Een goede toegang tot regionale markten is cruciaal voor een grotere diversiteit in het lokale voedingsaanbod. Dat blijkt uit een studie van wetenschappers aan de Universität Bonn in Duitsland, gebaseerd op een enquête bij nagenoeg 90.000 huishoudens in de Afrikaanse landen Ethiopië, Malawi, Niger, Nigeria, Tanzania en Oeganda, waarvan het grootste gedeelte uit kleine boeren bestond.

“Een uitgebalanceerd dieet is belangrijk om honger en ondervoeding te verminderen”, benadrukt onderzoeksleider Matin Qaim, professor landbouweconomie aan het Zentrum für Entwicklungsforschung van de Universität Bonn. “Wetenschappers pleiten er daarom vaak voor dat kleine boeren in landen met lage en matige inkomens zoveel mogelijk verschillende soorten voedsel voor eigen consumptie moeten proberen te produceren. Maar deze aanbeveling moet toch enigszins in twijfel worden getrokken.”

“Een goede toegang tot regionale markten blijkt immers belangrijker dan boeren die een grote verscheidenheid aan gewassen op hun eigen kleine boerderij verbouwen”, zeggen de onderzoekers nog. “Beter functionerende markten vergroten de verscheidenheid van voedingsmiddelen die lokaal beschikbaar zijn. Dit komt ten goede aan de hele bevolking.”

Toegankelijke markten vormen in Afrika een belangrijke pijler van de voedselzekerheid. – Foto: Pixabay/Albrecht Fietz

Een onevenwichtig dieet is slecht voor de gezondheid, maar het menu van vele mensen in de wereld – vooral in armere landen – vertoont een aanzienlijk gebrek aan variatie. “Dit geldt vooral voor huishoudens met kleine boerderijen, die wereldwijd het grootste deel van de ondervoede bevolking vormen”, benadrukken de Duitse onderzoekers. “Een mogelijke oplossing voor dit probleem is dat deze boeren zoveel mogelijk verschillende soorten voedsel voor eigen consumptie verbouwen. Maar men moet zich afvragen of deze maatregel echt efficiënte resultaten oplevert en er mogelijk betere alternatieven zouden kunnen staan.”

De analyse toonde aan dat boeren die een diverser scala aan gewassen en dieren op hun boerderijen produceerden, hierdoor inderdaad een evenwichtiger dieet hadden. “Dit had echter slechts een gering effect”, benadrukken de wetenschappers. “Kleinschalige landbouwproductie in Afrika is sowieso al heel divers. Het is belangrijker om een ??goede toegang tot lokale en regionale markten te garanderen dan de diversiteit op elke individuele boerderij verder te verbeteren. Deze markten stellen boeren niet alleen in staat om hun overtollige voedsel te verkopen, maar ook om het voedsel te kopen dat ze missen.”

Uit een analyse van het voedsel dat door huishoudens van de landbouwers wordt geconsumeerd, bleek dat markten in de meeste gevallen tegenwoordig al belangrijker zijn voor een gezond dieet dan de eigen voedselproductie van de boeren. Gemiddeld vertegenwoordigde de eigen productie slechts ongeveer een derde van het voedsel dat door de betrokken huishoudens werd geconsumeerd. Naarmate de huishoudens zich dichter bij een lokale markt bevonden, werd hun dieet verrijkt met aangekocht voedsel. Dit gold voor alle zes de landen die in het onderzoek waren betrokken.

Versterking infrastructuur

“Het onderzoek toonde aan dat toegang tot lokale en regionale markten van vitaal belang is voor een dieet van goede kwaliteit,” betogen de onderzoekers. “Er is in veel gebieden echter nog steeds een gebrek aan geschikte infrastructuur. De wegen naar de markt zijn vaak zo slecht dat de reis lang duurt en sommige producten bederven of onderweg beschadigd raken.”

De onderzoekers adviseren om niet alleen de nadruk te leggen op een verbetering van de diversiteit op de velden van boeren, maar vooral op een versterking van de infrastructuur, zodat de bevolking een betere toegang tot de markten krijgt. “Indien het assortiment producten dat door een individuele boer wordt verbouwd te divers is, kan zelfs een nadelig effect worden ervaren”, stippen de onderzoekers aan. 

“Elk gewas heeft immers zijn eigen behoeften en vereist een specifieke expertise”, beklemtonen de wetenschappers. “Het is beter om zich te richten op de type gewassen die bijzonder goed gedijen in de lokale omstandigheden en vervolgens overtollig voedsel te verkopen. Tegelijkertijd is het zeker zinvol om de gewassen tot op zekere hoogte te diversifiëren, zowel vanuit een milieuoogpunt als om de risico’s voor boeren te verminderen.”

“Het is echter zeker niet nodig dat elke kleine boerderij zelf alle producten verbouwt die nodig zijn voor een gezond dieet”, zegt Matin Qaim. “Het is voldoende dat er in de hele regio een voldoende groot assortiment aan voedsel wordt geproduceerd. Lokale huishoudens kunnen dan immers voedseldiversiteit op markten kopen. Door voedsel te verhandelen, wordt ook arbeidsdeling mogelijk. Dit is niet alleen een belangrijk hulpmiddel om het dieet van mensen te verbeteren, maar draagt ??ook bij tot de algehele economische ontwikkeling van een regio.”

Meer over dit onderwerp:

• Wereldwijde voedselbevoorrading door oorlog in Oekraïne verstoord
• Aantal wilde plantensoorten kunnen geselecteerd worden voor domesticatie
• Plantages hebben een cruciale rol in duurzame ontwikkeling
• Overstap op andere teelten kan duurzaamheid Chinese landbouw ondersteunen
• Emissietaks op voedsel kan ecologische voetafdruk landbouw verminderen

De bedrijven Neste en Bayer hebben beslist om een ecosysteem op te bouwen rond de productie van wintercanola in de Verenigde Staten als grondstof voor hernieuwbare brandstoffen. Wintercanola, gebruikt als rotatiegewas in combinatie met regeneratieve landbouwpraktijken, kan de bodemgezondheid verbeteren en koolstofdioxide vastleggen. Het gewas kan vervolgens worden gebruikt om materialen, zoals duurzame vliegtuigbrandstoffen en hernieuwbare diesel, te produceren.

Bayer en Neste zullen samenwerken met de toeleveringsketen en boeren om de wintercanola te introduceren en hebben een memorandum van overeenstemming ondertekend om gezamenlijk wintercanola op te schalen als een grondstof dio op biomassa is gebaseerd. Dit omvat ook de ontwikkeling van een wintercanola-ecosysteem in de Southern Great Plains van de Verenigde Staten.

