managing21.be

De verkoop van negenenveertig havens in drieëntwintig landen over de hele wereld door het conglomeraat CK Hutchison uit Hongkong aan het Amerikaanse investeringsbedrijf BlackRock en het Zwitserse Terminal Investment Limited, is opgeschort. CK Hutchison was door de Chinese overheid onder druk gezet om op de verkoop terug te komen. De overeenkomst tussen BlackRock en CK Hutchison zou immers belangrijke gevolgen hebben voor het internationale havennetwerk van China.

De overeenkomst tussen CK Hutchison enerzijds en BlackRock en Terminal Investment anderzijds werd de eerste week van de maand maart aangekondigd. De transactie had betrekking op de verkoop van drieënveertig havens, met een totaal van 199 ligplaatsen, in drieëntwintig landen voor een bedrag van 22,8 miljard dollar. De verkoop zou begin april worden ondertekend, maar na de aankondiging van de transactie botste CK Hutchison op zware tegenkanting vanuit China. Het pakket verkochte havens omvatte immers ook de terminals van Cristobal en Balboa, de twee grootste havens van Panama.

De weerstand van de Chinese autoriteiten tegen de verkoop kadert dan ook in de opschudding die rond het beheer van het Panamakanaal is ontstaan. De Amerikaanse president Donald Trump wil de cruciale waterweg tussen de Atlantische Oceaan en Stille Oceaan immers opnieuw onder controle van de Verenigde Staten krijgen. De verkoop werd door Donald Trump dan ook als een belangrijke overwinning bejubeld, maar in China werd bijzonder negatief gereageerd.

Uiteindelijk kondigde de Chinese State Administration for Market Regulation aan de overeenkomst te zullen herzien.De blokkering van de verkoop moest volgens de Chinese regulator een eerlijke marktconcurrentie te garanderen en de publieke belangen te beschermen. De mogelijke verkoop van het wereldwijde pakket havens aan Blackrock is hierdoor bijzonder onzeker geworden.

Een aantal economen wijst erop dat de reactie van de Chinese overheid verband hield met zijn interesse in het behoud van het wereldwijde handelsnetwerk van het land. CK Hutchison is wereldwijd immers de grootste Chinese uitbater van havens. De overeenkomst zou dan ook kunnen betekenen dat een derde van het wereldwijde havennetwerk van de Chinese Volksrepubliek in één keer zou worden weggevaagd. De economen stellen echter dat de beslissing nu zowel het imago van Hongkong als vrijhandelscentrum in gevaar brengt en mogelijk een bevestiging kan betekenen voor de beschuldigingen van Trump dat CK Hutchison optrad als een verlengstuk van China om het Panamakanaal te controleren.

Chinese inmenging

De beschuldigingen van buitenlandse inmenging zouden volgens waarnemers voor de Verenigde Staten een excuus kunnen worden om met geweld de controle over het Panamakanaal over te nemen. Daarbij zou gebruik gemaakt kunnen worden van het Treaty Concerning the Permanent Neutrality and Operation of the Panama Canal, een verdrag dat in 1977 werd ondertekend en waarbij de Verenigde Staten het beheer over de waterweg aan Panama overdroeg. Dat akkoord garandeert dat het kanaal permanent neutraal zal zijn voor schepen van alle landen, zowel in vredestijd als in oorlogstijd. Tevens wordt benadrukt dat de Verenigde Staten het leger kan gebruiken om het Panamakanaal tegen elke bedreiging te verdedigen.

Donald Trump dreigde het kanaal zelfs al kort na zijn presidentiële inauguratie over te nemen. Hij beschuldigde China van buitenlandse inmenging in Panama en beschreef dat aan Amerikaanse schepen buitensporige doorvoerkosten worden aangerekend. De Chinese overheid wees die betichtingen af en benadrukte zich nooit met het beheer of de exploitatie van het kanaal te hebben gemoeid.

