Het drinkgedrag van de bevolking kan worden gelinkt aan een aantal stabiele clusters die gedeeltelijk door de geografische ligging van de locatie lijkt te worden betaald. Dat is de conclusie van een onderzoek van wetenschappers van de Society for the Study of Addiction, gebaseerd op een analyse van de drinkpatronen in de verschillende Europese regio’s de voorbije twee decennia.

In het algemeen kunnen volgens de onderzoekers zes lokale drinkpatronen worden vastgesteld. “In eerste instantie kunnen een aantal wijndrinkende landen worden geïdentificeerd”, merken de wetenschappers op. “Tot deze groep behoren Frankrijk, Griekenland, Italië, Portugal en Zweden. Deze naties worden gekenmerkt door de hoogste consumptie van wijnen en het laagste verbruik van bieren en sterke dranken. Tegelijkertijd worden deze landen door de laagste totale alcoholconsumptie gekenmerkt.”

In een aantal landen blijkt een duidelijke voorkeur voor bier. – Foto: Pixabay/MisterPittinger

“Daarnaast zijn er een aantal regio’s waar veel bier en weinig sterke dranken worden geconsumeerd. Tot deze categorie behoren Oostenrijk, België, Denemarken, Duitsland, Nederland, Noorwegen, Slovenië en Spanje. Deze regio’s worden gekenmerkt door een hoge consumptie van bier, een relatief lage consumptie van sterke drank. Deze populaties blijken bovendien de hoogste consumptie in het buitenland te laten optekenen. Maar er zijn ook landen die gekenmerkt worden door een grote consumptie van bieren, maar moeten ook vaak bingedrinken melden. Deze fenomenen kunnen worden opgemerkt in Kroatië, Tsjechië, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije. Deze landen laten een hoog algemeen alcoholverbruik noteren en registreren de hoogste bierconsumptie van Europa. Er moet hier echter ook een hoge prevalentie van zwaar incidenteel alcoholgebruik worden gemeld.”

Een volgende categorie omvat locaties met een hoge consumptie van sterke dranken. Dit fenomeen moet vooral worden opgemerkt in de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Deze regio wordt gekenmerkt door de hoogste consumptie van sterke drank, maar ook door een hoge bierconsumptie, resulterend in de hoogste totale alcoholconsumptie van Europa. Tegelijkertijd laat deze regio de laagste wijnconsumptie van Europa optekenen. Er is hier volgens de onderzoekers ook weinig sprake van bingedrinken, hoewel er een regelmatige consumptie van sterke drank moet worden geregistreerd.

Anderzijds zijn er ook landen waar een hoge alcoholconsumptie moet worden opgetekend, maar waar er ook sprake is van lange periodes van onthouding. Tot deze groep behoren Oekraïne, Bulgarije en Cyprus. Deze landen worden gekenmerkt door de laagste prevalentie van drinkers en de hoogste prevalentie van geheelonthouders. Er is hier echter ook sprake van een hoge en regelmatige consumptie van sterke drank. Tenslotte zijn er ook landen met een hoge prevalentie van regelmatig drankverbruik en bingedrinken. Deze groep omvat Finland, IJsland, Ierland, Luxemburg en Malta. Deze landen tellen de hoogste percentages aan drinkers en worden ook het vaakst met bingedrinken geconfronteerd.

Nagenoeg ongewijzigd

De onderzoekers merken op dat deze onderscheiden clusters de voorbije twee decennia ongeveer ongewijzigd zijn gebleven. Over die periode bleek tweederde van de onderzochte landen voor alle metingen in hetzelfde cluster. “De studie vond daarbij ook significante verbanden tussen de onderscheiden drinkpatronen en volksgezondheid. Landen met een hoge consumptie van sterke drank of een hoge prevalentie van drankmisbruik – Estland, Letland, Litouwen, Oekraïne, Bulgarije en Cyprus – melden daarbij de hoogste gemiddelden van inwoners die door de consequenties van de consumptie zware gezondheidsschade of een vroegtijdig overlijden dienden te vrezen.

“De specifieke drinkpatronen van Europa lijken diep geworteld te zijn in de cultuur en zijn daarom moeilijk te veranderen”, merkt onderzoeksleider Jürgen Rehm op. “Omdat drinkpatronen sterk geassocieerd zijn met gezondheidsschade en vroegtijdige overlijdens, moeten er strategieën worden gevonden om de patronen van de clusters die het zwaarst door de negatieve consequenties worden getroffen, te veranderen. Er is een alcoholbeleid beschikbaar om deze verandering door te drukken. Deze strategieën zouden voor alle Europese landen moeten worden overwogen, aangezien aangezien het algemene drinkpatroon in deze regio nog steeds een hoog niveau laat optekenen.”

Meer over dit onderwerp:

• Wijn krijgt heel wat gezondheidsvoordelen toegewezen
• Wilde gisten uit Patagonië kunnen nieuwe biersmaken opleveren
• Minimumprijzen vormen een efficiënt middel om alcoholconsumptie te beheren
• Canadese wijnproducenten moeten impact klimaatverandering opvangen
• Meest achtergestelde groepen lopen een groter risico op alcoholgerelateerd geweld

Over vier jaar zal in Barcelona, één van de belangrijkste Spaanse vakantiebestemmingen, de verhuur van appartementen aan toeristen worden verboden. Dat heeft Jaume Collboni, de socialistische burgemeester van Barcelona, aangekondigd. Momenteel hebben in Barcelona 10.101 appartementen een vergunning voor een verhuur op korte termijn. In november 2028 zullen die licenties echter worden ingetrokken. Met deze maatregel wil de overheid de stijgende kosten voor huisvesting in Barcelona in toom houden en de stad leefbaar maken voor de lokale bevolking.

“De verhuur van appartementen op korte termijn is wellicht het grootste probleem waarmee Barcelona wordt geconfronteerd”, beklemtoonde Collboni. “Door de nieuwe maatregel zullen appartementen voor een verhuur aan toeristen uit de stad verdwijnen.” De hausse aan verhuur op korte termijn zorgde er in Barcelona, in Spanje de meest populaire stedelijke bestemming voor buitenlandse toeristen, voor dat sommige bewoners zich geen appartement konden veroorloven. De huurprijzen zijn de voorbije tien jaar immers met 68 procent gestegen. Ook de kosten voor de aankoop van een huis zijn tijdens diezelfde periode met 38 procent opgelopen. “Toegang tot huisvesting is een aanjager van ongelijkheid geworden”, merkte Collboni. “Dat geldt vooral voor jongeren.”

Barcelona kondigt sterkere maatregelen tegen overtoerisme aan. – Foto: Pixabay/Kristina Spisakova

Het toerisme biedt aanzienlijke voordelen voor de economie van een land. Dat geldt zeker voor Spanje, dat op het gebied van toerisme wereldwijd tot de drie meest populaire landen behoort. De prijzen voor de huur of aankoop van vastgoed kunnen op die populaire locaties sterk oplopen. Hierdoor blijken in sommige gebieden de prijzen echter te duur zijn geworden voor de lokale bevolking. In die regio’s is er dan ook vaak sprake van gentrificatie. Eigenaars tonen vaak een voorkeur voor een lucratieve verhuur aan toeristen. Deze problemen zijn in verschillende Europese toeristische regio’s aan de oppervlakte gekomen. Lokale overheden hebben de voorbije tien jaar al een aantal beperkingen op de verhuur op korte termijn aangekondigd. Dat geldt onder meer op de Canarische Eilanden, Lissabon en Berlijn.

