiden”, stipte O’Leary eerder al aan. “We werken samen met Boeing om de leveringen te versnellen. Hoewel de productie van de Boeing 737 zich herstelt van de staking bij de producent eind vorig jaar, verwachten we niet dat er in de zomer van 2025 voldoende vliegtuigen beschikbaar zullen zijn.

“We vertrouwen erop dat Ryanair de resterende 29 vliegtuigen van zijn bestelling in maart 2026 zullen ontvangen”, gaf O’Leary nog aan. “Hierdoor zullen we de achterstand in het toegenomen verkeer pas in de zomer van volgend jaar kunnen inhalen.”Oorsponkelijk was gehoopt dat deze operatie nog dit jaar zou kunnen worden afgerond.

Heathrow

De vloot van Ryanair bestaat momenteel uit 612 vliegtuigen. De Ierse maatschappij maakt daarbij uitsluitend van het type Boeing 737 gebruik. Dochtermaatschappij Lauda Europe heeft wel 26 exemplaren van het type Airbus A320-200 in dienst. De toestellen in de vloot van Ryanair hebben momenteel een gemiddelde leeftijd van tien jaar.

Michael O’Leary zei verder nog te verwachten dat de ticketprijzen dit jaar een stijging tussen 4 procent en 6 procent zullen vertonen. Hierdoor zou de daling met 8 procent slechts gedeeltelijk kunnen worden gecompenseerd. O’Leary stelde tenslotte dat Ryanair door de recente elektriciteitspanne die Heathrow Airport in Londen bijna vierentwintig uur lang volledig platlegde, enkele honderdduizend euro extra winst heeft gemaakt.

Ryanair zou door de sluiting van Heathrow Airport ongeveer tienduizend extra boekingen ontvangen hebben op vluchten naar de Londense luchthavens Luton, Stansted en Gatwick, waar de Ierse budgetmaatschappij operationeel is. “Passagiers uit verschillende delen van Europa klopten bij Ryanair uit omdat ze hun beoogde bestemming door de problemen op Heathrow niet konden bereiken”, merkte O’Leary op.

Meer over dit onderwerp:

• Michael O’Leary gelooft niet in invoertarieven Donald Trump
• Boeing ontkent fluctuaties in de productie van B737 Max
• Lufthansa ziet geen daling in vraag naar reizen naar Verenigde Staten
• Democratisch senator wil controle op Boeing niet zomaar versoepelen
• Zweden koopt vier vrachtvliegtuigen bij Braziliaanse fabrikant Embraer
• Voorlopig geen daling in vraag naar transatlantische vliegtuigreizen
• Topman Boeing maakt van verbeterde bedrijfscultuur gewag
• Airbus leverde tijdens maand maart zeventig vliegtuigen af
• Canadezen willen niet langer naar Verenigde Staten reizen
• Donald Trump haalt nieuwe Air Force One mogelijk uit Qatar

Onderzoekers van het Indian Institute of Science (IISc) hebben een nieuwe techniek ontwikkeld, gebaseerd op bacteriën, voor de reparatie van stenen die gebruikt kunnen worden om maanhabitats te bouwen en in de barre omgeving van de maan beschadigd raken. In simulaties op aarde blijkt de materie alvast uitstekende prestaties te leveren.

Toekomstige maanexpedities worden niet langer alleen gepland als flyby-missies. Onder meer het Artemis-programma van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa streeft naar de uitbouw van een permanente habitat op de maan. Om kosten te besparen zou daarbij best het transport van bouwmateriaal van de aarde naar de maan moeten worden vermeden. Daarbij zou gebruik kunnen gemaakt worden van de overvloedig beschikbare maangrond (regoliet) om wooninfrastructuur te bouwen. Dit regoliet is een complexe mengeling van gebroken mineralen en rotsen.

Enkele jaren geleden ontwikkelden onderzoekers van de afdeling werktuigbouwkunde van het Indian Institute of Science een techniek die de bodembacterie Sporosarcina pasteurii gebruikt voor de bouw van stenen die de bodem van de maan of de planeet Mars simuleerden. De bacterie zet ureum en calcium om in calciumcarbonaatkristallen die, samen met guargom, de bodemdelenaan elkaar lijmen om baksteenachtige materialen te creëren. Dit proces is een milieuvriendelijk en goedkoop alternatief voor het gebruik van cement.

Vervolgens onderzocht het team ook het sinteren – het verhitten van een compact mengsel van een grondsimulant met het polymeer polyvinylalcohol tot zeer hoge temperaturen – om veel sterkere stenen te maken. “Dit is een van de klassieke manieren om stenen te maken,” benadrukte onderzoeksleider Aloke Kumar, professor bouwkunde aan het Indian Institute of Science. “Dit proces produceert stenen met een bijzonder hoge sterkte, zelfs meer dan voldoende voor normale woningen.” Sinteren is een eenvoudig schaalbaar proces. Er kunnen immers meerdere stenen tegelijk in een oven worden gefabriceerd..

Maar het maanoppervlak is extreem ruw. De temperaturen kunnen er in één dag schommelen tussen min 133 graden Celsius en plus 121 graden Celsius. Het maanoppervlak wordt bovendien constant gebombardeerd door zonnewinden en meteorieten. Dit kan scheuren veroorzaken in de bouwstenen, waardoor de infrastructuur dreigt te verzwakken.