Canola kan mogelijk een interessante bron worden van duurzame brandstoffen. – Foto: Bayer

Neste, dat zich sterk richt op de ontwikkeling van grondstoffen op basis van afval en restproducten, zei dat de samenwerking aansluit bij haar inspanningen om regeneratieve landbouwconcepten te ontwikkelen. “Wintercanola past goed bij onze nieuwe concepten voor plantaardige olie als nieuw alternatief rotatiegewas”, benadrukte Artturi Mikkola, vice president grondstoffen bij Neste. “Wintercanola heeft niet alleen het potentieel een grondstof met een lagere koolstofintensiteit te creëren, maar kan ook extra milieuvoordelen opleveren voor teeltsystemen.”

TruFlex

Neste zei samen te werken met partners in verschillende regio’s over de hele wereld. Deze collaboraties variëren van kleinere veldproeven om de voordelen van geselecteerde concepten op het gebied van duurzaamheid te bestuderen, tot meer volwassen projecten met behulp van verschillende regeneratieve landbouwpraktijken met als doelstelling om tot een identificatie te komen van de meest veelbelovende concepten die kunnen worden opgeschaald en de grondstoffenpool van Neste voor hernieuwbare producten kunnen diversifiëren.

Bayer streeft ernaar om zijn hybride wintercanola TruFlex in 2027 te lanceren. In aanloop naar de lancering zal Bayer samenwerken met Neste en landbouwers om wintercanola te introduceren als een grondstof, op basis van biomassa, die brandstof levert met een lagere koolstofintensiteit dan traditionele bronnen. “We zetten ons in om boeren te ondersteunen bij het leveren van koolstofarme grondstoffen op aanvraag, door middel van investeringen in nieuwe gewassen zoals winterkoolzaad en ontwikkelingen in duurzame teeltsystemen”, betoogde Frank Therhorst, hoofd strategie en duurzaamheid bij de Crop Science Division van Bayer.

Meer over dit onderwerp:

• Portugal lanceert tender voor productie duurzame vliegtuigbrandstof
• Noorse gevechtsvliegtuigen vliegen gedeeltelijk op duurzame brandstof
• Luchtvaartmaatschappijen drijven zoektocht naar duurzame brandstoffen op
• Heathrow kondigt bijkomende investeringen in duurzame brandstoffen aan
• Cyanobacteria mogelijke bron van duurzaam plastic uit koolstofdioxide

De vernietiging van wereldwijde bossen nam het voorbije jaar opnieuw toe. Het niveau van ontbossing lag daarbij zelfs hoger dan drie jaar geleden, toen honderdveertig landen beloofden om tegen het einde van dit decennium de vernietiging van bossen te stoppen. Dat blijkt uit een rapport van de onderzoeksgroep Climate Focus. De toenemende vernietiging van de bossen brengt volgens de onderzoekers de ambities om de klimaatcrisis te stoppen en het enorme verlies aan biodiversiteit nog verder buiten bereik.

Volgens het rapport werd het voorbije jaar bijna 6,4 miljoen hectare bos vernietigd. Daarbovenop werd nog een groter gebied – 62,6 miljoen hectare – door wegenbouw, houtkap en bosbranden gedegradeerd. De ontbossing kende het voorbije jaar pieken in Indonesië en Bolivia, gedreven door politieke veranderingen en aanhoudende vraag naar grondstoffen zoals rundvlees, soja, palmolie, papier en nikkel in rijke landen. 

De onderzoekers zeiden dat pogingen tot een vrijwillige vermindering van ontbossing niet werkten en benadrukten dat er een strenge regulering en meer financiering voor bosbescherming nodig waren. Wel wordt gewezen op een positieve ontwikkeling in Brazilië. Daar heeft de regering van president Luiz Inácio Lula da Silva tijdens het eerste jaar van zijn legislatuur de ontbossing van het Amazonegebied met 32 procent teruggebracht.

Het voorbije jaar verdween wereldwijd 6,4 miljoen hectare bosgebied. – Foto: Pixabay/Travis Brown

“Er moet helaas worden vastgesteld dat het probleem van de ontbossing sinds het begin van het decennium niet is verminderd”, benadrukt onderzoeksleider Ivan Palmegiani, ecoloog bij Climate Focus. “De situatie is daarentegen nog verergerd. We zijn nog maar zes jaar verwijderd van een cruciale wereldwijde deadline om ontbossing te stoppen, maar de bossen worden nog steeds in een alarmerend tempo gekapt, gedegradeerd en in brand gestoken. Het is nochtans mogelijk om van koers te veranderen, maar dan moet de aanpak van het probleem door alle landen als een prioriteit worden bestempeld. Daarvoor zullen echter ook de geïndustrialiseerde landen hun buitensporige consumptieniveaus moeten bijsturen en de landen met grote bosgebieden steunen.”

“Landen tonen onder gunstige omstandigheden vaak een sterke vooruitgang in de strijd tegen de ontbossing”, stippen de onderzoekers aan. “Maar wanneer de economische of politieke omstandigheden veranderen, kan ook het beleid een ommekeer tonen en neemt de vernietiging van bosgebieden opnieuw drastisch toe. Dat effect kan onder meer in Indonesië en Bolivia, waar de ontbossing sterk is toegenomen, worden opgemerkt. Om de wereldwijde doelstellingen voor bosbescherming te halen, moet bosbescherming immuun worden gemaakt voor politieke en economische grillen.”

De meeste landen steunden drie jaar geleden tijdens de klimaattop van de Verenigde Staten de afspraak om tegen het einde van dit decennium de ontbossing te stoppen. Het onderzoek van Climate Focus wees echter uit dat er onvoldoende vorderingen worden gemaakt. “De vernietiging van bosgebieden lag vorig jaar bijna 50 procent hoger dan het niveau dat een gestage vooruitgang naar het einde van de ontbossing zou vereisen.”

Grondstoffen

“Alleen al de ontbossing in Indonesië steeg op één jaar tijd met 57 procent”, betogen de onderzoekers. “Dit was grotendeels toe te schrijven aan de stijgende wereldwijde vraag naar grondstoffen zoals papier en gedolven metalen zoals nikkel. Maar het is ook duidelijk dat de Indonesische regering de voet van het gaspedaal heeft gehaald. Indonesië heeft tussen 2015 en 2017 en tussen 2020 en 2022 de grootste daling in ontbossing van alle tropische landen meegemaakt. We moeten dan ook hopen dat deze tegenslag slechts tijdelijk is.” Het voorbije jaar nam Indonesië de helft van de wereldwijde nikkelproductie voor zijn rekening. Nikkel is een metaal dat in veel groene technologieën wordt gebruikt. 

