managing21.be

De wapenindustrie in Europa groeit momenteel drie keer sneller dan in vredestijd. Er kunnen op dit ogenblik in de Europese wapenindustrie 7 miljoen vierkante meter aan nieuwe industriële ontwikkelingen worden geregistreerd. Dat blijkt uit een onderzoek van de Britse zakenkrant Financial Times, gebaseerd op satellietbeelden – gemaakt door Sentinel-1 van het European Space Agency (ESA) over 150 sites van 37 verschillende bedrijven.

“Sinds de invasie van Rusland in Oekraïne in 2022 blijkt de bouwactiviteit bij de Europese wapenproducenten fors te zijn toegenomen”, meldt de Financial Times. “De gegevens tonen aan dat lang beloofde vernieuwing van de Europese defensiesector, gestimuleerd door belangrijke publieke subsidies, zich niet alleen vertaalt in beleidsbeloftes en uitgaven, maar ook zichtbaar wordt in beton en staal.”

“Dit gebeurt bovendien niet in gemakkelijke omstandigheden. Lidstaten van de Europese Unie vragen zich immers af op welke manier de wapenleveringen aan Oekraïne kunnen worden volgehouden en tegelijkertijd eigen voorraden kunnen worden opgebouwd. Daarbij moet ook worden rekening gehouden met de onzekerheid over de verdere bijdrage van de Verenigde Staten aan de Europese veiligheid.

Uit de data van Sentinel-1 blijkt dat ongeveer een derde van de onderzochte locaties tekenen van uitbreiding of bouwactiviteiten vertoonde. “De omvang en de verspreiding van de waargenomen bouwactiviteiten wijzen op een fundamentele verandering in de manier waarop Europa zich voorbereidt op defensie”, stippen de analisten aan.

“Waar voorheen vooral werd geproduceerd op basis van directe en tijdelijke behoeften – volgens het zogenaamde just-in-time principe dat typisch is voor vredestijd – richt men zich nu op het opbouwen van een veel robuustere en grotere industriële basis. Deze basis moet Europa in staat stellen om bij een langdurig conflict snel en in grotere volumes wapens en munitie te kunnen produceren.”

“Dit zijn diepgaande en structurele veranderingen die de defensie-industrie op middellange en lange termijn zullen transformeren”, benadrukt William Alberque, analist bij het Asia Pacific Forum. “Een massaproductie van granaten leidt ertoe dat de benodigde metalen en explosieven beter en sneller beschikbaar komen. Dit zorgt er vervolgens voor dat de kosten en de technische moeilijkheden van het produceren van raketten aanzienlijk afnemen. Zodra de productie van basismunitie op grote schaal op gang komt, wordt het dan ook veel gemakkelijker en goedkoper om ook complexere wapensystemen te maken.”

Asap

De analisten wijzen erop dat in het begin van dit decennium op 790.000 vierkante meter activiteiten – graafwerkzaamheden, nieuwbouw, het aanleggen van wegen en constructie – werden geregistreerd. Dat is echter inmiddels opgelopen tot een oppervlakte van 2,8 miljoen vierkante meter. Een van de grootste uitbreidingen vond plaats bij een gezamenlijk project van het Duitse defensiebedrijf Rheinmetall en het Hongaarse staatsbedrijf N7 Holding in Várpalota in het westen van Hongarije een enorm productiecomplex voor munitie en explosieven is gebouwd. In 2022 bestond het terrein daar nog vooral uit onbebouwde velden.

Bij deze werken kon ook de steun van de Europese Unie worden teruggevonden. Daarbij wordt verwezen naar het programma Act in Support of Ammunition Production (Asap), waarbij de Europese Unie 500 miljoen euro investeert om knelpunten in de productie van munitie en raketten aan te pakken. “Bedrijven die door dit programma worden ondersteund, kenden een snellere groei dan ondernemingen die buiten het initiatief vielen of op een wachtlijst staan”, stippen de onderzoekers aan.

Het merendeel van de activiteit bij de locaties die aan het Asap-programma deelnemen, vindt plaats bij fabrieken die granaten produceren. Dit weerspiegelt de prioriteit die aan de productie van munitie wordt verleend. Andrius Kubilius, Europees commissaris voor defensie, wees daarbij naar de snelle uitbouw van de capaciteit. Bij de uitbraak van de oorlog in Oekraïne kon de Europese Unie jaarlijks ongeveer 300.000 stuks munitie produceren. Dat zal eind dit jaar opgelopen zijn tot ongeveer 2 miljoen eenheden.

De Europese Commissie bespreekt momenteel een nieuw defensieprogramma van 1,5 miljard euro. Dat zou volgens de Europese Commissie de logica van het Asap-programma, met subsidies en de financiering van een gezamenlijke inkoop, volgen. Volgens Kubilius wordt onderzocht of soortgelijke methoden ook voor een uitbreiding in andere sectoren – zoals raketten, luchtverdediging, artillerie en drones – zou kunnen worden gebruikt.

Volgens Thorstein Korsvold, topman van het Noors-Finse defensiebedrijf Nammo, benadrukte dat een Asap-benadering ook in andere domeinen noodzakelijk is. “Raketten voor luchtverdediging en krachtige explosieven worden momenteel slechts in zeer beperkte hoeveelheden geproduceerd”, waarschuwde hij. Experts wijzen erop dat de capaciteit voor langeafstandsraketten voor Europa en de Navo een blijvend probleem vormt. Daarbij merken ze op dat raketten een absoluut noodzakelijke afschrikking moeten garanderen tegen de superieure Russische grondtroepen, waar er immers van een massale mobilisatie sprake is.