“Temperatuurveranderingen kunnen op het maanoppervlak veel dramatischer zijn”, zeggen de onderzoekers. “Dit kan na verloop van tijd een aanzienlijk effect hebben. Gesinterde stenen zijn broos. Wanneer er een scheur ontstaat en vervolgens groeit, kan de hele structuur snel uit elkaar vallen.” Om dit probleem op te lossen, wendde het team zich opnieuw tot bacteriën.

Langere levensduur

In een nieuw onderzoek creëerden de onderzoekers verschillende soorten kunstmatige defecten in gesinterde stenen en goten er een slurry in die gemaakt was van Sporosarcina pasteurii, guargom en maanbodemsimulant. In enkele dagen tijd drong de slurry door in de defecten en de bacterie produceerde calciumcarbonaat en vulde de scheuren. De bacterie produceerde ook biopolymeren die fungeerden als kleefstoffen om de gronddelen stevig aan de resterende steenstructuur te binden. Hierdoor werd een groot deel van de verloren sterkte van de steen hersteld. Dit proces een alternatief vormen voor de noodzaak om beschadigde stenen door nieuwe exemplaren te vervangen. Hierdoor wordt de levensduur van gebouwde structuren verlengd.

“We waren aanvankelijk niet zeker dat de bacteriën zich aan de gesinterde steen zouden binden,” verduidelijkt Kumar. “Maar we ontdekten dat de bacteriën niet alleen de slurry kunnen laten stollen, maar ook goed aan deze andere massa kunnen hechten. De versterkte stenen konden tevens extreme temperaturen weerstaan.”

“Een van de grote vragen betreft nog het gedrag van deze bacteriën in buitenaardse omstandigheden,” gaf Kumar nog aan. “Mogelijk zouden ze immers hun karakter kunnen veranderen of zouden ze met de carbonaatproductie kunnen stoppen. Deze elementen zijn nog onbekend.

Het team werkt momenteel aan een voorstel om een ??monster van de Sporosarcina pasteurii met een volgende missie van het Indiase ruimteschip Gaganyaan de ruimte in te sturen. Bedoeling is de groei en het gedrag van de bacterie onder microzwaartekracht te testen.

Meer over dit onderwerp:

• Probleem ruimtepuin vorig jaar nog erger geworden
• Eerste wetenschappelijke ruimtemissie voor Saoedi-Arabië
• Duitsland stuurt eerste vrouw naar de ruimte
• MDA Space neemt chipfabrikant Satixfy over
• Astronauten zetten tests met Starliner verder
• Onderzoek naar mislukte landing New Glenn afgerond
• Crew Dragon vliegt astronauten over beide polen
• Eerste lancering ruimtesonde vanop Europees grondgebied
• Finse satellietoperator Iceye levert data aan hoofdkwartier Navo
• Vulcan van Boeing-Lockheed mag militaire satellieten lanceren

Europa stelt voor om een lokaal alternatief voor de activiteiten van het satellietbedrijf Starlink van Elon Musk te financieren. Met die ingreep wil de Europese Unie reageren tegen de Amerikaanse dreigementen om de breedbanddiensten van Starlink in Oekraïne uit te schakelen. Maar diverse analisten waarschuwen dat het niet gemakkelijk zal worden om Starlink uit de Europese markt te weren.

Opgemerkt werd dat de Europese Commissie de militaire toegang van Oekraïne tot commerciële aanbieders van satelliet-communicatie in de Europese Unie zou moeten financieren. De Europese Commissie heeft inmiddels aan de bedrijven Hispasat, Eutelsat en Société Européenne des Satellites (SES) gevraagd een inventaris van diensten voor Oekraïne te presenteren.

Het vooruitzicht van een nieuwe Europese stimulans voor een grotere soevereiniteit in de ruimte heeft de aandelen van operatoren zoals SES en Eutelsat, die een zware schuldenlast torsen, de voorbije weken een opstoot bezorgd. Maar experts merken op dat succes ook met een financiering van de Europese Unie niet gemakkelijk zal kunnen worden gerealiseerd.

Starlink heeft in Oekraïne 40.000 terminals die consumenten, de overheid en vooral het leger in de frontlinie bedienen. Eenheden van het Oekraïense leger hebben zelfs compacte terminals van Starlink op drones vastgemaakt om live videobeelden te verzenden om aanvallen te helpen sturen.

“Geen enkel Europees netwerk kan een dergelijk grote verscheidenheid aan toepassingen repliceren”, voeren een aantal experts aan. In plaats daarvan zou een Europese oplossing bestaan ??uit een lappendeken van satellieten die zich in verschillende banen rond de aarde bewegen, verschillende prestaties leveren en verschillende terminals vereisen om de diverse netwerken te kunnen bedienen.

“Er is momenteel geen vervanging voor Starlink beschikbaar”, erkende Miguel Ángel Panduro, chief executive van Hispasat. “Maar er zijn misschien alternatieven die, zonder een volledig alternatief te kunnen bieden, wel kunnen helpen om een aantal diensten te kunnen leveren.” Maar de experts merken tevens op dat het moeilijk wordt om de goedkope, kwalitatief hoogstaande en alomtegenwoordige diensten van Starlink optimaal te vervangen.