“Brazilië geeft wel een voorbeeld van positieve vooruitgang in de Amazone”, geven de onderzoekers aan. “Maar tegelijkertijd is de ontbossing van de Cerrado – de tropische savanne van het land – is op één jaar met 68 procent toegenomen.” Brazilië is bovendien ook geteisterd door bosbranden die door de klimaatcrisis waarschijnlijker en intenser worden. Het rapport concludeerde dat er de voorbije vijf jaar ongeveer 45 miljoen hectare is afgebrand.

Andere landen die op het gebied van ontbossing vooruitgang boekten, waren Australië, Colombia, Paraguay, Venezuela en Vietnam. Buiten de tropische regio’s registreerden gematigde bossen in Noord-Amerika en Latijns-Amerika de grootste absolute niveaus van ontbossing. De onderzoekers waarschuwden dat er financiering nodig was voor bosbescherming, de versterking van de landrechten van inheemse volkeren en de vermindering van de vraag naar grondstoffen die door ontbossing worden geproduceerd.

De Europese Unie wil de verkoop van producten die verband houden met ontbossing – zoals koffie, chocolade, leer en meubels – verbieden. Maar de Europese Commissie heeft echter voorgesteld de invoer van het verbod met een jaar uit te stellen. Dat zou het naar eigen zeggen moeten toelaten om het systeem geleidelijk in te voeren. Het uitstel werd ingegeven door protesten van landen zoals Australië, Brazilië, Indonesië en Ivoorkust. “Deze tegenwerking wordt grotendeels door politieke druk gedreven”, merken de onderzoekers op. “Dat is een jammerlijke zaak. We kunnen niet vertrouwen op vrijwillige inspanningen. Die hebben de voorbije tien jaar heel weinig vooruitgang geboekt.”

Meer over dit onderwerp:

• Europese Unie wil actie tegen ontbossing met een jaar uitstellen
• Vraag naar chocolade versnelt de ontbossing in het Congo Bekken
• Cosmeticamerken drijvende kracht achter ontbossing in Paraguay
• Brazilië heeft ontbossing Amazonewoud gehalveerd
• Megaproject suikerriet bedreigt het regenwoud in Papua

In Spanje leggen steeds meer landbouwers zich toe op de teelt van pistachenoten. Met deze verschuiving probeert de Spaanse landbouwsector zich volgens experts aan de klimaatverandering, die in het Zuid-Europese land tot een steeds meer frequente en intense droogte leidt, aan te passen.

In Spanje blijken landbouwers steeds vaker van traditionele teelten zoals granen of druiven op alternatieven zoals pistachenoten aan te passen. “Twintig jaar geleden bestond onze oogst uit druiven en granen, net zoals bij de vorige generaties”, betoogde Miguel Angel Garcia, eigenaar van een boerderij in Manzanares in de centrale regio Castilla-La Mancha. “Maar die oogsten bleken niet meer rendabel. Als wij niet van teelt waren veranderd, hadden wij niet langer van onze boerderij kunnen leven.”

Spanje produceert inmiddels 9.000 ton pistachenoten per jaar. – Foto: Pixabay

Garcia koos er in 2007 voor om op de teelt van de pistachenoten over te schakelen. “Pistache is een lucratiever gewas, dat bovendien beter tegen de droogtes is bestand”, getuigde hij nog. Spanje is door die overstap inmiddels een van de grootste producenten van pistachenoten in de wereld geworden. Alleen de Verenigde Staten, Iran en Turkije kunnen een grotere oogst melden.

Pistachebomen zijn oorspronkelijk afkomstig uit het Midden-Oosten en zijn bijzonder geschikt voor het klimaat van Spanje en doorstaan ??hete, droge zomers en koude winters. Het areaal pistachenoten in Spanje beslaat inmiddels een oppervlakte van 79.000 hectare. Dat betekende bijna een vervijfvoudiging op zeven jaar tijd. De teelt is vooral geconcentreerd in regio’s zoals Castilla-La Mancha, Extremadura en Andalusië, ondanks de problemen van waterschaarste, die door de klimaatverandering nog worden verergerd.

Mario Gonzalez-Mohino, directeur van de sectororganisatie Pistacho Pro, zijn pistachenoten – die oorspronkelijk uit woestijngebieden komen – aan het veranderende klimaat in Spanje goed aangepast. “Met onophoudelijke nieuwe warmterecords wordt de veerkracht van het gewas steeds waardevoller”, benadrukte hij. Spanje produceert momenteel bijna 9.000 ton pistachenoten per jaar. Er worden echter volop nieuwe bomen geplant. Het duurt minstens zeven jaar voor die bomen hun eerste oogst opbrengen. De productie zal in de toekomst dan ook sterk toenemen.

De coöperatie Pistamancha, die meer dan vijftig telers vertegenwoordigt, investeert in nieuwe infrastructuur voor het sorteren, pellen en drogen van de pistachenoten. Daarmee wil de sector reageren op de sterke vraag op de markt. Uiteindelijk hoopt de coöperatie één miljoen kilogram per jaar te kunnen verwerken. “Ondanks de sterke groei van de sector heerst er weinig bekommernis over een mogelijke overproductie”, merken experts op. “De binnenlandse vraag ligt nog steeds hoger dan het aanbod. De verkoop van pistachenoten in Spanje steunt nog steeds vooral op import.”

Toenemende populariteit

Pistachenoten worden meestal gegeten als snacks, maar worden ook veel gebruikt bij de productie van taarten, snoep, ijs en cosmetica. Verder is het product een belangrijk ingrediënt van de keuken in het Midden-Oosten. De vrucht geniet wereldwijd een toenemende populariteit. 

Uit een trendanalyse van Google blijkt dat het aantal zoekopdrachten naar pistachenoten sinds 2019 met 60 procent is gestegen. Het trendplatform Tastewise geeft bovendien aan dat het aantal gesprekken over pistachenoten het voorbije jaar met 10 procent is toegenomen. Tegelijkertijd werd een groei van 15 procent gemeld bij de interesse in pistachenoten als ingrediënt. “Dit biedt voor fabrikanten, restauranthouders en kruideniers nieuwe opportuniteiten”, merken de experts op.

Mensen eten al minstens 300.000 jaar pistachenoten. De noten bevatten gezonde vetten, vezels en antioxidanten. Ook herbergen de noten essentiële voedingsstoffen die bijdragen tot gewichtsverlies en darmgezondheid. Lenny Chase, chief executive van het drankmerk CPG Rasa, betoogde daarbij dat de pistachenoten een groot potentieel hebben om gezondere producten te creëren. “Merken kunnen een sterk verhaal opbouwen over hun producten die op pistachenoten zijn gebaseerd”, beklemtoonde hij. “Daarbij kunnen consumenten best worden geïnformeerd over de specifieke gezondheidsvoordelen van pistachenoten.”