Collboni merkte op dat de betrokken appartementen aan inwoners van de stad zullen worden verhuurd of voor een verkoop op de markt zullen worden gebracht. De lokale overheid kondigde aan dat er na de invoering van het verbod een sterk inspectieregime zou worden gehandhaafd om potentiële illegale appartementen voor toeristen op te sporen. Isabel Rodriguez, de Spaanse minister van huisvesting, heeft al aangekondigd het besluit van Barcelona te steunen. “Er moet voor gezorgd worden dat alle noodzakelijke inspanningen worden gedaan om de toegang tot betaalbare woningen te garanderen”, wierp de minister daarbij op.

Technologiecentrum 

Niet iedereen is echter opgetogen over de maatregel die Barcelona heeft aangekondigd. “Collboni maakt een fout die zal leiden tot een hogere armoede en werkloosheid”, merkte Apartur, de vereniging voor toeristische appartementen in Barcelona, in een reactie op. “Het verbod zal leiden tot een toename van appartementen die op een verdoken manier aan toeristen worden verhuurd.”

In de populairste wijken van de stad werd sinds het midden van het voorbije decennium de opening van nieuwe hotels door het toenmalige stadsbestuur verboden. Collbone heeft echter aangegeven deze beperking te willen versoepelen. De voorbije jaren was in Barcelona al een verbod op bijkomende appartementen voor toeristen gehanteerd. Acht jaar geleden gaf de lokale overheid de opdracht om 9.700 illegale appartementen voor toeristen te sluiten. Inmiddels zijn al bijna 3.500 appartementen toegewezen om als primaire huisvesting voor de lokale bevolking te kunnen worden gebruikt. Al deze maatregelen hebben echter niet kunnen verhinderen dat het aantal toeristen in Barcelona is blijven toenemen.

Barcelona kampt al jaren met een beperkt woningaanbod. Dat moet volgens een aantal partijen echter niet alleen aan het toerisme worden toegeschreven, want volgens hen moet er ook worden gewezen naar de groeiende status van de stad als technologiecentrum, waardoor buitenlandse werknemers worden aangetrokken. De nieuwbouw heeft de toegenomen vraag niet bijgehouden, waardoor de prijzen omhoog zijn gegaan. Dit heeft vele inwoners van Barcelona verplicht om de stad te verlaten.

Meer over dit onderwerp:

• Griekenland wil cruisetoerisme op Santorini en Mykonos aan banden leggen
• Madrid wil maatregel tegen illegale verhuur van appartementen aan toeristen
• Toscane hoopt met premies nieuwe bewoners te kunnen aantrekken
• Park Güell in Barcelona verkoopt nog uitsluitend online tickets
• Spaans eiland Mallorca verlaagt hotelaanbod met 18.000 bedden

Sinds het midden van het voorbije decennium zijn wereldwijd ongeveer 230 klimaatgerelateerde rechtszaken tegen bedrijven en sectororganisaties aangespannen. De meeste rechtszaken die tot nu toe al werden afgerond, bleken op een succes voor de klagende partijen te zijn geëindigd. Dat blijkt uit een analyse van het Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment. Er wordt aan toegevoegd dat het aantal klachten ook snel toeneemt. Twee derde van de onderzochte dossiers werd immers na de start van dit decennium ingediend. 

Een van de snelst groeiende types van rechtszaken heeft betrekking op climate-washing, waarbij bedrijven ervan worden beschuldigd een verkeerde voorstelling van zaken te geven van hun voortgang op weg naar milieudoelstellingen. Uit de analyse bleek dat vorig jaar 47 dossiers rond climate-washing werden ingediend.

Klimaatgeschillen kunnen op de waarde van bedrijven wegen. – Foto: Pixabay/Catazul

“Omdat de klimaatcommunicatie van bedrijven en sectoren steeds meer onder de loep wordt genomen, worden er bij de rechtbanken ook alsmaar vaker dossiers rond climate-washing ingediend”, voeren de onderzoekers aan. “Dat leidt ook vaak tot positieve uitkomsten voor de partijen die de klachten aanhangig hebben gemaakt. Sinds het midden van het voorbije decennium werden 140 dossiers rond climate-washing beoordeeld. Van dat pakket werden al 77 klachten officieel afgerond, waarbij 54 uitspraken in het voordeel van de eisers werden gedaan.

Er wordt nog opgemerkt dat vorig jaar ruim dertig dossiers werden behandeld waarbij bedrijven werden aangeklaagd wegens inbreuken tegen het principe dat de vervuiler de kosten van de pollutie betaalt en waarbij ondernemingen aansprakelijk worden gesteld voor de klimaatschade die aan de hoge uitstoot van broeikasgassen is te wijten. Daarnaast werden ook zes dossiers ingediend rond geldstromen naar activiteiten die de realisatie van klimaatdoelstellingen belemmeren.

Verenigde Staten

De Verenigde Staten bleken verantwoordelijk voor de overgrote meerderheid van de rechtszaken die het voorbije jaar werden aangespannen. In totaal werden het voorbije jaar 129 Amerikaanse dossiers gemeld. Het Verenigd Koninkrijk eindigde met 24 gedingen op de tweede plaats, gevolgd door Brazilië met 10 rechtszaken. Verder werden in Panama en Portugal voor de eerste keer klimaatdossiers behandeld. Dit betekent dat inmiddels 55 landen klimaatdossiers hebben ingediend. Daarbij moet worden vastgesteld dat steeds meer rechtszaken in het zuidelijke deel van de wereld is gesitueerd. Die regio vertegenwoordigt inmiddels 8 procent van alle ingediende dossiers.

Terwijl het merendeel van de rechtszaken rond het klimaat nog steeds tegen overheden wordt aangespannen, wordt een toenemend aantal dossiers tegen bedrijven neergelegd, waardoor er een onevenwicht is ontstaan tussen de Verenigde Staten en de rest van de wereld. Berekend werd dat in andere landen 40 procent van de dossiers betrekking had op bedrijven. In de Verenigde Staten bleek dat cijfer echter tot amper 15 procent terug te vallen. 

De onderzoekers merken op dat in een aantal dossiers al sprake was van blijvende gevolgen hebben op het binnenlandse klimaatbeheer, maar werpen op dat de implicaties op de lange termijn, onder meer in klachten wegens climate-washing, onduidelijk blijven.

Een rapport dat vorig jaar door het United Nations Environment Programme (Unep) en het Sabin Center for Climate Change Law aan de Columbia University werd gepubliceerd, benadrukte het belang van rechtszaken voor klimaatactie over de hele wereld. “Klimaatgeschillen zijn een onmiskenbaar belangrijke trend geworden in de manier waarop belanghebbenden de klimaatactie en verantwoordingsplicht willen bevorderen”, zegt Andy Raine, hoofd  internationaal milieurecht bij de Unep.

Recht op zuiver leefmilieu

Een van de meest prominente rechtszaken het voorbije jaar was de uitspraak in Montana, waarin een rechter oordeelde ten gunste van de aantijgingen van een aantal jonge inwoners van Montana, die beweerden dat overheidsfunctionarissen door de promotie van fossiele brandstoffen inbreuk hadden gemaakt op hun recht op een zuiver en gezond leefmilieu.