Falen traditionele operatoren

De kern van het probleem ligt volgens de analisten in het falen van traditionele operatoren, in Europa en elders, om de flexibiliteit van Starlink te evenaren. “Velen gingen ervan uit dat de uitdagingen van activiteiten in de ruimte hen zouden beschermen tegen disruptieve concurrerenten”, benadrukte Jean-Baptiste Thépaut, directeur van consulent Novaspace. “Maar toen Starlink arriveerde, geholpen door goedkope lanceerdiensten van moederbedrijf Spacex, veranderde alles compleet.”

In amper vijf jaar heeft Starlink 7.000 satellieten in een lage baan om de aarde, een relatief onontgonnen gebied van de ruimte, gebracht. Starlink is nu de grootste satellietoperator van de wereld en heeft breedbandcontracten gesloten met luchtvaartmaatschappijen, scheepvaartgroepen en overheden. Traditionele operators zoals SES en Eutelsat hadden gehoopt dat die sectoren een stimulans zouden kunnen bieden voor hun satellieten die in hogere geostationaire banen, ongeveer 36.000 kilometer boven de aarde, actief zijn.

Diensten in lagere banen – in het geval van Starlink ongeveer 550 kilometer boven de aarde – vereisen duizenden satellieten en miljarden dollar aan investeringen om een wereldwijd netwerk uit te bouwen. Maar door zijn operaties in een lage baan om de aarde kan Starlink wel een lagere latentie – de tijd die een signaal nodig heeft om heen en weer tussen de aarde en de satelliet te reizen – garanderen. 

Starlink was bovendien ook op de consumentenmarkt afgesteld. Een terminal van het bedrijf kost ongeveer 2.000 dollar, maar het bedrijf verkocht de toestellen voor bedragen tussen 500 dollar en 600 dollar, waardoor de betaalbaarheid sterk toenam. Sinds Starlink in 2020 operationeel werd, heeft het bedrijf 4,5 miljoen abonnees gewonnen en belangrijke klanten weggekaapt van zijn rivalen uit geostationaire banen. Onder meer Air France verkoos de voorbije herfst Starlink boven Eutelsat, dat nochtans zijn hoofdkantoor heeft in Parijs.

Door de disruptieve werking van Starlink en de sterke prijsdruk, hebben de traditionele operatoren zich gericht op de uitbouw van geostationaire netwerken met hogere prestaties en nieuwe banen. In 2022 kondigde Eutelsat de overname aan van OneWeb, dat net zoals Starlink in een lage baan om de aarde actief is, maar wel op een hoogte van 1.200 kilometer boven de aarde. 

SES heeft zijn activiteiten met zijn netwerk O3b mPower inmiddels uitgebreid naar banen op een medium hoogte. Bovendien heeft het bedrijf sectorgenoot Intelsat, actief in een geostationaire baan, overgenomen. Beide ondernemingen hebben voor die nieuwe activiteiten aanzienlijk schulden opgebouwd, maar die stappen blijken nog geen vruchten te hebben afgeworpen.

OneWeb heeft moeite gehad om de initiële omzetdoelstellingen te halen. Dat had te maken met een tragere dan verwachte uitrol van grondstations. Bovendien vrezen de analisten dat Eutelsat, dat een zware schuldenlast draagt, het moeilijk zal krijgen om op eigen kracht in te staan voor de financiering van een nieuwe generatie satellieten van OneWeb, die volgens experts noodzakelijk zullen zijn om de concurrentie met de superieure technologie van Starlink aan te kunnen gaan. “Het project Iris² van de Europese Unie – dat vanaf 2030 veilige overheidscommunicatie wil bieden en het meest ambitieuze ruimteprogramma in tien jaar vertegenwoordigt – zal van cruciaal belang zijn om hiervoor financiering vrij te maken”, wordt er aangevoerd.

Anderzijds moest SES in 2023 afrekenen met elektriciteitsproblemen bij de eerste satellieten die voor het project O3b mPower werden ontwikkeld. Die problemen resulteerden in extra kosten voor investeringen en afschrijvingen. Toch zijn zowel SES als OneWeb ervan overtuigd dat hun strategieën uiteindelijk door de markt zullen worden omarmd.

“Het is onmogelijk om Starlink op één dag tijd te vervangen”, wierp Adel Al-Saleh, topman van SES, op. “Maar op de langere termijn moet Europa in die opdracht toch wel slagen. Een netwerk met één baan is niet veerkrachtig genoeg. Er zijn meerdere banen nodig om de nodige flexibiliteit, als back-up en om verkeer te kunnen verplaatsen, te kunnen bieden.”

Waarnemers merken op dat de inzet nu ook groter is. Er wordt nu gepoogd om de lappendeken van de industrie hechter te maken. “Het nieuwe landschap herpositioneert Eutelsat en SES als essentiële onderdelen van een soevereine Europese defensie-infrastructuur”, verduidelijkt Aleksander Peterc, onderzoeker bij het bureau Bernstein. Er wordt aan toegevoegd dat elk voorstel voor Oekraïne waarschijnlijk een combinatie van satellieten in lage, medium en hogere banen rond de aarde zal bevatten. “Dit zal in wezen een test voor Iris² zijn”, merken de analisten op. 