De Verenigde Staten zijn wereldwijd de grootste producent van pistachenoten. Het land vertegenwoordigde vorig jaar 54 procent van de wereldwijde productie, gevolgd door Turkije (27 procent) en Iran (14 procent). Naast Spanje zijn verder ook Syrië en Griekenland belangrijke producenten van pistachenoten.

Meer over dit onderwerp:

• Europese Unie noteert record invoer pistachenoten
• Voedselzekerheid door ecologische uitdagingen bedreigd
• Vele toxische producten gevonden in voedselverpakkingen
• Nieuwe technologie biedt betere controle op melkkwaliteit
• Runderteelt kan emissies met 30 procent verminderen

De klimaatverandering zal het landoppervlak dat geschikt is voor het verbouwen van voedsel en hout verplaatsen en verminderen. Hierdoor zullen deze twee essentiële hulpbronnen op het gebied van landgebruik in directe concurrentie met elkaar komen. Dat blijkt uit een rapport van wetenschappers aan de University of Cambridge.

De klimaatverandering verschuift de regio’s die geschikt zijn voor het verbouwen van gewassen. Maar dit fenomeen creëert volgens de onderzoekers van de University of Cambridge een nieuw probleem. “Naarmate het land dat geschikt is voor de productie van voedsel noordwaarts verschuift, zal het beschikbare areaal voor de bosbouw steeds verder onder druk komen”, beklemtonen de wetenschappers. “Het hout dat door deze bomen wordt geproduceerd, vormt voor een groot deel van het moderne leven, van papier en karton tot meubels en gebouwen, een cruciale basis.”

Hout is in de bouwindustrie een uitstootarm alternatief voor staal en beton. – Foto: Pixabay/Foto-RaBe

De onderzoekers benadrukken dat de toenemende concurrentie tussen het areaal voor de houtproductie en de voedselvoorziening onder invloed van de klimaatverandering tot nu toe over het hoofd is gezien. “Maar indien de vraag naar deze beide producten blijft toenemen, zal dit probleem steeds aan belang winnen”, merken de wetenschappers op. “In een worstcase scenario voor klimaatverandering, waarbij geen actie wordt ondernomen om de samenleving te decarboniseren, zal meer dan een kwart van het bestaande gebied voor bosontginning – ongeveer 320 miljoen hectare, gelijk aan de grootte van India – tegen het einde van de eeuw meer geschikt worden voor de landbouw.”

De meeste bossen voor houtproductie bevinden zich momenteel op het noordelijk halfrond in de Verenigde Staten, Canada, China en Rusland. De wetenschappers berekenden dat 90 procent van het totale gebied dat momenteel voor bosontginning wordt gebruikt en dat tegen eind deze eeuw voor landbouw zal worden ingenomen, zich in deze vier landen zal bevinden. Vooral in Rusland zullen tientallen miljoenen hectaren areaal voor houtproductie – meer dan in de Verenigde Staten, Canada en China samen – door landbouw zijn ingenomen. Daarbij zullen vooral de teelten van aardappelen, soja en tarwe in die regio’s op gunstige omstandigheden kunnen rekenen.

“Er is op aarde slechts een beperkt gebied voor de productie van voedsel en hout, twee essentiële hulpbronnen voor de maatschappij, geschikt”, benadrukken de onderzoekers Oscar Morton en Chris Bousfield, ecologen aan de University of Cambridge. “Naarmate de klimaatverandering zich verder doorzet en de landbouw zich naar het noorden moet uitbreiden, zal de druk op de houtproductie toenemen. We moeten vijftig jaar vooruitdenken, want wanneer we in de toekomst over hout willen kunnen beschikken, moeten er nu bomen worden geplant. De bomen die tegen het einde van deze eeuw gekapt zullen worden, staan ??al in de grond. Ze hebben immers veel langzamere cycli dan voedselgewassen.”

Uitstootarm alternatief

De wereldwijde vraag naar voedsel zal naar verwachting tegen het midden van deze eeuw verdubbelen. De wereldbevolking blijft immers aangroeien en wordt bovendien ook welvarender. Tegelijkertijd zal ook de wereldwijde vraag naar hout naar verwachting een verdubbeling kennen. Hout is in de bouwindustrie immers een uitstootarm alternatief voor beton en staal. 

“Een verplaatsing van de houtproductie naar diepere boreale of tropische bossen is geen haalbare optie, want de bomen in die regio’s zijn duizenden jaren onaangeroerd gebleven en een houtkap in dat gebied zou enorme hoeveelheden koolstofdioxide vrijgeven en de biodiversiteit bedreigen”, stipte onderzoeksleider David Edwards, professor plantenecologie aan de University of Cambridge. “Deze tropische of boreale bossen zijn de epicentra van de resterende wereldwijde wildernis en ongerepte tropische bossen zijn de meest biodiverse plekken op aarde. Het is cruciaal dat de bosontginning over grotere gebieden worden uitgespreid.”

“Zelfs in het beste geval, waarin de wereld een klimaatneutraliteit zou kunnen bereiken, zullen er nog steeds aanzienlijke verschuivingen worden opgemerkt in de regio’s die voor de houtwinning en de gewasproductie geschikt zijn”, voeren de wetenschappers nog aan. 

De houtproductie draagt ??wereldwijd meer dan 1,5 biljoen dollar per jaar bij aan nationale economieën. Hittegolven en bijbehorende bosbranden hebben onlangs wereldwijd voor enorme verliezen aan bossen voor ontginning gezorgd. Bovendien zorgt de klimaatverandering ook voor de verspreiding van plagen zoals de schorskever, die bomen aanvalt. De klimaatverandering zal er naar verwachting voor zorgen dat gebieden in de tropen te heet en onherbergzaam worden voor het verbouwen van voedsel en zal grote delen van Zuid-Europa veel minder geschikt maken voor voedselproductie en houtwinning.

“De klimaatverandering leidt al tot uitdagingen voor de houtproductie”, werpen de wetenschappers op. “Daar komt nog eens deze toegenomen druk van de landbouw bij, waardoor een perfecte storm van problemen wordt gecreëerd. Het veiligstellen van onze toekomstige houtvoorraad lijkt misschien niet zo dringend als de garantie op de voedselvoorziening die we nodig hebben om te eten en te overleven. Maar hout is even goed in ons dagelijks leven geïntegreerd. We moeten dan ook strategieën ontwikkelen om zowel de voedselvoorziening als de houtwinning in te toekomst te garanderen.”