Recent heeft het Britse Hooggerechtshof een baanbrekende uitspraak gedaan waarin wordt geoordeeld dat de emissie-impact van het verbranden van steenkool, olie en gas moet worden meegewogen in bouwaanvragen voor nieuwe winning-projecten, nadat een lokale campagnevoerder zich had verzet tegen het besluit van de provincieraad van Surrey om een bouwvergunning te verlenen voor de aanleg van een olieboorput bij Horse Hill.

Rechtszaken tegen bedrijven zijn minder ingeburgerd, maar hebben toch wel enig succes geboekt bij het veranderen van het gedrag van ondernemingen. Onder meer Shell, de Nederlandse Koninklijke Luchtvaartmaatschappij (KLM) en de Australische oliemaatschappij Santos werden al het doelwit van een rechtszaken. Vorig jaar bleek uit een rapport van de London School of Economics and Political Science dat dossiers rond klimaatgeschillen of ongunstige rechterlijke uitspraken de waarde van bedrijven op de aandelenmarkt met gemiddeld 0,41 procent verminderden.

Meer over dit onderwerp:

• Vrouwen blijken grootste slachtoffer van natuurrampen
• Grote oliebedrijven voor rechter wegens hittegolf in Arizona
• Duitse klimaatbeleid door activisten voor de rechter gedaagd
• Topman Verenigde Naties wil verbod op reclame voor fossiele brandstoffen
• Deense veeboeren moeten voor hun runderen voortaan emissietaks betalen

Chinese automerken zullen eind dit decennium één derde van de jaarlijkse wereldwijde autoverkoop voor hun rekening nemen. Dat blijkt uit een rapport van consulent AlixPartners. Dit jaar zullen de Chinese merken volgens AlixPartners een aandeel van 21 procent hebben in de wereldwijde autoverkoop. Verwacht wordt dat de Chinese autofabrikanten eind dit decennium jaarlijks negen miljoen voertuigen in het buitenland zullen verkopen.

De Chinese autofabrikanten zullen volgens AlixPartners de ontwikkeling van nieuwe modellen beduidend versnellen. Daarbij zou momenteel nog sprake zijn van een periode van maximaal twee jaar. “Dit zal de traditionele autofabrikanten dwingen de manier waarop ze voertuigen ontwerpen en engineeren drastisch te vernieuwen”, geeft Mark Wakefield, bij AlixPartners analist voor de autosector. “Daarbij zullen alternatieven voor de huidige praktijken moeten worden gevonden. Het zal geen zin hebben om de huidige activiteiten sneller te laten verlopen.”

Chinese autobouwers hebben een aanzienlijke voorsprong opgebouwd in de opkomende technologieën. – Foto: Pixabay/A. Krebs

Volgens AlixPartners kunnen de Chinese merken op een kostenvoordeel van 35 procent rekenen, waardoor ze in Europa en andere regio’s voldoende flexibiliteit hebben om hun prijzen te verlagen en daarmee de invoertarieven te compenseren. “Chinese fabrikanten hebben lagere arbeidskosten en kunnen rekenen op een hoge verticale integratie, waardoor het hele proces – van de aanvoer van grondstoffen en componenten tot de eindassemblage en verkoop – kan worden versneld”, werpt AlixPartners op. 

“Chinese merken hechten meer waarde aan functies die klanten daadwerkelijk kunnen ervaren, zoals het design en de technologie op het dashboard”, geven de onderzoekers aan. “Bovendien zijn de Chinese fabrikanten meedogenloos gefocust op het behoud van hun kostenvoordeel, zelfs wanneer ze fabrieken in het buitenland bouwen. Daarnaast hebben ze een aanzienlijke voorsprong opgebouwd in de opkomende technologieën voor elektrische en hybride voertuigen. Autofabrikanten die verwachten om op hun traditionele werkmethodes te kunnen blijven rekenen, zullen meer dan op een ruw ontwaken moeten vrezen. Wanneer ze niet ingrijpen, zullen ze snel verouderen.”

Chinese thuismarkt

De Chinese merken genieten volgens AlixPartners bovendien ook op hun thuismarkt een sterke groei. “Dit jaar zal de verkoop in China een niveau van naar schatting 26,7 miljoen voertuigen laten optekenen”, wordt er opgemerkt. “In 2030 zal dat volume wellicht tot meer dan 32 miljoen voertuigen zijn opgelopen. Ongeveer 70 procent van de omzet die de autosector in China realiseert, zal door Chinese merken worden gerealiseerd. De Chinese markt kent een sterkere groei dan alle andere markten samen.” Er wordt wel aan toegevoegd dat de Chinese fabrikanten kunnen profiteren van meer dan 230 miljard dollar aan rechtstreekse en onrechtstreekse subsidies die door de Chinese overheid het voorbije decennium zijn toegekend.

Verder merkt AlixPartners op dat de autoverkoop in de Verenigde Staten dit jaar een stijging met 3 procent zal laten optekenen. Voertuigen met een traditionele verbrandingsmotor zullen nog slechts 35 procent van de totale omzet vertegenwoordigen. Elektrische en hybride wagens zouden een marktaandeel van 41 procent kunnen laten optekenen. Wereldwijd zal volgens het rapport de verkoop van elektrische en hybride voertuigen dit jaar een stijging met 32 procent laten noteren. Tegen eind dit decennium zouden deze voertuigen 45 procent van de totale markt voor zich opeisen. In Europa zou de omzet dit jaar nog 2 procent oplopen. De volgende drie jaar zou er vervolgens nog telkens een marginale groei van ongeveer 1 procent laten optekenen. Het grootste deel van de Europese marktgroei zou in Oost-Europa worden gerealiseerd.

Verder wordt nog opgemerkt dat de batterijpakketten voor geëlektrificeerde voertuigen door chemische innovatie en een verlaging van de materiaalprijzen snel zuiniger zullen worden. De grondstofkosten kennen volgens AlixPartners wel een daling, maar er wordt aan toegevoegd dat traditionele voertuigen met een verbrandingsmotor nog steeds een groot kostenvoordeel hebben. AlixPartners schat dat de materiaalkosten van elektrische voertuigen 85 procent hoger liggen dan bij de wagens met een brandstofmotor.

Meer over dit onderwerp:

• Beyonca bouwt eerste elektrisch voertuig van Hongkong
• Aramco neemt belang van 10 procent in joint-venture Renault-Geely
• Toyota bouwt zelfrijdende elektrische auto voor Chinese markt
• Omzet van Polestar vorig jaar met 3 procent gedaald
• Volkswagen investeert 5 miljard dollar in Rivian

De klimaatkosten van de eerste twee jaar van de oorlog die Rusland tegen Oekraïne voert, lagen hoger dan de gezamenlijke jaarlijkse emissies van broeikasgassen van 175 landen. Naast het toenemende dodental en verregaande vernielingen zorgt het geweld daarmee voor een aanzienlijke verscherping van de mondiale klimaatcrisis. Dat is de conclusie van een rapport van het  Initiative on Greenhouse Gas Accounting of War (IGGAW). Volgens de studie heeft de Russische invasie in Oekraïne het equivalent van een uitstoot van minstens 175 ton koolstofdioxide gegenereerd. Het rapport is de meest uitgebreide analyse die tot nu toe over de klimaatkosten van conflicten is gemaakt. Het is ook de eerste keer dat herstelbetalingen zijn berekend voor oorlogsgerelateerde klimaateffecten.