OneWeb van Eutelsal wordt daarbij als een belangrijk onderdeel van elke mogelijke Oekraïense oplossing genoemd. “De capaciteit van dat netwerk is echter veel beperkter”, werpen de experts op. “OneWeb heeft ongeveer 630 satellieten in een baan om de aarde. Op grotere hoogten is de latentie van OneWeb bovendien iets groter. De satellieten hebben er meer vermogen nodig, waardoor antennes en ruimtevaartuigen groter en duurder worden.”

Er wordt aan toegevoegd dat de terminals van OneWeb, ontworpen voor bedrijven en overheden in plaats van consumenten, ook omvangrijker en complexer zijn. Er moet mee rekening gehouden worden dat een terminal van OneWeb tussen 5.000 dollar en 10.000 dollar kost. “De harde realiteit is dat de terminals een grote blokkade vormen voor een Europees alternatief dat Starlink kan beconcurreren”, beklemtoonde James Trevelyan, vice-directeur van Speedcast, een bedrijf dat capaciteit verkoopt op de netwerken van zowel Starlink als OneWeb.

Geloof in mogelijkheden

Een aantal kenners van het netwerk van OneWeb zegt echter in de mogelijkheden van het bedrijf te geloven. “Er komen kleinere terminals op de markt”, werpen zij op. “Bovendien vereisen niet alle behoeften van Oekraïne de beperkte latentie van een lage baan om de aarde. Sommige diensten zouden kunnen worden afgehandeld door satellieten in verschillende banen of door het initiatief Govsatcom van de Europese Unie, dat de veilige communicatiecapaciteit van de lidstaten bundelt en aan geautoriseerde gebruikers beschikbaar stelt. 

Hisdesat, een dochteronderneming van Hispasat, werkt met de ultraveilige Spainsat NG I, die volgens Panduro voor Oekraïne als een communicatie-ruggengraat zou kunnen fungeren. Daarnaast is er ook nog Govsat, een joint-venture tussen SES en de Luxemburgse overheid, dat met GovSat-1 over een satelliet voor militair gebruik beschikt. Verder kan worden beroep gedaan op Konnect VHTS van Eutelsat, dat voor een geostationaire baan is ontwerpen en gebruikt kan worden bij breedband voor consumenten. Activiteiten die niet gevoelig zijn voor latentie, zouden bovendien naar andere banen kunnen worden omgeleid om capaciteitsbeperkingen te verlichten.

“Maar een Europees alternatief met meerdere banen en meerdere netwerken zou nog steeds complexer en duurder zijn dan Starlink en integratie over verschillende systemen vereisen”, werpen de experts op. “Er is ook de vraag hoeveel capaciteit Europese operators hebben die niet al door Oekraïne wordt gebruikt.” Thépaut merkt daarbij op dat Europa weliswaar over veel bijzonder veilige activa beschikt, maar wel de totale capaciteit mist die Starlink aan Oekraïne kan bieden, namelijk het vermogen om gigabit aan bandbreedte te leveren.

“De wens van de Europese Commissie om een Europees alternatief voor Starlink uit te bouwen, bood de sector een onverwachte kans, maar dat proces zal niet gemakkelijk zijn en het zal niet genoeg zijn om vragen over de toekomst van de Europese satelliet-operatoren op langere termijn op te lossen”, beklemtoonde Pierre Lionnet, onderzoeksdirecteur bij de sectororganisatie ASD Eurospace.

De toekomstige intrede van Project Kuiper, waarmee ook Amazon diensten in een lagere baan rond de aarde wil aanbieden, in de markt, zal volgens vele analisten de prijsniveaus en de concurrentie verder verstoren. “Wanneer dat gebeurt, kunnen de Europese bedrijven met een echt probleem worden geconfronteerd”, betoogde Trevelyan. “Hun huidige technologie blijft immers inferieur.”

Meer over dit onderwerp:

• Europese Unie begint officieel aan concurrent voor Starlink
• Eutelsat sluit akkoord met Airbus voor bouw honderd satellieten
• Europa op zoek naar alternatieven om Starlink te negeren
• Europese Unie werkt aan eigen netwerk spionage-satellieten
• Starlink kondigt superieure downloadsnelheden aan
• Afkeer van Elon Musk wordt een stimulans voor Europese ruimtevaart
• Eutelsat wil satelliet-activiteit in Oekraïne uitbreiden
• Britten krijgen nog dit jaar smartphone-services per satelliet
• Defensie Europese Unie moet ook ruimtevaart omvatten
• Verenigde Naties vragen sterkere verdediging satellietnavigatie

Het ruimtevaartbedrijf Starlink zal zijn dominantie op de markt voor internetsatellieten verder verstevigen en zal zijn inkomsten dit jaar kunnen opvoeren, maar de banden van eigenaar Elon Musk met Donald Trump, de president van de Verenigde Staten, blijken uiteindelijk geen troef te zijn, maar dreigen steeds meer een belemmering te vormen voor de wereldwijde uitrol van de onderneming. Dat hebben een aantal experts tegenover de Britse zakenkrant Financial Times gezegd.