Meer over dit onderwerp:

• Wereldwijde houtwinning door zware bosbranden bedreigd
• Gezonde bomen hebben cruciale rol in strijd tegen klimaatverandering
• Speciale houtsoort kan helpen opwarming aarde tegen te gaan
• Vragen over nut van boomplantingen in strijd tegen klimaatverandering
• Olieproducent Nigeria moet massaal nieuwe bossen aanplanten

Tegen eind dit decennium zal het wereldwijde landbouwareaal met 3,6 procent toenemen. Hierdoor zal de wereldwijde landbouwproductie met 2 procent toenemen. Dat blijkt uit een rapport van wetenschappers aan de Universität Basel en de Ludwig-Maximilians-Universität in München, waarbij werd onderzocht welke gebieden wereldwijd het meest waarschijnlijk door een toekomstige uitbreiding van het landbouwareaal worden beïnvloed. Gesteld wordt dat de uitbreiding van het landbouwgebied een bedreiging voor het klimaat en de biodiversiteit vormt.

Volgens de studie zullen er naar verwachting vooral in tropische regio’s nieuwe landbouwgebieden ontstaan. “In die gebieden is er nog steeds een aanzienlijk potentieel om de landbouwproductie, ondanks de klimaatverandering, te verhogen”, zeggen de onderzoekers Florian Zabel en Ruth Delzeit, milieuwetenschappers aan de Universität Basel.

Tegen eind dit decennium zal het wereldwijd landbouwgebied met 3,6 procent worden uitgebreid. – Foto: Pixabay/Tr??ng Anh

Omdat landbouwgrond echter veel minder koolstofdioxide opslaat dan de oorspronkelijke vegetatie, moet volgens Zabel en Delzeit worden geraamd dat de veranderingen in het landgebruik op de lange termijn ongeveer 17 gigaton koolstofdioxide zouden uitstoten. “Dit is bijna de helft van het volume koolstofdioxide dat momenteel jaarlijks wereldwijd wordt geregistreerd”, zeggen de wetenschappers. “In de gebieden die door veranderingen in landgebruik worden getroffen, zou bovendien ook de biodiversiteit met 26 procent afnemen. De uitbreiding van landbouwgrond zou dan ook een ??zorgwekkende ontwikkeling zijn, vooral voor de wereldwijde klimaatbescherming en de inspanningen om de biodiversiteit te behouden.”

Het onderzoek bracht echter ook aan het licht dat beschermingsmaatregelen eveneens onbedoelde neveneffecten kunnen hebben. “Inspanningen van de wetgevers om de uitbreiding van landbouwgrond naar bossen, wetlands en bestaande beschermde gebieden te voorkomen zou de uitbreiding van het landbouwgebied vooral naar graslanden verplaatsen”, voeren Zabel en Delzeit aan. “Dit zou een op de biodiversiteit van deze gebieden negatief effect kunnen hebben. Graslanden herbergen over het algemeen immers een groter aantal soorten dan andere types van gronden.”

Economisch zinvol

Aan de andere kant kan het vasthouden aan de inspanningen die voor natuurbescherming worden gehanteerd, volgens de wetenschappers ook economisch zinvol zijn. “In tegenstelling tot de verwachtingen heeft het behoud van bossen, wetlands en bestaande beschermde gebieden weinig impact op het bruto binnenlands product van hun respectievelijke regio’s”, stipt onderzoeksleider Julia Schneider, milieuspecialist aan de Ludwig-Maximilians-Universität, aan. “De wereldwijde landbouwproductie wordt door de beschermende maatregelen dan ook slechts licht verminderd. Daarentegen zal de nadruk op natuurbehoud de extra emissies van broeikasgassen die met een uitbreiding van het landbouwareaal gepaard zouden gaan, aanzienlijk beperken.”

Deze bevinding is vooral relevant in de context van wereldwijde voedselzekerheid, want er wordt duidelijk gemaakt dat het conflict tussen de levering van landbouwproducten en de milieubescherming kan worden verzacht. De studie kan mee helpen om te antwoord te formuleren op de vraag welke gebieden een bescherming waard zijn. In het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework (2022) heeft de internationale gemeenschap zich ten doel gesteld om tegen eind dit decennium 30 procent van het wereldwijde landoppervlak te beschermen.

De studie identificeert regio’s die in de toekomst bijzonder kwetsbaar zijn en benadrukt de mogelijke gevolgen van de uitbreiding van het landbouwareaal voor de economie en het leefmilieu. “Dit maakt het mogelijk om de planning van beschermde gebieden aan te pakken om een zo breed mogelijke impact op zoveel mogelijk doelstellingen – zoals de strijd tegen de klimaatverandering en de bescherming van de biodiversiteit – te bereiken, terwijl ook rekening wordt gehouden met economische belangen”, verduidelijkt Zabel.

Meer over dit onderwerp:

• Efficiëntere techniek voor modificatie wilde populaties
• Paarden blijken veel intelligenter dan algemeen werd gedacht
• Bioengineering tegen pathogenen ondersteunt wereldwijde voedselzekerheid
• Voeding veestapel aan de frontlinie strijd voor duurzaamheid
• Stedelijke bomen hebben onder hittegolven ergst te lijden

De Europese voedselindustrie en landbouwsector erkennen de noodzaak om de consumptie van vlees te verminderen. Dat is de conclusie van een rapport van de Europese Commissie over de toekomst van de landbouw. In het rapport wordt opgeroepen om een dringende, ambitieuze en haalbare verandering in de landbouw en de voedingsindustrie door te voeren. Tevens wordt erkend dat Europeanen meer dierlijke eiwitten eten dan wetenschappers aanbevelen.

Er wordt aan toegevoegd dat er steun nodig is om het dieet weer in evenwicht te brengen met plantaardige eiwitten. Daarbij wordt gewezen naar een betere vorming, een strengere aanpak van de marketing en vrijwillige overnames van boerderijen in regio’s waar intensief vee wordt gehouden.

In het rapport wordt tevens de nadruk gelegd op een noodzaak van een grondige heroverweging van subsidies. Tegelijkertijd wordt aangestuurd op de creatie van een rechtvaardig transitiefonds om boeren te helpen duurzame praktijken te hanteren en gerichte financiële steun voor partijen die daarbij met moeilijkheden worstelen. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, stelde dat de resultaten van de studie zouden bijdragen aan een geplande visie voor landbouw die ze tijdens de eerste honderd dagen van haar nieuwe mandaat zal presenteren.

Europeanen moeten minder vlees op hun dieet zetten. – Foto: mah

Von der Leyen benadrukte daarbij dat alle betrokken partijen hetzelfde doel delen. “Alleen wanneer de boeren van hun land kunnen leven, zullen ze in duurzamere praktijken investeren”, stipte ze aan. “Maar ook wanneer alle partijen samen hun klimaatdoelstellingen halen, zullen de boeren pas in staat zijn om hun brood te blijven verdienen.”