“De oorlogsvoering heeft ook voor het klimaat zware gevolgen”, voeren de onderzoekers aan. “Er is niet alleen een toename van de uitstoot als gevolg van de directe oorlogsvoering, maar er moet ook rekening worden gehouden met de emissies van branden, de noodzaak voor de luchtvaart om vluchten om te leiden, een gedwongen migratie en lekken die door militaire aanvallen op de infrastructuur voor fossiele brandstoffen worden veroorzaakt. Bovendien moet ook gekeken worden naar de toekomstige emissies door de wederopbouw.

Rusland schaadt niet alleen Oekraïne, maar ook het mondiale klimaat. – Foto: Pixabay/Lukas Johnns

De emissies van de oorlogsvoering in Oekraïne bestaan vooral uit koolstofdioxide, lachgas en zwavelhexafluoride (SF6), het krachtigste broeikasgas. Die uitstoot komt overeen met de emissies die 90 miljoen auto’s op benzine een jaar lang produceren. Dit niveau ligt ook hoger dan de uitstoot van naties zoals Nederland, Venezuela en Koeweit twee jaar geleden.

“Historisch gezien hebben regeringen weinig rekening gehouden met de klimaatkosten van de oorlogsvoering en van het militair-industriële complex in bredere zin”, werpen de onderzoekers op. “Officiële gegevens zijn uiterst fragmentarisch of zelfs compleet onbestaande ??als gevolg van militaire geheimhouding en de beperkte toegang tot de frontlinies voor onderzoekers. De economische kosten van de broeikasgassen, die mondiale gevolgen zullen hebben, zijn nog minder goed bekend. Uit berekeningen kan nu echter worden afgeleid dat de Russische Federatie tijdens de eerste vierentwintig maanden van de oorlog in Oekraïne met een klimaatfactuur van 32 miljard dollar wordt geconfronteerd.”

Compensaties

De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft al aangekondigd dat Rusland voor zijn oorlogsvoering aan Oekraïne compensaties moet betalen. Dat heeft de Raad van Europa aangezet een register van de veroorzaakte schade op te stellen, waarin ook de emissies van broeikasgassen zullen worden opgenomen. Bevroren Russische activa zouden kunnen worden gebruikt om de kosten te betalen. De schatting van de herstelbetalingen is gebaseerd op een rapport waarin de sociale kosten van de emissies van koolstofdioxide zijn berekend op een bedrag van 185 dollar per ton.

“Rusland schaadt Oekraïne, maar ook ons ??klimaat”, geeft onderzoeksleider Lennard de Klerk aan. “Deze conflictkoolstof is aanzienlijk en zal wereldwijd voelbaar zijn. De Russische Federatie zou hiervoor moeten betalen. Het betreft hier een schuld die Rusland verschuldigd is aan Oekraïne en de landen in het mondiale zuiden, die het meest te lijden zullen hebben onder de klimaatschade.”

In het rapport worden drie bronnen van de uitstoot onderkend. In eerste instantie is er sprake van de emissies die rechtstreeks aan de militaire activiteiten zijn gelinkt. Daarbij wordt gewag gemaakt van onder meer de brandstof die door de Russische troepen wordt verbruikt. Dat volume loopt tot nu toe al op tot 35 miljoen ton emissies en is daarmee de grootste bron van de uitstoot van broeikasgassen door de oorlogsvoering van Rusland in Oekraïne. Daarnaast is er ook de productie van explosieven, munitie en verdedigingsstellingen die door beide landen langs de frontlinies zijn opgetrokken en de brandstof die door bondgenoten wordt verbruikt om militaire uitrusting te leveren. Al deze activiteiten vertegenwoordigen samen een derde van de totale emissies die door de oorlog in Oekraïne worden veroorzaakt.

Nog een derde moet worden toegeschreven aan de enorme hoeveelheden staal en beton die nodig zullen zijn om de beschadigde en vernielde scholen, huizen, bruggen, fabrieken en waterinstallaties te reconstrueren. Er heeft al enige wederopbouw plaatsgevonden en in sommige gevallen zijn de vervangen bouwwerken opnieuw vernietigd. De omvang van de impact van deze emissies op lange termijn zal afhangen van de vraag of bij de wederopbouw traditionele, koolstof-intensieve technieken worden gebruikt of er daarentegen voor moderne duurzamere technieken en materialen zal worden gekozen. Het laatste deel van de emissies wordt veroorzaakt door branden, het omleiden van commerciële vliegtuigen, aanvallen op de energie-infrastructuur en de ontheemding van bijna zeven miljoen Oekraïners en Russen.

Sinds de invasie zijn de landschapsbranden aan beide zijden van de grens in omvang en intensiteit toegenomen. In de analyse worden 1 miljoen hectare verschroeide velden en bossen aan de oorlogsvoering gelinkt. Dit vertegenwoordigt 13 procent van de totale kosten die door de emissies van de oorlog worden veroorzaakt. De meeste branden waren dicht bij de frontlinies gesitueerd, maar kleine vuurhaarden liepen over het hele grondgebied van Oekraïne uit de hand omdat boswachters, brandweerlieden en uitrusting elders moesten worden ingezet. Bijna 40 procent van de 4.216 Oekraïense brandweerwagens is beschadigd.

Energie-infrastructuur

“Rusland richtte zich doelbewust op de energie-infrastructuur, vooral tijdens de eerste maanden van de oorlog, waardoor grote lekken van krachtige broeikasgassen ontstonden”, zeggen de onderzoekers nog. “Het methaan dat na de vernietiging van de pijpleidingen van Nord Stream 2 in zee terechtkwam, genereerde ongeveer 14 miljoen ton koolstofdioxide. Er wordt aangenomen dat nog eens 40 ton zwavelhexafluoride – het equivalent aan ongeveer 1 miljoen ton koolstofdioxide – in de atmosfeer is gelekt als gevolg van Russische aanvallen op het Oekraïense hoogspanningsnet. Zwavelhexafluoride wordt gebruikt om elektrische schakelapparatuur te isoleren en draagt tot de opwarming van het klimaat bijna 23.000 keer meer bij dan koolstofdioxide.

Verder is het brandstofverbruik van de internationale luchtvaart explosief gestegen omdat Europese en Amerikaanse commerciële luchtvaartmaatschappijen uit het Russische luchtruim zijn geweerd, terwijl Australische en enkele Aziatische luchtvaartmaatschappijen uit voorzorg omslachtige routes hebben genomen. De extra kilometers hebben minstens 24 miljoen ton koolstofdioxide gegenereerd. De gedwongen verplaatsing van mensen – die wegvluchten voor de gevolgen van het oorlogsgeweld of dienstplicht – heeft bijna 3,3 miljoen ton koolstofdioxide gegenereerd, zo blijkt uit de analyse. Hierin zit de transportgerelateerde uitstoot vervat van meer dan 5 miljoen Oekraïners die hun toevlucht zoeken in Europa, naast miljoenen intern ontheemden en Russen die Rusland ontvluchten.

“De analyse biedt de meest actuele en grondige momentopname van de gevolgen die de Russische invasie voor het klimaat heeft en helpt tevens een duidelijker beeld te geven over de milieukosten van conflicten”, zegt Ruslan Strilets, Oekraïens minister van milieubescherming en natuurlijke hulpbronnen van Oekraïne. “Het rapport zal een essentieel onderdeel vormen van het geding over herstelbetalingen die we tegen Rusland aan het opbouwen zijn.”