Spacex, het moederbedrijf van Starlink voert momenteel gesprekken met een aantal landen, waardoor het netwerk in totaal ruim één miljard nieuwe potentiële gebruikers zou kunnen krijgen. Er lopen momenteel onderhandelingen met onder meer Turkije, Marokko en Bangladesh. Daarnaast wordt er ook vooruitgang wordt geboekt om bij de gesprekken in andere grote markten, zoals India, een wettelijke goedkeuring te verwerven.

De alliantie van Musk met Trump heeft daarnaast ook een aantal wettelijke obstakels en monopoliebeperkingen, die door de regering van voormalig Amerikaans president werden bestudeerd, weggenomen. Hierdoor is voor Starlink de weg voor een aantal lucratieve Amerikaanse federale contracten vrijgemaakt. De diensten van Starlink werden de voorbije weken in het Witte Huis geïnstalleerd. Daarnaast heeft Howard Lutnick, Amerikaans minister van handel, gelobbyd om Starlink te laten gebruiken voor de uitrol van het project Broadband Equity, Access and Deployment (Bead) dat de landelijke regio’s van de Verenigde Staten een brede waaier internetdiensten moet bieden en een waarde heeft van 42 miljard dollar.

Maar de politieke escapades van Elon Musk beginnen anderzijds voor de wereldwijde uitbreidingsplannen van Starlink een belemmering te vormen. Die diensten van Starlink moeten in het buitenland immers door nationale toezichthouders worden goedgekeurd en in die landen vragen steeds meer politici zich af of Musk wel een betrouwbare partner is. 

De voorbije weken heeft een Canadese provincie een contract met Starlink verscheurd uit protest tegen Amerikaanse importheffingen. Bovendien heeft Musk een scherpe confrontatie gehad met Europese politici die Starlink in Oekraïne helpen financieren als onderdeel van de plannen van het land om zich tegen Rusland te verdedigen. Daarop zijn de Europese landen op naar alternatieven voor Starlink op zoek gegaan.

“Er lijkt in het landschap van de satellietcommunicatie een potentieel tektonische verschuiving, aangewakkerd door geopolitiek, aan de gang te zijn”, beklemtoonde Edison Yu, analist bij Deutsche Bank. “Starlink heeft in de sector nog steeds een duidelijke dominantie, maar is niet langer de enige partij op de markt.”

Ongeveer de helft van het nettovermogen van Elon Musk, dat in totaal nog 314 miljard dollar, is nu aan Spacex verbonden. Het belang van 20 procent dat de miljardair in autobouwer Tesla aanhoudt, is tot 100 miljard dollar gedaald. Morgan Stanley schat dat Starlink dit jaar 16,3 miljard dollar aan inkomsten zal genereren. Dat betekent een stijging van 74 procent ten opzichte de omzet van 9,3 miljard dollar die vorig jaar werd gerealiseerd. Starlink had vorig jaar 4,65 miljoen abonnees. Eind dit jaar zou dat echter tot 7,8 miljoen gebruikers kunnen oplopen.

De raketlanceringen van Spacex zullen dit jaar volgens de ramingen 5,8 miljard dollar aan inkomsten genereren. Dat betekent een stijging met 20 procent tegenover de omzet van 4,9 miljard dollar die vorig jaar werd gerealiseerd. “Hoewel het succes van Spacex begon met een intensieve lanceeractiviteit, zal Starlink zich wellicht tot de belangrijkste motor van de groei en de winstgevendheid van het ruimtevaartconcern van Musk ontplooien”, beklemtoonde Adam Jonas, analist bij Morgan Stanley.

Starlink heeft aangegeven inmiddels meer dan 7.000 satellieten in een lage baan om de aarde te hebben geplaatst en daarmee 118 landen te bedienen. De service is vooral populair in minder ontwikkelde of afgelegen gebieden die niet op glasvezelnetwerken zijn aangesloten. Starlink heeft contracten gewonnen met grote luchtvaartmaatschappijen zoals Qatar Airways en Air France, scheepvaartgroepen zoals Mediterranean Shipping Company (MSC) en Maersk en cruiserederijen zoals Cunard en Carnival.

Ongeveer een kwart van de inkomsten van het bedrijf zijn echter uit overheidscontracten afkomstig. Volgens Amerikaanse documenten heeft Starlink bij de overheid van de Verenigde Staten al 39 verschillende contracten, voor een totale waarde van ongeveer 3,5 miljard dollar, afgesloten. Die akkoorden omvatten ook meerdere militaire contracten met het Amerikaanse ministerie van defensie.

Donald Trump

Onder de regering van Donald Trump hoopt Starlink zijn activiteiten verder te kunnen uitbreiden. Drie jaar geleden besliste de Amerikaanse Federal Communications Commission een contract ter waarde van 900 miljoen dollar voor het bedrijf te blokkeren. Jessica Rosenworcel, voormalig voorzitter van de Federal Communications Commission wees er daarbij vorig jaar nog op dat de economie geen voordelen heeft aan monopolies.