De veehouderij is een van de grootste oorzaken van de klimaatverandering en de vernietiging van natuurlijke habitats, maar Europese leiders hebben tot nu toe weinig moeite gedaan om diëten met veel vlees en melk in te ruilen tegen volkoren granen en plantaardige eiwitbronnen. Het rapport stelde geen doelen voor de vleesproductie, zoals het uitdunnen van kuddes, maar riep op tot steun om te helpen bij de verandering van eetgewoonten, zoals het uitdelen van gratis schoolmaaltijden, meer gedetailleerde etiketten en belastingverlagingen op gezonde en duurzame voedselproducten.

Agustín Reyna, de directeur-generaal van het Bureau Européen des Unions de Consommateurs (Beuc), erkende te wensen dat de aanbevelingen van het rapport over vee en dierenwelzijn gedurfder waren, maar prees de algehele visie van de studie. “Consumenten zijn bereid hun rol te spelen in de transitie, maar ze hebben hulp nodig”, zei hij.

De landbouworganisatie Copa-Cogeca riep op tot snelle en coherente acties, maar wees wel er wel op dat er waakzaamheid moet blijven over de plaats van de veehouderij. De European Council of Young Farmers zei dat het rapport niet altijd aansloot bij het verhaal, maar prees de uitkomst van de dialoog als een welkom contrast met de sfeer tijdens het vorige mandaat en een solide basis voor toekomstig werk.

De Europese Commissie zegt de bedoeling te hebben omstandigheden te creëren waarin landbouw en natuurbescherming hand in hand kunnen gaan. Peter Strohschneider, voorzitter van de Strategic Dialogue on the Future of Agriculture van de Europese Commissie wees erop dat de landbouwproductie en het milieubeleid steeds meer verstrikt zijn geraakt in een situatie waarin alle partijen verliezen.

De aanbevelingen van het rapport omvatten een hervorming van de subsidies voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid, die een derde van het totale budget van de Europese Unie uitmaken. Daarbij wordt aan de landbouwers echter een financiële tegemoetkoming geboden volgens de omvang van de boerderij en niet op basis van de reële behoefte aan steun.

Bemoedigend

Milieugroeperingen en een aantal wetenschappers hebben echter betoogd dat deze regeling prioriteit geeft aan de vleesproductie en milieuschade stimuleert. In april concludeerde een onderzoek in het tijdschrift Nature Food dat de Europese Unie vervuilende diëten kunstmatig goedkoop had gemaakt door vier keer meer budgetten vrij te maken voor het houden van dieren dan voor het kweken van planten.

Ariel Brunner, directeur van Birdlife Europe, vond het bemoedigend te zien dat de lobby van de landbouwsector de noodzaak van verandering in de sector steunde. “Dit is een overwinning voor onze boeren, ons leefmilieu en onze toekomst, op voorwaarde dat politici de moed en integriteit hebben om volgens de aanbevelingen te handelen”, wierp Brunner op

De aanbevelingen voor de vermindering van de emissies van broeikasgassen binnen de landbouw richten zich op technologische oplossingen zoals nieuw voeder en een beter beheer van mest. Het rapport riep de beleidsmakers tevens op om de agrovoedingssector als een cruciale entiteit te definiëren, de financiële steun voor de activiteit te vergroten en de landbouw een voorkeursbehandeling te geven.

Wetenschappers hebben op het politieke debat rond landbouw en natuur, dat soms gepaard ging met gewelddadige protesten in Europese hoofdsteden, wel kritiek geuit. Daarbij werd volgens hen immers met verkeerde informatie gewerkt. 

Marco Contiero, hoofd landbouwbeleid bij Greenpeace, zei dat de onderhandelingen bijzonder gepolariseerd waren begonnen, maar tot een constructieve betrokkenheid van bijna alle partijen hebben geleid. “Als we uit de gebruikelijke staat van confrontatie en onevenwichtige, ongefundeerde verklaringen worden gehaald, is het duidelijk dat de verschillende partijen het over een groot aantal kwesties eens kunnen worden”, wierp hij op.

Meer over dit onderwerp:

• Landbouw kan belangrijke leverancier van zonnekracht worden
• Handelsbalans Europese landbouw toont 5 miljard euro overschot
• Graanproductie in Europa met daling van 9 procent geconfronteerd
• Vrouwen kunnen Europese landbouw duurzamer maken
• Europese organische landbouw dreigt doelstellingen te missen

De wereldwijde productie van belangrijke, voedingsrijke voedingsmiddelen zoals fruit, groenten, noten en peulvruchten wordt door een gebrek aan bestuivers beperkt. Dat blijkt uit een onderzoek van wetenschappers van de Rutgers University in New Brunswick (New Jersey), gebaseerd op de opbrengsten van oogsten van meer dan vijftienhonderd velden op zes continenten. De studie is vooral actueel gezien de recente bezorgdheid over de inkrimping van de wereldwijde insectenpopulatie.

Het onderzoek, gebaseerd op de activiteit van bijen en andere bestuivers gedurende drie decennia op wereldwijde gewassen bracht aan het licht dat een derde tot tweederde van de onderzochte boerderijen velden heeft die door een gebrek aan bestuivers niet de opbrengsten opleveren dan de volumes die normaal zouden mogen worden verwacht. “Onze bevindingen zijn een reden tot zowel bezorgdheid als optimisme”, benadrukt onderzoeker Katie Turo, ecoloog aan de School of Environmental and Biological Sciences van de Rutgers University.

Een intensiever bezoek van bijen aan velden met lagere opbrengsten moet een optimale voedselproductie ondersteunen. – Foto: Max McCarthy, Winfree Laboratory, Rutgers University

“We hebben wijdverbreide tekorten aan opbrengsten vastgesteld”, werpt Turo. “We verwachten echter dat het door voortdurende investeringen in het onderzoek en het beheer van de bestuiving mogelijk zal zijn om de efficiëntie van de bestaande landbouwvelden te kunnen verbeteren om aan de voedingsbehoeften van de wereldbevolking te voldoen.”

De studie is niet van toepassing op belangrijke voedselgewassen, zoals rijst en tarwe, die geen bestuivers nodig hebben om zich voort te planten. “Maar bestuiving door bijen en andere dieren is cruciaal voor de verspreiding van een reeks andere interessante en cultureel relevante voedingsmiddelen”, merkt Turo op. “Groenten en fruit die bij de consument vaak een grote populariteit genieten – zoals zomerbessen, appels of pompoenen, zijn gewassen die doorgaans door insecten moeten worden bestoven.”

Bestuiving is het proces waarbij stuifmeel van het mannelijke deel van een bloem naar het vrouwelijke deel wordt overgebracht, waardoor een plant bevrucht kan worden en zaden, vruchten en jonge planten kan produceren. Stuifmeel kan worden verplaatst door wind, water of bestuivers zoals honingbijen en andere insecten en dieren. Bestuivers ondersteunen de voortplanting van ongeveer 88 procent van de bloeiende planten ter wereld en 76 procent van de belangrijkste wereldwijde voedselgewassen.