Over het algemeen worden de klimaatgevolgen van oorlog en bezetting slecht begrepen. Grotendeels dankzij de druk van de Verenigde Staten blijft de rapportage van militaire emissies vrijwillig. Bij de UN Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) dienen slechts vier landen – bovendien onvolledig – gegevens over hun militaire uitstoot in. Uit een recent onderzoek is echter gebleken dat militairen jaarlijks bijna 5,5 procent van de mondiale uitstoot van broeikasgassen voor hun rekening nemen. Dat is meer dan het gezamenlijk deel van de luchtvaart en scheepvaart.

Dit maakt de ecologische voetafdruk van de mondiale militaire sector – zelfs zonder rekening te houden met conflictgerelateerde emissie-stijgingen – groter dan de impact van alle landen, op uitzondering van de Verenigde Staten, China en India. “De Russische invasie in Oekraïne heeft geleid tot een stijging van de militaire uitgaven, vooral in Europa, waardoor de vraag naar explosieven, staal en andere emissie-intensieve materialen is toegenomen”, stippen de onderzoekers aan. “Dit zal onvermijdelijk leiden tot een grotere militaire uitstoot, waar echter onvoldoende rekening mee wordt gehouden.”

“De nieuwe monetaire schatting van de klimaatschade benadrukt de belangrijke rol van de uitstoot van broeikasgassen die door conflicten worden veroorzaakt”, beklemtoont Linsey Cottrell, specialist milieubeleid bij het Conflict and Environment Observatory. “We hebben dan ook dringend een internationale overeenstemming nodig over de manier waarop conflicten en militaire emissies worden gemeten en aangepakt.”

Meer over dit onderwerp:

• Uitgeweken Oekraïners willen na de oorlog naar hun land terugkeren
• Oorlog maakt watercrisis in Soedan nog zwaarder
• Zoektocht naar kostenefficiënte economische sancties tegen Rusland
• Geweld in Gaza heeft belangrijke gevolgen voor het klimaat
• Arenden verleggen hun vliegroutes om conflicten in Oekraïne te vermijden

De Verenigde Arabische Emiraten zullen naar verwachting voor het derde jaar op rij de grootste magneet voor welvaart in de hele wereld vormen. Dat blijkt uit een rapport van consulent Henley & Partners. Geraamd wordt dat dit jaar netto 6.700 dollar-miljonairs zich in de emiraten zullen vestigen. Aan het andere uiteinde van het spectrum bevindt zich China, dat volgens het rapport dit jaar naar verwachting netto 15.200 miljonairs dreigt te verliezen.

Geraamd wordt dat dit jaar een recordaantal van 128.000 miljonairs – vermogende particulieren met een liquide belegbare rijkdom van minstens 1 miljoen dollar – naar een ander land zal verhuizen. Het vorige record, waarbij een verhuis van 120.000 miljonairs werd bevestigd, dateert van vorig jaar. Volgens Henley zal dit jaar een keerpunt worden in de mondiale migratie van rijkdom.

Dubai is voor vele miljonairs een absolute droombestemming. – Foto: Pixabay/Werner Satzger

“Deze grote migratie van miljonairs bevat een belangrijke waarschuwing”, betoogt Dominic Volek, groepshoofd particuliere klanten bij Henley & Partners. “Er kan hier gewag gemaakt worden van een duidelijke weergave van een diepgaande verschuiving in het mondiale landschap en de tektonische platen van rijkdom en macht. Dit alles kan verstrekkende gevolgen hebben voor het toekomstige traject van de naties die deze vermogende particulieren verlaten en de landen die hun nieuwe thuisbasis vormen.”

In de ranglijst van Henley & Partners worden de Verenigde Arabische Emiraten gevolgd door de Verenigde Staten, die dit jaar netto 3.800 nieuwe miljonairs zouden kunnen verwelkomen. De top tien bestaat verder uit Singapore (3.500), Canada (3.200), Australië (2.500), Italië (2.200), Zwitserland (1.500), Griekenland (1.200), Portugal (800) en Japan (400).

Comfort en veiligheid

“Terwijl de wereld worstelt met een perfecte storm van geopolitieke spanningen, economische onzekerheid en sociale onrust, maken miljonairs in recordaantallen duidelijk aan welke keuzes ze maken, waarbij ze op zoek gaan naar rijkere en veiliger omgeving voor hun bezittingen en familiebelangen”, werpt Volek op. “De Verenigde Arabische Emiraten verstevigen steeds meer hun positie als veilige haven voor vermogende particulieren uit de hele wereld. Dat is in grote mate te danken aan een gunstig fiscaal beleid, een strategische geografische ligging en een infrastructuur van wereldklasse.”

Daarnaast bieden de Verenigde Arabische Emiraten aan potentiële expats ook een gouden visum aan. Dat systeem heeft tot doel om talent aan te moedigen zich in het land te vestigen. “Het visum is bedoeld om buitenlandse investeerders, ondernemers en getalenteerde individuen – waaronder specialisten, studenten en onderzoekers die een aanzienlijke investering in het land doen – een langdurig verblijf te bieden”, geeft Volek aan. “Deze immigratie wordt grotendeels gestimuleerd door een instroom van miljonairs uit de grotere regio van het Midden-Oosten, India, Rusland en Afrika. Meer recent is er ook sprake van een verwachte instroom van vermogende particulieren uit het Verenigd Koninkrijk en Europa.”

De onderzoekers merken verder op dat Singapore de topbestemming is voor vermogende particulieren die naar Azië willen verhuizen. In Japan zou er anderzijds vooral sprake zijn van een instroom van Chinese vermogende particulieren na de uitbraak van de covid-crisis. Dit laatste leidt er mee toe dat China dit jaar wellicht met de grootste netto-uitstroom van dollar-miljonairs zal worden geconfronteerd. China wordt in deze categorie gevolgd door het Verenigd Koninkrijk, dat mogelijk netto 9.500 miljonairs zou kunnen verliezen. Daarna volgen India (4.300), Zuid-Korea (1.200), de Russische Federatie (1.000), Brazilië (800), Zuid-Afrika (600), Taiwan (400), Nigeria (300) en Vietnam (300).

China en India

Daarbij wordt opgemerkt dat het Verenigd Koninkrijk in het verleden voor de rijkere bevolkingsgroepen van andere naties één van de absolute topbestemmingen in de wereld was, maar nu onlangs zelf een grote uitstroom van miljonairs heeft gekend. “Die uitstroom is al gegenereerd door de economische en politieke onrust waarmee het Verenigd Koninkrijk wordt geconfronteerd, maar dat fenomeen dreigt nog te worden versneld door verdere onwelkome beleidsbeslissingen in de aanloop naar de verkiezingen”, merkte Hannah White, directeur van het Britse Institute for Government, op.

Maar miljonairs beslissen ook massaal om China en India te verlaten. “Zowel China als India zien een hoge netto-uitstroom vanwege het succes van hun economieën bij het genereren van nieuwe miljonairs”, merkt White op. “Die rijkere klasse wordt echter met een aantal problemen geconfronteerd. Daarbij moet onder meer gewezen worden naar de problemen op de Chinese vastgoedmarkt en de acties van de Chinese president Xi Jinping tegen uiterlijk vertoon van rijkdom en de strengere greep van de Chinese regering op de economie van het land, waarbij vooral gestreefd wordt naar een gemeenschappelijke welvaart om de ongelijkheid in rijkdom te reduceren.”