Donald Trump heeft echter beslist de aanpak van de Federal Communications Commission te herzien. Bedoeling daarbij is om de beperkingen die Starlink zou ervaren bij de aanleg van een afzonderlijk breedbandprogramma voor landelijke gebieden, op te heffen. Daarbij werd onder meer de introductie van een technologie-neutrale benadering ingevoerd. Die optie moet immers de voorkeur voor glasvezelnetwerken wegwerken. Maar nu Musk zijn ambities buiten zijn Amerikaanse thuismarkt wil uitbreiden, hebben zijn nabijheid tot Donald Trump en zijn ongefilterde opmerkingen op sociale media Starlink tot een doelwit gemaakt.

Doug Ford, de premier van Ontario, schrapte recent een deal van 100 miljoen dollar met Starlink als reactie op Amerikaanse invoerheffingen. Ford merkte daarbij op dat Ontario geen zaken zal doen met individuen die erop gebrand zijn de Canadese economie te vernietigen. Ook in Zuid-Afrika botste Starlink op problemen, nadat Musk de wetten die de zwarte bevolking een grotere economische macht moeten bezorgen, openlijk racistisch had genoemd. In Brazilië leidde een ruzie over verkeerde informatie op het sociale mediaplatform X, eveneens in handen van Musk, er bijna toe dat Starlink in het land werd verboden.

Daarnaast werd Starlink ook met negatieve reacties geconfronteerd in onder meer Italië, terwijl Oekraïne voor het bedrijf eveneens een heet hangijzer is geworden. Oekraïne is van de alomtegenwoordige terminals van Starlink afhankelijk geworden. Er zouden in het land bij het leger, ziekenhuizen, bedrijven en hulporganisaties meer dan 40.000 terminals van het bedrijf operationeel zijn. Spacex dekte oorspronkelijk de kosten van de dienst, maar dat is inmiddels overgenomen door Polen en het Amerikaanse ministerie van defensie. Het Pentagon heeft nog tot 2027 een contract van 537 miljoen dollar met Spacex om diensten te leveren aan Oekraïne. 

Nadat Musk echter op zijn sociale netwerk X had gezegd dat Starlink de ruggengraat van het Oekraïense leger was en dat de hele Oekraïense frontlinie zou instorten indien de dienst zou worden uitgeschakeld, waarschuwde Radoslaw Sikorski, de Poolse minister van buitenlandse zaken, mogelijk gedwongen te zullen worden om naar andere leveranciers te zoeken als Spacex een onbetrouwbare leverancier zou blijken te zijn.

Dat leverde Sikorski prompt een tirade op van Musk, die duidelijk maakte dat er voor Starlink geen vervanging was. Later merkte Musk wel op dat Spacex zijn terminals in Oekraïne nooit zou uitschakelen of dat de dienst nooit als een onderhandelingsmiddel zou worden gebruiken.

Masao Dahlgren, onderzoeker bij het Center for Strategic and International Studies, zei dat er voor Europese aanbieders ruimte was om een gedeelte van de markt te veroveren, maar wierp op dat Spacex waarschijnlijk als dominante aanbieder niet van de troon zou worden gestoten, tenzij een rivaal een geavanceerder product zou kunnen ontwikkelen. Volgens Dahlgren was Starlink als de spil in het rad van de Oekraïense oorlogsinspanning.

Het zou volgens analisten in een aantal landen ook niet gemakkelijk zijn om de samenwerking met Starlink stop te zetten. Voor veel bedrijven en particulieren is de dienst immers nagenoeg onmisbaar geworden. Bij een eventueel verbod zouden klanten bovendien de apparatuur in het buitenland kunnen kopen en importeren.

Meer over dit onderwerp:

• Kritiek op mogelijke samenwerking Italiaanse regering en Starlink
• Toegang tot India kan voor Starlink belangrijke hefboom betekenen
• Starlink sluit in India contracten met Jio en Airtel
• Starlink krijgt goedkeuring voor aanbod in Vietnam
• Amazon Kuiper gaat met activiteiten in Indonesië van start
• Europese Unie zoekt naar alternatieven voor Starlink in Oekraïne
• Eutelsat bereid om in Oekraïne Starlink te vervangen
• Doge probeert overheidscontracten naar Starlink toe te schuiven
• Zelfdestructieve neigingen Musk kunnen ook Donald Trump raken
• Europa heeft zes mogelijke alternatieven voor Starlink

De doelstellingen van de luchtvaart om tegen het midden van deze eeuw een klimaatneutrale industrie te worden, zijn mogelijk in gevaar. Dat heeft Guillaume Faury, chief executive van de Europese vliegtuigbouwer Airbus gezegd. Maar hij waarschuwde wel dat duurzaamheid voor de luchtvaartsector een absolute doelstelling blijft.

Airbus heeft onlangs aangekondigd zijn plannen om commerciële vliegtuigen op waterstof en elektrisch aangedreven luchttaxi’s (evtols) te bouwen, uit te stellen. Guillaume Faury gaf tijdens de jaarlijkse Airbus Summit toe dat het doel van de wereldwijde luchtvaartindustrie om de uitstoot van koolstofdioxide tegen 2050 te elimineren, mogelijk in het gedrang zou kunnen komen. “Ik denk niet dat we er verkeerd aan doen om tegen het midden van deze eeuw een klimaatneutrale industrie na te streven”, beklemtoonde Faury. “Misschien kost het wat meer tijd, maar laten we niet verlegen zijn in de ambitie.”