Positieve elementen

Bijen worden over het algemeen beschouwd als de meest effectieve bestuivers. Bijen bezoeken meer bloemen en dragen meer stuifmeel dan andere insecten. Daarbij wordt opgemerkt dat de oogsten van bosbessen, koffie en appel het vaakst door een gebrek aan bestuivers worden getroffen. De onderzoekers zeggen opbrengst-tekorten voor vijfentwintig unieke gewassen te hebben vastgesteld. De tekorten werden bovendien in 85 procent van de onderzochte landen opgemerkt.

Turo zegt in de conclusies van het onderzoek echter ook positieve elementen te hebben ontdekt. “De wetenschappers geloven dat de huidige opbrengst-tekorten kunnen worden verholpen door op landbouwvelden met lagere opbrengsten het bezoek van bestuivers te stimuleren”, benadrukte Turo. “Als de consistentie tussen velden met hoge en lage opbrengsten zou kunnen worden verbeterd, zouden al een groot aantal opbrengst-problemen kunnen worden aangepakt.”

“Door een grotere aandacht te besteden aan de bestuivers, kunnen telers dan ook hun landbouwvelden productiever maken”, zegt Turo nog. “Dat zal op de voedselvoorziening van de maatschappij een positieve invloed hebben. De bevindingen van het onderzoek zijn dan ook een oproep tot actie naar alle belanghebbenden – landbouwers, beleidsmakers en consumenten – om het belang van bestuivers in de voedselproductie te erkennen en concrete stappen te ondernemen om deze essentiële soorten te beschermen en te ondersteunen.”

Meer over dit onderwerp:

• Europese bossen brengen gemengd nieuws voor bestuivers
• Lokale voedselvoorziening mee van stedelijke bestuivers afhankelijk
• Insecten-corridors moeten redding bestuivers ondersteunen
• Verandering landgebruik heeft vaak negatieve impact op bestuivers
• Luchtvervuiling raakt bestuivers erger dan ziekteveroorzakers

In de Europese Unie werden vorig jaar 48,3 miljoen ton aardappelen geoogst. Dat betekent een stijging tegenover het jaar voordien, toen een oogst van 47,5 miljoen ton werd opgetekend. Over een langere periode is er echter sprake van een duidelijke achteruitgang van de Europese aardappelteelt. Dat blijkt uit een rapport van Eurostat, het Europese bureau voor de statistiek.

“Sinds het begin van deze eeuw is de Europese aardappelproductie duidelijk ingekrompen”, geeft Eurostat aan. “Over die periode is er sprake van een daling met 36,7 procent. Dit betekent dat de aardappelproductie in de Europese Unie 27,9 miljoen ton lager lag dan bij de start van de eeuw.”

De aardappel neemt in het Belgische menu – van de Belgische frites tot de Spaanse tortilla de patata en Italiaanse gnocchi – een bijzonder cruciale plaats in. Maar toch blijkt de plant bij de telers en consumenten een gedeelte van zijn populariteit te hebben verloren. Die terugval moet volgens experts aan diverse factoren – zoals de strengere regelgeving van de Europese Unie over pesticiden, veranderingen in het Europese klimaat en een verschuiving in de gewoonten van de consumenten – worden toegeschreven.

De aardappel vormt een belangrijke pijler van het Europese menu. – Foto: Pixabay/James Hills

“Het Europese klimaat heeft de jongste periode een aantal radicale veranderingen getoond”, betoogt Berta Redondo, secretaris-generaal van de sectororganisatie Europatat. “De droogte van twee jaar geleden was daarvan een belangrijk signaal, net zoals de buitensporige regenval in West-Europa gedurende de herfst van vorig jaar en de lente van dit jaar.”

Daarnaast heeft volgens Redondo ook de regelgeving van de Europese Unie een belangrijke impact gehad op de aardappelteelt. “Dat is vooral het gevolg van de strengere beperkingen die op het gebruik van pesticiden – vooral op producten die belangrijk zijn voor de bestrijding van ongedierte in de aardappelteelt – werden opgelegd”, merkt ze op. “De Europese boeren hebben hierdoor steeds minder hulpmiddelen om plagen en plantenziekten te bestrijden.”

Vijf jaar geleden besliste de Europese Unie om alle buitentoepassingen van drie neonicotinoïden – imidacloprid, thiamethoxam en clothianidin – te verbieden. Er was immers vastgesteld dat die producten schadelijke effecten op bestuivers hadden. Een jaar later werd ook een verlenging van de vergunning voor ethoprofos, een stof die wordt gebruikt om ritnaalden te bestrijden, door de Europese Unie afgewezen. Daarbij werd gewezen op de toxiciteit van het bestrijdingsmiddel.

Jonge consumenten

Redondo wees er verder op dat ook de stijgende productiekosten, voor onder meer brandstoffen en energie, zwaar op de aardappeltelers wegen. Die problemen werden bovendien door de inval van Rusland in Oekraïne verergerd. “Al deze problemen zouden de landbouwers kunnen dwingen om op het verbouwen van minder risicovolle gewassen over te stappen”, merkte de secretaris-generaal van Europatat op.

Maar Redondo voegt eraan toe dat ook de veranderende gewoonten van de consument gevolgen hebben gehad voor de aardappelproductie in de Europese Unie. “Jonge consumenten schrappen koolhydraten uit hun dieet of ruilen aardappelen in voor meer exotische alternatieven”, stipte ze aan.

Om dit probleem aan te pakken, lanceerde Europatat in 2020 een promotiecampagne van 3,4 miljoen euro, medegefinancierd door de Europese Commissie, gericht op de populatie millennials in Vlaanderen, Frankrijk en Ierland. De campagne, die nog loopt tot volgend jaar, bevat meer dan driehonderd recepten die zijn ontworpen om aardappelen in een moderne levensstijl te integreren. Bedoeling daarbij is de veelzijdigheid van de plant te laten zien om het imago van traditionele voeding dat op de aardappel weegt, af te schudden.

De grootste aardappelproducent vorig jaar was Duitsland, dat 24 procent van de totale Europese aardappelproductie voor zijn rekening nam, gevolgd door Frankrijk (18 procent) en Nederland (13,4 procent). De Europese Unie telt ongeveer één miljoen aardappeltelers. Roemenië heeft daarin het grootste aandeel (32,4 procent), gevolgd door Polen (25,1 procent), maar in beide landen is er vooral sprake van een kleinschaliger productie.