“Indiase miljonairs verlaten anderzijds vaak hun thuisland op zoek naar een betere levensstijl, een meer veilige en zuivere omgeving en toegang tot meer hoogwaardige diensten op het gebied van gezondheidszorg en onderwijs”, zegt White nog.

Meer over dit onderwerp:

• Chinese miljonairs willen vooral naar de Verenigde Staten uitwijken
• Elon Musk (Tesla, Spacex) blijft de rijkste persoon op aarde
• Singapore blijft voor expats duurste bestemming ter wereld
• Wereldbevolking wil rijkste bevolkingsklasse zwaarder belasten
• Rijkdom kan volgens therapeuten vaak tot een gevoel van isolatie leiden

Cafeïne, een vervuilende stof die in huishoudens veel voorkomt en niet op een gewone manier in het leefmilieu kan worden teruggevonden, kan eventueel worden gebruikt om mogelijke bronnen van lekkages in afvalwatersystemen te vinden. Dat blijkt uit een onderzoek van wetenschappers aan de Hiroshima University in Japan, die van juni 2022 tot mei 2023 tijdens droge periodes een of twee keer per maand water uit de stormafvoeren van zes stedelijke afwateringsgebieden verzamelden.

“Ontwikkelde landen zoals Japan worden geregeld geconfronteerd met afvalwatersystemen – ontworpen om schadelijke verontreinigende stoffen uit de systemen voor de afvoer van stormwater te houden – die aan veroudering en aftakeling lijden”, zegt onderzoeksleider Noriatsu Ozaki, professor milieuwetenschappen aan de Graduate School of Advanced Science and Engineering van de Hiroshima University. “Hierdoor kunnen verontreinigende stoffen in lokale waterstelsels terechtkomen. De speurtocht naar een lek in de afvalwatersystemen, die vaak ver onder de grond liggen, kan echter een uitdaging zijn. Conventionele methodes kunnen lekken over het hoofd zien en zijn niet in staat om lekken stroomafwaarts te detecteren.”

Cafeïne kan helpen om mogelijke bronnen van lekkages in afvalwatersystemen te vinden. – Foto: Pixabay/Makalu

“Lange tijd werden afvalwater en stormafvoer gecombineerd om rioolsystemen te creëren”, geeft Ozaki aan. “Het probleem van een gecombineerde riooloverstort tijdens regenbuien is al langer bekend. Daarom werd het systeem een vijftigtal jaar geleden gewijzigd, waardoor het rioolwater van de stormafvoer kon worden gescheiden. Maar zelfs bij de nieuwere, gescheiden rioleringssystemen wordt de mogelijkheid van rioollekkage als gevolg van verouderde pijpleidingen een probleem. De oudste stelsels bevinden zich inmiddels al vijftig jaar in de grond.”

Tijdens de studie werd naar meerdere frequente huishoudelijke chemicaliën – waaronder geurstoffen die vaak worden aangetroffen in zepen, wasmiddelen en cosmetica – gezocht. Tevens speurden de onderzoekers naar de aanwezigheid van cafeïne en benzofenon, een veelgebruikt ingrediënt voor zonnebrandcrème. “Deze verbindingen worden in Japan consequent in huishoudelijk afvalwater aangetroffen”, zegt Ozaki. “Bovendien werden ook drie polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), die vaak worden gebruikt als indicatoren voor de vervuiling van de atmosfeer en de stedelijke omgeving, gemeten.”

Duidelijke verschillen

In 80 procent van de stalen bleken polycyclische aromatische koolwaterstoffen aanwezig. Bij de meeste geurstoffen werden scores tussen 60 procent en 82 procent gemeld. Benzofenon werd in 100 procent van de stalen regenwater teruggevonden. Bij plaswater werd een score van 90 procent aangegeven. “Koolwaterstoffen en benzofenon waren in het regenwater en plaswater echter zo overvloedig aanwezig dat het bijzonder moeilijk is om de bron van verhoogde niveaus van deze chemische verbindingen in de stormafvoeren te onderscheiden om lekken te identificeren.”

“Bij de geurstoffen bleek er wel een significanter verschil, maar vooral de verontreiniging met cafeïne toonde een duidelijk verschil voor het regenwater en plaswater, de stormafvoeren en het huiselijk rioolwater”, verduidelijkte Ozaki. “Regenval wordt weinig tot niet gekenmerkt door de aanwezigheid van cafeïne in het afvoersysteem. De bron van eventuele cafeïne in de afvoer kan worden toegeschreven aan huishoudelijk afvalwater. Cafeïne zou in theorie gemakkelijk kunnen worden gebruikt om lekken in de watersystemen te suggereren.”

De Japanse onderzoekers geven aan in de toekomst meer inzicht te willen verwerven in de vervuiling die door deze lekken wordt veroorzaakt. “We willen de omvang van de mogelijke vervuiling van openbare waterstelsels – zoals rivieren, meren of kustgebieden – door de lekken verduidelijken”, stipte Ozaki aan. “Ten slotte willen we een diagnostische technologie ontwikkelen om de lekkage op de locatie, met behulp van sporen van organische chemicaliën als indicator, aan te geven.”

Meer over dit onderwerp:

• Waterhuishouding Bangladesh door chemische stoffen zwaar gecontamineerd
• Afvalwatersystemen hebben nog veel te bieden
• Arabische Golf moet zwaar investeren in wateropslag
• Afvalwater bevat heel wat socio-economische informatie
• Zoetwater verliest een groot deel van zijn biodiversiteit

Vele riviergebieden worden door verschillende landen gedeeld. Dat kan echter tot aanzienlijke problemen leiden. Dat is de conclusie van een onderzoek van wetenschappers aan de Griffith University in Australië, waarbij wereldwijd ongeveer 1.050 grensoverschrijdende stroomgebieden werden geïdentificeerd. De onderzoekers voeren daarbij aan dat internationale overeenkomsten de problemen met gedeelde hulpbronnen beter kunnen aanpakken en tot een betere samenwerking en coördinatie tussen internationale buren kunnen leiden.

“Er is een duidelijke ongelijkheid tussen stroomafwaartse en stroomopwaartse landen die eenzelfde stroomgebied delen”, werpen de onderzoekers Caitlin Kuempel en Andres Felipe Suarez-Castro, wetenschappers aan het Australian Rivers Institute van de Griffith University. “Internationale overeenkomsten kunnen de problemen met gedeelde hulpbronnen beter aanpakken en kunnen oproepen tot een betere samenwerking en coördinatie tussen deze internationale buren.

Meer dan 85 procent van de landen kennen een grensoverschrijdend stroomgebied. – Foto: Pixabay/Jay Curley

“Bij grensoverschrijdende stroomgebieden – waarbij meerdere landsgrenzen kunnen worden overschreden – kan het sediment in een land stroomopwaarts de buurlanden stroomafwaarts bereiken”, verduidelijken Kuempel en Suarez-Castro. “Grensoverschrijdende stroomgebieden zijn wereldwijd wijdverspreid, waarbij sommige stroomgebieden meer dan dertien landen doorkruisen.”