Net zoals andere fabrikanten heeft Airbus geïnvesteerd in alternatieven voor traditionele vliegtuigbrandstoffen. Daarbij wordt onder meer gemikt op waterstof, dat volgens de Europese vliegtuigbouwer als brandstof zou kunnen worden gebruikt om aangepaste gasturbines aan te drijven, met behulp van brandstofcellen zou kunnen worden omgezet in elektrische energie of zelfs zou kunnen worden gebruikt om duurzame of synthetische vliegtuigbrandstof te produceren.

Maar Airbus heeft in februari zijn programma ZeroE teruggeschroefd. Dat project heeft sinds 2020 voor de ontwikkeling gezorgd van vier vliegtuigen die door waterstof werden aangedreven. Plannen om deze aandrijfsystemen op een aangepaste Airbus A380 te testen, zijn naar verluidt geschrapt. Volgens Franse vakbonden kan de geplande eerste vlucht van Airbus met een commercieel model op waterstof – dat oorspronkelijk voor 2035 was aangekondigd – mogelijk vijf tot tien jaar worden uitgesteld.

Faury benadrukte dat Airbus in staat is om met het project ZeroE realistische vliegtuigen te bouwen, maar wees erop dat hierbij ook realistisch moet worden omgesprongen. “Zonder een geschikt regelgevingskader en een duurzame waterstofproductie zijn deze vliegtuigen nog niet levensvatbaar”, waarschuwde hij. Hij merkte daarbij op dat Airbus niet met een Concorde op waterstof wil worden geconfronteerd. Hij verwees daarbij naar het kortstondige tijdperk van het supersonische Brits-Franse passagiersvliegtuig Concorde, dat nooit de gestelde verwachtingen heeft kunnen inlossen. Airbus brak in januari ook de ontwikkeling van zijn volledig elektrische luchttaxi CityAirbus NextGen af.

Financieel en zakelijk risico

Faury benadrukte verder dat het volgende narrowbody-vliegtuig van Airbus eerder evolutionair dan revolutionair zal zijn. “We zijn er absoluut van overtuigd dat duurzame energie een oplossing is voor de toekomst van de luchtvaart, maar er moet nog wel meer werk worden verzet”, beklemtoonde hij.

De veranderende prioriteiten van Airbus weerspiegelen ook een aantal stromingen in de luchtvaartindustrie, die waterstof misschien niet meer als de definitieve oplossing voor een duurzame toekomst van de sector bestempelt. In een rapport melden een aantal Europese luchtvaartbedrijven in februari dat vliegtuigen op waterstof tegen het midden van deze eeuw de helft van de vloot voor intra-Europese vluchten zouden vertegenwoordigen. In 2021 was nog vooropgesteld dat deze vloot voor 100 procent door waterstof zou worden aangedreven.

Julie Kitcher, directeur duurzaamheid bij Airbus, beklemtoonde echter dat het dwaas zou zijn als de Europese vliegtuigfabrikant zijn duurzaamheidsinitiatieven zou opgeven. “Klimaatverandering is zowel een financieel als een zakelijk risico”, verduidelijkte Kitcher. “Daarom blijft een klimaatneutrale luchtvaart voor Airbus de uiteindelijke doelstelling. Onze partners en ook de beleidsmakers hebben daarover brede toezeggingen gedaan. De technologie biedt bovendien ook de nodige innovatie om deze duurzame doelstelling na te streven.”

Airbus kondigde tevens een driejarig partnerschap aan met de Solar Impulse Foundation. Daarbij zal Airbus zijn technologie ter beschikking stellen om een aantal dringende klimaatgebonden uitdagingen te bestuderen. Solar Impulse zal daarbij met ingenieurs van Airbus samenwerken om een vliegtuig met een dubbele romp, aangedreven door waterstof, te bouwen. Bedoeling is om dat toestel in 2028 de eerste non-stop vlucht rond de wereld op waterstof te laten uitvoeren.

Airbus gaf verder aan met Europese landen te onderhandelen over nieuwe orders op het gebied van defensie en ruimtevaart. Europa verhoogt immers zijn budgetten voor deze sectoren. Onder meer tonen de Europese landen een grote interesse in ruimtevaartactiva, gedeeltelijk om het satellietnetwerk Starlink van Elon Musk te vervangen.

Christian Scherer, hoofd van de afdeling burgerluchtvaart bij Airbus, merkte verder op dat heffingen op producten uit de luchtvaart en ruimtevaart weliswaar mogelijk voor de industrie schadelijk zouden zijn, maar het is volgens hem nog te vroeg om te beoordelen op welke manier de laatste ontwikkelingen rond de internationale handelsspanningen zich verder zouden ontwikkelen.

