managing21.be

Noorwegen heeft op het eiland Oygarden officieel de terminal van zijn enorme onderzeese kluis voor koolstofdioxide geopend. Dat betekent een cruciale stap voordat het land het project Northern Lights, de eerste commerciële service voor het transport en de opslag van koolstofdioxide, lanceert. Northern Lights is een joint-venture van de olieconcerns Equinor (Noorwegen), Shell (Verenigd Koninkrijk en Nederland) en TotalEnergies (Frankrijk).

Northern Lights wil de emissies van koolstofdioxide door fabrieken in Europa in geologische reservoirs onder de zeebodem injecteren. Bedoeling is om te voorkomen dat er nog meer broeikasgassen in de atmosfeer terechtkomen. Op die manier wil het land helpen de klimaatverandering tot stilstand te brengen. De terminal is gebouwd aan de kust van de Noordzee en telt twaalf opslagtanks voor de opslag van koolstofdioxide, dat per schip uit allerlei Europese landen zal worden aangevoerd.

Vanuit de tanks zal het broeikasgas door een 110 kilometer lange lange pijpleiding naar de zeebodem worden geleid. Daar zal de koolstofdioxide op een diepte van ongeveer 2,6 kilometer voor permanente opslag in de zeebodem worden geïnjecteerd. Northern Lights zal naar verwachting volgend jaar zijn eerste voorraden koolstofdioxide in de ondergrond begraven. In eerste instantie wordt gewerkt met een opslagcapaciteit van 1,5 miljoen ton koolstofdioxide per jaar. In een tweede fase wordt – indien er een voldoende vraag wordt vastgesteld – een eventuele uitbreiding naar 5 miljoen ton per jaar voorzien.

Vanuit de terminal op Oygarden wordt het gas door pijpleidingen in de zeebodem geïnjecteerd. – Foto: Northern Lights

“Northern Lights is echt een demonstratieproject dat moet bewijzen dat de afvang en opslag van koolstofdioxide een technisch haalbare oplossing is”, benadrukte Tim Heijn, directeur van Northern Lights. “De ondergrondse opslag van koolstofdioxide is een hulpmiddel dan kan worden gebruikt om de klimaatverandering te bestrijden.”

De technologie van Carbon Capture and Storage (CCS) is complex en duur, maar wordt door het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties en het Internationaal Energieagentschap (IEA) bepleit. De maatregel moet vooral de uitstootvoetafdruk van industrieën  zoals cement en staal, die moeilijk kunnen worden gedecarboniseerd, verkleinen.

Volgens het internationale energieagentschap heeft de wereld momenteel slechts over een opslagcapaciteit van 50,5 miljoen ton. Dat is nauwelijks 0,1 procent van de jaarlijkse wereldwijde uitstoot van koolstofdioxide.

Om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius ten opzichte van het niveau van het pre-industriële tijdperk, zou afvang en opslag tegen eind dit decennium een niveau van minstens één miljard ton per jaar moeten kunnen realiseren. De technologie, die zich nog in een vroeg stadium bevindt, kent een trage ontwikkeling. Dat heeft onder meer te maken met de hoge kosten van het systeem, vooral vergeleken met de bedragen die de bedrijven voor emissierechten moeten betalen.

Daarom is de afvang en opslag van koolstofdioxide sterk afhankelijk van subsidies. “Publieke steun was en zal cruciaal zijn om zulke innovatieve projecten vooruit te helpen, vooral omdat de kosten van afvang en opslag nog steeds hoger zijn dan de kosten van de uitstoot van koolstofdioixde in Europa”, benadrukt Daniela Peta, woordvoerder van het Global CCS Institute.

De Noorse overheid heeft 80 procent van de totale kosten van Northern Lights gefinancierd. Het totale bedrag van de investering is niet bekend gemaakt. Maar Northern Lights maakt deel uit van Longship, een ambitieus plan ter waarde van 30 miljard kronen ( 2,9 miljard dollar) van de Noorse overheid voor de afvang, het transport en de opslag van koolstofdioxide. De Noorse staat draagt in het project 20 miljard kronen bij. 

De Noordzee is met zijn uitgeputte velden voor de winning van olie en gas en zijn uitgebreide netwerk pijpleidingen een ideale plek om ongewenste broeikasgassen te begraven. Er zijn in Europa nog verschillende andere onderzeese opslagprojecten in ontwikkeling. Voor de kust van Denemarken bouwt het Britse chemieconcern Ineos met drieëntwintig partners het project Greensand, dat eind 2025 of begin 2026 moet worden gelanceerd.

Greenwashing

Longship omvatte aanvankelijk de oprichting van twee opslaglocaties in Noorwegen. De cementfabriek Heidelberg Materials in Brevik zal naar verwachting volgend jaar beginnen met het verschepen van de afgevangen emissies naar de locatie. Maar de stijgende kosten hebben de energiecentrale Hafslund Celsio in Oslo gedwongen zijn plannen te herzien. Northern Lights heeft ook haar eerste commerciële grensoverschrijdende contracten veiliggesteld. Het project tekende een akkoord met de Noorse kunstmestfabrikant Yara en energieconcern Orsted om koolstofdioxide te begraven van een ammoniakfabriek in Nederland en twee biomassacentrales in Denemarken.

Maar het is niet eenvoudig om deals te sluiten wanneer het emissiehandelssysteem (ETS) van de Europese Unie een betaalbare optie blijft. “Door het systeem van de emissierechten kunnen producenten van koolstofdioxide tegen betaling verder blijven uitstoten en hoeven ze geen efficiënte oplossing te zoeken”, betoogt Heijn. “Er zal pas een doorbraak kunnen worden gerealiseerd wanneer de opslag op grote schaal kan worden geïmplementeerd. Dit betekent echter dat er voldoende producenten van koolstofdioxide bereid zijn om hun opslagstrategie te veranderen.”

Een aantal milieuactivisten is echter niet overtuigd van de technologie. Daarbij hebben ze ook hun bekommernis over het risico op lekken geuit. “Northern Lights is niet anders dan greenwashing”, benadrukte Frode Pleym, hoofd van Greenpeace Noorwegen. “Het project wordt door oliebedrijven geleid. Hun doel is om olie en gas te kunnen blijven oppompen. De afvang en opslag van koolstofdioxide, de elektrificatie van platforms en een reeks aanverwante maatregelen worden door de oliesector op een cynische manier gebruikt om te voorkomen dat er iets aan hun enorme emissies wordt gedaan”, betoogde Pleym.

Die aantijgingen worden door Terje Aasland, Noors minister van energie, echter tegengesproken. “Indien er niet tot een opslag van broeikasgassen wordt overgegaan, zal er geen antwoord op de klimaatuitdagingen kunnen worden gegeven, of zullen industrieën moeten sluiten. Dit scenario is duidelijke helemaal geen wenselijk initiatief.”

Meer over dit onderwerp:

• Zuid-Amerika boekte nieuwe records in uitstoot broeikasgassen
• Merendeel grote banken niet klaar voor klimaatverandering
• Houtopslag in ondergrond helpt emissies koolstofdioxide afremmen
• Verenigd Koninkrijk wil Europese emissies ondergronds opslaan
• Opslag koolstofdioxide biedt nieuwe opportuniteit aan scheepvaart