In totaal werden stroomgebieden in 226 landen onderzocht. Meer dan 85 procent van die landen werden door een grensoverschrijdend stroomgebied gekenmerkt. In achtenvijftig landen hadden alle stroomgebieden een grensoverschrijdend karakter. “Dit benadrukt de noodzaak van sterke management-partnerschappen om de kosten en baten van acties over de landsgrenzen heen te delen”, stippen de onderzoekers aan.

Meer dan 500 miljoen ton

In de landen met grensoverschrijdende stroomgebieden werd meer dan 70 procent van de sedimenten geproduceerd in een andere natie dan het land waar het sediment werd afgezet. Er werd nog aan toegevoegd dat in 41 procent van de onderzochte landen het sediment uit deze stroomgebieden de kustgebieden kunnen bereiken. “Hier kunnen verontreinigende stoffen opnieuw over onzichtbare geografische grenzen, zoals exclusieve economische zones, reizen”, beklemtonen Kuempel en Suarez-Castro. In 118 landen waar materiaal van het land naar de zee wordt afgevoerd, bleek meer dan 10 procent van het sediment dat de kust bereikte, ook de exclusieve economische zone van een andere natie binnen te dringen.

“We ramen dat meer dan 500 miljoen ton van het sediment dat in kustwateren vrijkomt – 36 procent van de totale massa – door meerdere exclusieve economische zones is gereisd”, werpen de onderzoekers op. “Dit maakt duidelijk dat de praktijken van landgebruik in het ene land stroomafwaarts gevolgen kunnen hebben in een ander nationaal territorium. Dit onderzoek spitste zich uitsluitend toe op het beheer van stroomgebieden, maar de resultaten van de studie maken duidelijk dat grensoverschrijdende milieuproblemen zich over ecosystemen uitstrekken, waar complexe problemen over verschillende politieke en regelgevende grenzen kunnen worden gecreëerd.”

“Wanneer men mondiale overeenkomsten rond natuurbescherming wil laten slagen, zouden regeringen en instellingen over deze grenzen heen moeten coördineren en samenwerken”, verduidelijken Kuemel en Suarez-Castro nog. “Mogelijk kan het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework van de Convention on Biological Diversity worden ingezet om oplossingen voor complexe uitdagingen op het gebied van gedeelde hulpbronnen te ondersteunen en te stimuleren en om specifieke doelstellingen voor instandhouding – die kunnen worden gebruikt om actie op gang te brengen en te financieren – zou kunnen worden gebruikt.

Meer over dit onderwerp:

• Europa verscherpt regels voor behandeling stedelijk afvalwater
• Barcelona grijpt naar drijvende ontziltingsinstallaties om droogte te beschrijden
• Polen en Albanië hebben minst goede waterkwaliteit van Europa
• Catalonië laat aanleg ontziltingsinstallaties door privésector toe
• Finland wil niet langer sneeuw naar de zee laten afvoeren

New York City is voor het tweede jaar op rij het dichtstbevolkte stedelijke gebied ter wereld, wat de stad naar schatting 9,1 miljard dollar aan verloren tijd kost. Dat blijkt uit een rapport van Inrix, een bedrijf dat gespecialiseerd is in verkeersanalyses. Een gemiddelde automobilist die zich vorig jaar tijdens de spitsuren doorheen het verkeer van New York moest begeven, bleek volgens het onderzoek in files 101 uur tijd te verliezen. Nergens in de wereld werd een hoger cijfer opgetekend.

Mexico-City eindigde in de rangschikking van Inrix op de tweede plaats, gevolgd door Londen, Parijs en Chicago. Andere Amerikaanse steden in de mondiale top tien zijn volgens het rapport Los Angeles en Boston. 

In Manhattan haalt het autoverkeer nog een gemiddelde snelheid van 11 mijl per uur. – Foto: Pixabay/Pere Mondéjar Grané

“Verkeersopstoppingen zijn zowel een vloek als een barometer voor de economische gezondheid”, betoogt onderzoeker Bob Pishue, transportanalist bij Inrix. “Files symboliseert een drukke activiteit, maar betekenen daarvoor tegelijkertijd ook een belemmering. De toename van de verkeersopstoppingen in stedelijke gebieden duidde op een heropleving van de economische drukte na de covid-epidemie, maar leidde tevens tot miljarden dollars aan tijdverlies voor chauffeurs.”

Tolplan

New York City staat opnieuw bovenaan de lijst nadat Kathy Hochul, gouverneur van de staat New York, eerder dit jaar voor onbepaalde tijd een tolplan – dat tot doel heeft het verkeer te verminderen en geld in te zamelen om het verouderende openbaar vervoersnetwerk van de stad te moderniseren – had opgeschort. New York City was de eerste stad in de Verenigde Staten die met een dergelijk initiatief uitpakte. Het tolplan, gelinkt aan de congestie, moest een heffing opleggen aan automobilisten die de centrale zakenwijk van Manhattan binnenrijden.

Het betrokken gebied wordt steeds drukker. Volgens het rapport van Inrix zijn de verplaatsingen naar het centrum van Manhattan vorig jaar met 13 procent gestegen. Voertuigen in het centrum van Manhattan reden tijdens piekuren in het eerste kwartaal van dit jaar met een snelheid van 18 kilometer per uur. Dat betekende een daling van 11 procent ten opzichte van hetzelfde tijdsbestek vorig jaar.

Inrix raamt dat de verkeersopstoppingen de Verenigde Staten vorig jaar ruim 70,4 miljard dollar hebben gekost. Dat betekende een stijging van 15 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. De gemiddelde automobilist bleek door die files 42 uur te verliezen. “Een toename van hybride werk en flexibelere werkschema’s als gevolg van de covid-pandemie heeft tot een verschuiving in de traditionele spitstijden geleid”, verduidelijkte Pishue. “Het gemiddelde aantal ritten per uur op het midden van de dag steeg met 23 procent, terwijl er in de vroege ochtenduren een daling met 12 procent moest worden gemeld. Ook in de namiddag was er een terugval met 9 procent.”

“Hoewel de verkeersopstoppingen terugkeren naar het niveau van de periode voor de uitbraak van de coronacrisis, zien we interessante veranderingen in de patronen van de verkeersopstoppingen, gelinkt aan de aanhoudende gevolgen van de pandemie”, gaf Pishue aan. “De voortzetting van het hybride werken en arbeid op afstand zorgt voor nieuwe reispieken in vergelijking met vorige periodes.”

Inrix meldt nog dat Interstate 4 in Orlando (Florida), tussen de Beachline Expressway en de Western Beltway, vorig jaar de drukste verkeerscorridor van de Verenigde Staten bleek. Chauffeurs die traditiegetrouw zich om 17 uur op die route begaven, moesten rekening houden met een totaal tijdverlies van 124 uur. Het jaar voordien stond dat traject nog op de tiende plaats.

Meer over dit onderwerp:

• Wereldwijde fileproblemen namen vorig jaar verder toe
• Congestie vormt belangrijke hinderpaal voor economie
• Londen kent zwaarste verkeerscongestie van Europa
• Minder slachtoffers bij voetgangers in Amerikaanse verkeer
• Verkeer vergt ook op landelijke wegen vele doden

Met de Copa América, het Uefa Europees Kampioenschap, de Ronde van Frankrijk en de Olympische Spelen in Parijs beleeft de wereld een bijzonder drukke sportzomer. Veel moderne sportevenementen worden echter gehouden in landen met een verschrikkelijke staat van dienst op het gebied van de mensenrechten, zonder enige weerstand van fans, omroeporganisaties of overheden. Dat zegt Ofer Idels, docent sportgeschiedenis aan de Ludwig Maximilian Universität in München. In een wereld waar beroemdheden aan hoge morele normen worden gehouden – en consequenties ondervinden als ze tekortschieten – is deze inconsistentie volgens Idels opvallend. Idels wil daarbij begrijpen waarom sport vaak de controle ontwijkt die nochtans gemakkelijk wordt toegepast op andere evenementen en individuen.