Meer over dit onderwerp:

• Gewezen topman Airbus wil dat Europa robotwapens ontwikkelt
• Airbus en Boeing focussen zich op plastic onderdelen voor vliegtuigen
• Boeing wil schulderkenning twee dodelijke crashes afzwakken
• Airbus denkt aan collaboratie met Thales en Leonardo voor ruimtevaart
• Topman Air India vreest nog minstens vier jaar tekort aan vliegtuigen
• Air Lease ontvangt 329 miljoen dollar voor geblokkeerde vliegtuigen
• Luchtvaartmaatschappij Gol kan faillissement bijna achter zich laten
• Verenigde Staten voeren meer vliegtuigbrandstof in
• Boeing toont zich positiever over de toekomst
• Oorlog in Oekraïne verhoogt emissies koolstofdioxide vliegtuigindustrie

De klimaatverandering kan het toekomstige gebruik van satellieten bedreigen en het aantal ruimtesondes dat veilig om de aarde kan cirkelen, aanzienlijk verminderen. Dat blijkt uit een studie van het Department of Aeronautics and Astronautics aan het Massachusetts Institute of Technology. Aangevoerd wordt dat de opwarming van de aarde ervoor zorgt dat ruimteafval langere tijd boven de planeet blijft hangen, waardoor er minder ruimte is voor functionerende satellieten. Dit vormt een groeiend probleem voor het lgebruik van de ruimte om de aarde op lange termijn.

“Hoewel de toenemende concentraties van broeikasgassen die door de menselijke activiteit zijn veroorzaakt, een opwarmend effect hebben op de onderste lagen van de atmosfeer van de aarde een tegengesteld effect worden opgemerkt”, benadrukt onderzoeksleider William Parker, ruimtevaartdeskundige aan het Massachusetts Institute of Technology. “De straling van broeikasgasemissies zorgt er eveneens voor dat de bovenste atmosfeer van de aarde afkoelt. We verliezen in feite energie in de bovenste regionen van de atmosfeer en dat veroorzaakt de afkoeling en de inkrimping.”

De opwarming van de aarde kan ook de mogelijkheden van de internationale ruimtevaart ondermijnen. – Foto: ESA – D. Ducros

“Het afkoelende effect heeft voor een langdurige samentrekking van de bovenste atmosfeer gezorgd, vergelijkbaar met de manier waarop een ballon in een vriezer krimpt”, verduidelijkt Parker. “Normaal gesproken trekt de bovenste atmosfeer ruimteschroot langzaam uit de lagere baan rond de aarde. Maar het afkoelende en samentrekkende effect leidt tot minder weerstand in de thermosfeer, waardoor het ruimteschroot langer blijft hangen. Het puin vormt tevens een bedreiging voor elke actieve satelliet. Zolang dat schroot in dat gebied aanwezig blijft, is er van een aanhoudend gevaar sprake.”

Tot 40 miljoen satellieten

“Er bevindt zich momenteel tonnen puin in de lage baan van de aarde”, beklemtoont Parker. “Dat puin is ontstaan ??door botsingen of explosies van satellieten en tests met ruimtewapens die de voorbije decennia hebben plaatsgevonden. Duizenden stukken ruimteschroot bevinden zich momenteel in een baan om de aarde, maar het aantal groeit naar miljoenen exemplaren wanneer ook rekening wordt gehouden met kleinere fragmenten die kleiner zijn dan tien centimeter. Hoe langer het ruimteschroot in de bovenste atmosfeer blijft, hoe voller de ruimte wordt. De ruimte rond de aarde is echter beperkt en vormt een complexe werkomgeving.”

Volgens de onderzoekers zou de toenemende uitstoot van broeikasgassen het totale aantal satellieten dat veilig om de aarde kan draaien in een scenario met hoge emissies tegen het einde van de eeuw met 66 procent kunnen verminderen. “Dat is het equivalent van 25 miljoen tot 40 miljoen satellieten”, werpt Parker op. “Entiteiten die in de ruimte opereren, moeten mogelijk steeds vaker actief puin opruimen, wat tientallen miljoenen dollars kan kosten voor een enkele operatie en waarbij een satelliet moet worden gestuurd om puin te verwijderen.”

In 2022 heeft de Amerikaanse Federal Communications Commission een regel aangenomen dat elke satelliet die vanuit de Verenigde Staten wordt gelanceerd, zichzelf vijf jaar na het einde van zijn missie uit de baan rond de aarde moet kunnen halen. “Een drastische vermindering van de uitstoot van broeikasgassen zal nodig zijn om verdere complicaties met operaties in de ruimte te voorkomen”, stipt Parker aan. “Een voordeel is dat het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen ons niet alleen op aarde helpt, maar in de ruimte ons ook kan beschermen tegen problemen op het vlak van duurzaamheid op de lange termijn.”

Meer over dit onderwerp:

• Nasa ontvangt gps-signalen op de maan
• Communicatiesatellieten kunnen onderzoek aarde ondersteunen
• Nasa wil transport cargo en personen door lucht integreren
• Starlink en Bharti Airtel willen India met satellietinternet uitrusten
• Trump verplicht Nasa hoofdwetenschapper Katherine Calvin te ontslaan
• Orange en Eutelsat breiden satellietinternet in Afrika en Midden-Oosten uit
• Nasa zal wellicht keuze tussen maan en Mars moeten maken
• Nieuwe Ariane 6 laat lancering eerste commerciële missie registreren
• ESA selecteert Redwire voor ontwikkeling innoverende Marsraket
• Chinese wetenschappers vernauwen kloof tussen reizen door de lucht en ruimte