Ook Panama ontkende de aantijgingen van een Chinese inmenging, maar onder druk van de Verenigde Staten verliet het Centraal-Amerikaanse land begin februari 2025 uiteindelijk het Chinese Belt and Road Initiative. Tegelijkertijd versterkte Panama de banden met de Verenigde Staten. Daarbij werd onder meer aan de schepen van de Amerikaanse marine vrije doorgang door het Panamakanaal verleend. Dit betekent voor de Verenigde Staten een besparing van miljoenen dollars per jaar. Verder schaarde ook de procureur-generaal van Panama de bewering dat concessies met de havens van CK Hutchison langs het Panamakanaal ongrondwettelijk zijn.

CK Hutchison heeft sinds 1997 in de twee Panamese havens meer dan 2 miljard dollar geïnvesteerd. In 2021 werd de concessie van CK Hutchison nog eens met vijfentwintig jaar verlengd. De Chinese propaganda bekritiseerde de overeenkomst van CK Hutchison als een verraad. Daarbij werd tegengesproken dat de verkoop van de havens een puur commerciële beslissing was. Blackrock werd daarbij omschreven als een imperialistische Amerikaanse havenexploitant die de internationale handel van China wou onderdrukken.

Nog anderen gaven aan dat CK Hutchison prioriteit moest geven aan de verkoop van zijn haven aan een Chinese overnemer, zodat belet kon worden dat de overeenkomst een negatieve impact hebben op de nationale veiligheid van China. Uiteindelijk kondigde China aan de overeenkomst te zullen onderzoeken op mogelijke inbreuken op de veiligheid of antitrustwetten. Maar aangezien CK Hutchison geregistreerd is op de Kaaimaneilanden en de overeenkomst geen enkele haven in Chinese gebieden omvat, hebben volgens een aantal experts zowel Hongkong als China een relatief zwakke juridische positie om de overeenkomst aan te vechten. 

Het Nationale Veiligheidscomité van Hongkong kan echter aan CK Hutchison nog steeds bindende instructies geven om de de verkoop van de havens stop te zetten. Waarnemers werpen wel op dat een dergelijke optie immense schade zou kunnen toebrengen aan de zakelijke wereld van Hongkong. Aangevoerd wordt dat de Chinese interesse in de Panamese havens logisch is, maar opgemerkt wordt dat het geschil wel eens buitenlandse investeringen en multinationals uit Hongkong zou kunnen wegjagen. Tevens lijkt de druk op CK Hutchison een teken dat de Communistische Partij van China zijn controle over de onafhankelijke zakelijke belangen van Hongkong wil opvoeren.

Li Ka-Shing, de oprichter van CK Hutchison, heeft de voorbije tien jaar politiek veel kritiek gekregen. In oktober 2014 werd hij door het Chinese staatsbedrijf Xinhua News bekritiseerd omdat hij de pro-democratische Umbrella Protests niet luidkeels had veroordeeld. Xinhua News bekritiseerde Li opnieuw omdat hij zijn investering na een grote bedrijfsherstructurering in 2015 naar de Kaaimaneilanden had verplaatst. Li verwierp echter de kritieken. In 2019 kreeg hij opnieuw verwijten omdat hij geen sterke woorden had gebruikt om de straatprotesten, die in Hongkong een grotere democratie eisten, te veroordelen.

Meer over dit onderwerp:

• Mexico stelt een alternatief voor Panamakanaal voor
• Chinese reders vechten Amerikaanse havenheffingen aan
• Pentagon overweegt militaire opties voor toegang Panamakanaal
• Panamakanaal wil alle militaire vaartuigen vrije toegang bieden
• Verenigde Staten veroordelen beperking democratie Hongkong
• Panamakanaal van cruciaal belang voor economie Verenigde Staten
• Containertrafieken Panamese havens met 15 procent gestegen
• Oorlog tegen Chinese scheepvaart bedreigt Amerikaanse maritieme industrie
• China en Brazilië kondigen opening nieuwe scheepvaartroute aan
• Chinese Cosco Shipping door een perfecte storm bedreigd