Idels verwijst in zijn studie onder meer naar de Fifa World Cup die twee jaar geleden in Qatar werd georganiseerd. “Jaren vooraleer de eerste wedstrijd op gang werd gefloten, werd dat evenement ontsierd door aantijgingen over onder meer sportswashing, milieuschade en exorbitante kosten. De zwaarste beschuldigingen betroffen echter de zware schendingen van de mensenrechten, waaronder de behandeling door het land van vrouwen, de holebi-gemeenschap en arbeidsmigranten.”

Sport heeft vaak een dubieuze relatie met politiek. – Foto: Pixabay/Alexander Fox

“Onder deze wijdverspreide beschuldigingen bevond zich één bijzonder schrijnende statistiek”, vervolgt de wetenschapper. “Meer dan 6.500 arbeidsmigranten uit India, Pakistan, Nepal en Bangladesh lieten tijdens de bouwwerken van hotels en stadions ter voorbereiding op het voetbaltornooi het leven. Dit betekent dat elke minuut voetbal die op het toernooi werd gespeeld, gelijk staat met het verlies van één mensenleven. De Qatarese regering maakte daarbij trouwens gewag van slechts 47 overlijdens.”

“Deze misstanden waren in de aanloop naar de gebeurtenis geen geheim”, zegt Idels nog. “Toch hadden ze weinig invloed op de publieke opinie. In de weken voorafgaand aan het toernooi maakten fans zich meer zorgen over de gevolgen van het winterschema voor het reguliere voetbalseizoen, of over hun vermogen om in een moslimland alcohol te kunnen consumeren. De roep om een ??boycot sloeg niet aan en het evenement kreeg hoge kijkcijfers. In een poll van de Britse omroep BBC werd het evenement zelfs tot beste wereldkampioenschap voetbal van deze eeuw uitgeroepen.”

Deze situatie kon volgens Idels vooral dankzij hebzucht en corruptie worden gecreëerd. “Er is substantieel bewijs van corruptie binnen zowel de Fifa als Qatar, vooral met betrekking tot het biedingsproces voor het evenement”, beklemtoont de wetenschapper. “Uit rapporten blijkt ook dat sommige fans door de gastheer werden betaald om op commando te zingen en te zingen; terwijl beroemdheden enorme bedragen zouden hebben gekregen om het evenement bij te wonen en te steunen. Hierdoor werd de staat van dienst van Qatar op het gebied van de mensenrechten vergoelijkt.”

Dergelijke flagrante uitingen van hebzucht worden volgens Idels echter niet altijd met apathie beantwoord. “Drie jaar geleden kreeg de poging om de Europese Super League op te richten te maken met een wijdverbreide, heftige kritiek van fans, voetballers, managers en politici”, verduidelijkt hij. “Als gevolg daarvan werd de onderneming, die nochtans een waarde van meerdere miljoenen dollar vertegenwoordigde, snel stopgezet.”

Irrationele aantrekkingskracht

Objectief gezien zijn de mensenrechtenschendingen in Qatar volgens Idels onvergeeflijk. “De fascinatie van de mensheid voor sport is echter eerder emotioneel dan rationeel”, merkt hij op. “Dit betekent dat het uiterst moeilijk is om het probleem vanuit een objectief gezichtspunt te analyseren of uit te leggen. Het is daarom de moeite waard om te overwegen op welke manier de organisatoren mensenrechtenkwesties hebben aangepakt in de aanloop naar het wereldkampioenschap voetbal in Qatar. Kort voor de opening van het evenement schreven Fifa-president Gianni Infantino en secretaris-generaal Fatma Samoura daarrond een brief aan de deelnemende teams.

“Laten we ons nu alsjeblieft op het voetbal concentreren”, luidde het daarbij. “We weten dat voetbal niet in een vacuüm leeft en we zijn ons er evenzeer van bewust dat er overal ter wereld veel uitdagingen en moeilijkheden van politieke aard zijn. Maar laat alsjeblieft niet toe dat voetbal wordt meegesleurd in elke ideologische of politieke strijd die er bestaat.”

“Een dergelijke uitspraak lijkt misschien cynisch en berekend”, werpt Idels op. “Tegelijkertijd weerspiegelen deze woorden echter een wijdverbreide perceptie dat moderne sporten puur, universeel en autotelisch – de betekenis van de activiteit op zich en niet als een middel om een doel te bereiken – zijn. Dit komt vaak tot uiting in beweringen waarin opgemerkt wordt dat sport een kunst is of dat sport gescheiden moet blijven van de politiek. De aantrekkingskracht van sport voor zowel deelnemers als toeschouwers ligt daarom in de directheid van het gebeuren en het vermogen om mensen te verenigen in een actuele authentieke ervaring. De mannen en vrouwen op het veld blijken veel meer dan bezwete mensen die korte broeken dragen en tegen een bal trappen. Voor toeschouwers gaat het hier om helden van pure schoonheid.”

“Dit zou ons kunnen helpen de opvallend en paradoxaal verschillende reacties op de World Cup in Qatar en de Super League te begrijpen”, zegt de wetenschapper nog. “De Super League had tot doel de traditionele structuur van het voetbal over te nemen om grote clubs te bevoordelen boven kleinere concurrenten, maar dat werd gezien als een hebzuchtige belediging van de puurheid van de sport. Fans hebben het dodental van de World Cup in Qatar echter wellicht kunnen aanvaarden als een noodzakelijk offer om de universele, bindende kracht van de moderne sport te behouden.”

Olympische Spelen Berlijn

“Het cruciale moment bij het vormgeven van het moderne sportethos waren de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn, waar het evenement duidelijk in het teken van het nazisme stond”, geeft Idels aan. “Die controversiële gebeurtenis leidde tot een wijdverbreide boycotbeweging, waarin werd betoogd dat de organisatie van de Olympische Spelen onder een fascistisch en antisemitisch regime de zuiverheid van de sport zou aantasten en het nazistische Duitsland tegenover een mondiaal publiek zou rechtvaardigen. Niettemin vonden de Olympische Spelen plaats, wat een krachtige demonstratie vormde van het vermogen van de sport om de wereld onuitsprekelijke misdaden over het hoofd te laten zien. Onderdrukkende naties volgen momenteel nog steeds dit voorbeeld.”

“Bijna honderd jaar later is Qatar kandidaat om de Olympische Spelen van 2036 te organiseren”, werpt Idels op. “Gezien het dodental van de World Cup twee jaar geleden voetbal, is het waarschijnlijk dat een dergelijke gebeurtenis aan nog eens duizenden arbeiders het leven zal kosten. Dit zou op een krachtig verzet moeten stuiten.”

Meer over dit onderwerp:

• Sport moet vaak met ethische spanningen afrekenen
• Sport is niet in staat politieke knelpunten te ontwijken
• Internationale sport is een kanaal voor geopolitiek
• Sport is een podium voor nationale symboliek
• Sport kan politieke inzichten van fans veranderen