managing21.be

Met steeds geavanceerdere methoden om geld wit te wassen reageren banken wereldwijd met harde tegenmaatregelen. Die aanpak treft echter steeds vaker ook onschuldige consumenten, wiens rekeningen zonder uitleg worden bevroren. Dat is de conclusie van een onderzoek van wetenschappers aan de University of Maryland en de Università degli Studi di Sassari, gebaseerd op een analyse van financiële documenten en nieuwsberichten.

Uit het onderzoek blijkt onder meer dat de controlemaatregelen van de banken geavanceerder, duurder en indringender zijn geworden, zonder dat er bewijs is dat het witwassen van geld sinds 1989 – het jaar waarin het internationale toezicht werd opgezet – daadwerkelijk is afgenomen. “Landen zoals de Verenigde Staten, die het systeem initieerden, hebben belangrijke onderdelen van de regelgeving nooit ingevoerd”, benadrukt onderzoeksleider Peter Reuter, professor criminologie aan de University of Maryland. “Terwijl sommige banken doorschieten in handhaving, kijken andere bij verdachte transacties een andere richting uit.”

“De resultaten van de wereldwijde inspanningen tegen het witwassen variëren van teleurstellend tot ronduit erbarmelijk,” zegt Reuter. De studie wordt door de Jason Sharman, professor politicologie aan de University of Cambridge omschreven als een mijlpaal in het onderzoek naar witwassen. Volgens de auteurs kunnen wetenschappers en beleidsmakers het zich niet langer veroorloven dit onderwerp te negeren.

De onderzoekers kwamen onder meer tot de vaststelling dat aan de moderne technieken voor toezicht hoge prijzen zijn verboden. “Banken spenderen jaarlijks honderden miljarden dollars aan systemen die criminele geldstromen moeten onderscheppen, maar minder dan 5 procent van dat geld wordt uiteindelijk teruggehaald”, beklemtoont Reuters. “De rest – vermoedelijk biljoenen dollars – blijft buiten beeld. De rekening daarvan komt terecht bij de gewone klant.”

Levenslange gevolgen

De onderzoekers stellen verder dat de banken in hun ijver vaak onschuldige buitenlanders treffen. Door onzekerheid over de herkomst van het geld op de rekeningen wordt door de banken vaak geweigerd de gevraagde transacties uit te voeren. Volgens Jeff Rowes, advocaat bij het Institute for Justice in Washington, worden ook kleine ondernemers door de Amerikaanse witwasregels zwaar geraakt. Hij vertegenwoordigt geldtransactiekantoren nabij de Mexicaanse grens die verplicht zijn om de identiteit van zelfs kleinschalige klanten te registreren en te melden aan de overheid. “Mijn cliënten verliezen door dit systeem vele klanten,” zegt hij.

Tegelijkertijd blijkt uit het onderzoek dat sommige banken bewust de andere kant op kijken. Zo moest de TD Bank vorig jaar 3 miljard dollar betalen vanwege haar rol in het doorlaten van 670 miljard dollar aan crimineel geld, waaronder fondsen van drugskartels. “Banken nemen dat risico soms bewust”, merken de onderzoekers op. “De regelgeving is zwak, strafzaken zijn zeldzaam en onderzoeken duren zo lang dat verantwoordelijke leidinggevenden vaak al elders werken.”

De onderzoekers erkennen echter ook wel dat een harde aanpak ook effect kan hebben. “Sommige verdachte transacties leidden daadwerkelijk tot arrestaties van drugscriminelen”, werpen ze op. “Maar de collateral damage is reëel. Rekeninghouders – vooral mensen die in een precaire situatie verzeild zijn geraakt – kunnen hierdoor niet langer aan hun geld. Op die manier komt ook hun levensonderhoud in het gedrang. Ook wanneer de naam van een rekeninghouder onterecht op een zwarte lijst is geplaatst, moet de betrokkene levenslang met mogelijke gevolgen rekening houden.”