Meer over dit onderwerp:

• Amerikaan is grootste chips-consument van de wereld
• Landbouw moet nadruk op regeneratieve praktijken leggen
• Digitale media dragen tot innovatie in landbouw bij
• Technologie kan landbouw helpen bij nieuwe teelten
• Griekse landbouwers richten zich op subtropische teelten

De lidstaten van de Europese Unie integreren de uitdagingen van de klimaatverandering steeds vaker in hun voedingsrichtlijnen, maar economische en culturele verschillen tussen de landen staan ??nog steeds een algehele consensus over duurzame en gezonde diëten in de weg. Dat zeggen wetenschappers aan de Universidad de Alcalá (Spanje).

Recent nog heeft ook Oostenrijk zijn voedingsrichtlijnen bijgewerkt, waarbij ook specifieke aandacht werd gevraagd voor de impact van de klimaatverandering en aanbevelingen voor vegetariërs werden gedaan. Oostenrijk is echter niet het enige land dat duurzaamheid en gezondheid in evenwicht probeert te brengen bij de ondersteuning die aan burgers wordt geboden bij de keuze van voedselopties. Duitsland, Denemarken, Nederland, Spanje en Zweden hebben de voorbije jaren soortgelijke stappen gezet.”

Deze aanpak is in lijn met de visie van World Health Organization (WHO). Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de internationale gezondheidsorganisatie, stuurde in december vorig jaar de recente Klimaatconferentie in Dubai aan op een overschakeling naar meer plantaardige diëten. De Food & Agriculture Organization (FAO) meldde dat inmiddels meer dan honderd landen nationale voedingsrichtlijnen hebben ontwikkeld om gezonde eetpatronen te promoten.

Plantaardige voeding vormt een belangrijke pijler van een duurzaam en gezond dieet. – Foto: Pixabay/Spencer Wing

“Hoewel alle lidstaten van de Europese Unie aanbevelingen rond klimaat en voeding hebben gedaan, blijken er vaak verschillen in de nationale visie op duurzaamheid en consumptie, vaak beïnvloed door lokale voedselculturen en tradities”, merkt Manuel Franco, epidemioloog aan de Universidad de Alcalá, op. “Het voedingsgedrag heeft niet alleen veel te maken met cultuur en gastronomie, maar ook met de maatschappij en de economie waarin we leven.”

Bij het opstellen van voedingsrichtlijnen komt volgens Franco een spanning tussen verschillende parameters – onder meer economie, gezondheid en duurzaamheid – naar boven. “Dit leidt tot politieke beslissingen waarbij soms aan specifieke aspecten prioriteit wordt verleend”, merkt hij op. Deze verschillen kunnen onder meer in de richtlijnen voor consumptie worden aangetroffen. In Oostenrijk wordt slechts één portie vis per week gesuggereerd, maar in Spanje, de grootste visproducent van de Europese Unie, worden minstens drie porties per week aanbevolen. Het zou dan ook niet acceptabel zijn – zowel cultureel als economisch – om aan Spanjaarden te vragen om uit het oogpunt van duurzaamheid minder vis te consumeren.

“Ook op het gebied van alcohol blijken aanzienlijke verschillen”, betoogt Franco. “Griekenland maakte daarbij in 2017 nog gewag van een mediterraan dieet waarin ook voor een matige wijnconsumptie plaats werd gemaakt. Soms worden beslissingen alleen genomen op basis van gezondheid, maar soms krijgen cultuur en gastronomie voorrang op de wetenschap.”

Plantaardig

Wel kan volgens Franco in de herziene voedingsrichtlijnen van de lidstaten vaak een een sterkere nadruk op plantaardige opties, ten koste van vlees en zuivelproducten, worden opgetekend. “Inspanningen om de inname van dierlijke producten te verminderen zijn op het vlak van gezondheid en leefmilieu betekent een enorme stap voorwaarts”, beklemtoont de epidemioloog.

De herziene aanbevelingen van Oostenrijk adviseren om vlees en vis te beperken tot één maaltijd per week. Eventueel zou van beide nog een extra portie per week mogelijk zijn. Dit komt neer op 32,25 gram vlees per dag. In landen zoals Finland, Frankrijk en Polen liggen die aanbevolen portie echter twee keer hoger. Ook Duitsland heeft in maart zijn richtlijnen bijgewerkt om plantaardige voeding sterk te bevoordelen en waarbij aangeraden wordt om de consumptie van vlees te beperken. In Nederland werd in 2015 aanbevolen om de consumptie van vlees te beperken of te vermijden.

Italië hanteert op dat vlak een gematigder aanpak. In de Italiaanse richtlijnen van 2018 wordt opgemerkt dat een aantal dierlijke producten nog steeds noodzakelijk zijn om voedingstekorten te voorkomen. Zweden riep 2015 op om de consumptie van vlees te beperken, maar stelde zich gematigder op tegenover het verbruik van zuivelproducten. “Boter heeft op het leefmilieu een grotere impact dan oliën, maar kan tegelijkertijd bijdragen tot een rijk agrarisch landschap en het behoud van een grotere biodiversiteit”, werd er daarbij opgemerkt.

Naarmate de voedingsrichtlijnen evolueren, wordt het volgens Franco cruciaal dat ook de maatschappij die nieuwe trends volgt. De epidemioloog stipte aan dat investeringen in overheidsaanbestedingen, onder meer in schoolkantines, de gemakkelijkste manier zijn om gezonde en duurzame diëten dichter bij burgers te brengen. Het World Wildlife Fund Europe riep eveneens op tot een groter aantal publieke maatregelen om milieuvriendelijke diëten te stimuleren. De organisatie schoof daarbij een aantal praktische stappen, zoals prijsverlagingen voor plantaardige producten en het verbeteren van de etikettering van de promotie van dierenwelzijn, naar voor.

“Een beleid dat alleen op bewustwording vertrouwt, zal geen gedragswijziging generen”, betoogde de natuurvereniging. “Politici moeten hun verantwoordelijkheid nemen en mogen die opdracht niet alleen maar naar de burgers doorschuiven.”

Franco zelf benadrukte bij het streven naar duurzaamheid ook het aspect van sociale rechtvaardigheid. Hij wees er daarbij op dat de beste voedselopties voor alle burgers, ongeacht hun economische en sociale status, toegankelijk moeten zijn. “Diëten en ziektes die met voedingsgewoonten zijn verbonden, worden nog altijd met ongelijkheid geconfronteerd en zijn aan sociale klassen gelinkt.

Meer over dit onderwerp:

• Ook bijenkolonies hebben een evenwichtig dieet nodig
• Inheemse voedselproductie biedt economische en ecologische baten
• Klimaatverandering dreigt visserij in Noordpoolgebied te beïnvloeden
• Cacaofabrieken kunnen dreigende chocoladecrisis helpen aanpakken
• Organische nanozymes belangrijk voor voeding en landbouw