managing21.be

De uitstoot van de grootste producenten van fossiele brandstof in de wereld kan rechtstreeks met tientallen dodelijke hittegolven in verband worden gebracht. Dat is de conclusie van een studie onder leiding van wetenschappers aan de ETH Zürich. De onderzoekers maken daarbij gewag van een sprong voorwaarts in de juridische strijd om oliebedrijven verantwoordelijk te houden voor de schade die door de klimaatcrisis wordt veroorzaakt.

Uit het onderzoek blijkt dat de emissies van elk van de veertien grootste producenten van fossiele brandstoffen op zichzelf al de oorzaak waren van meer dan vijftig hittegolven die anders vrijwel onmogelijk zouden zijn geweest. Daarmee wordt geconcludeerd dat de emissies deze extreme weersomstandigheden direct hebben veroorzaakt. Onder meer werd daarbij vastgesteld dat de emissies van ExxonMobil 51 hittegolven minstens tienduizend keer waarschijnlijker maakten dan in een wereld zonder opwarming. Voor Saudi Aramco geldt hetzelfde.

De wereldwijde opwarming van het klimaat zorgt ervoor dat hittegolven frequenter en intenser optreden en draagt jaarlijks bij tot naar schatting 500.000 sterfgevallen die met hitte in verband moeten worden gebracht. “Onder meer de extreme hittegolf die in 2021 het noordwesten van de Verenigde Staten trof, was onder invloed van de klimaatverandering bijna 3 graden warmer”, werpen de onderzoekers op.

Volgens de onderzoekers waren de totale emissies van de 180 grote oliebedrijven verantwoordelijk voor ongeveer de helft van de toename in intensiteit. Ontbossing maakte het grootste deel van de resterende bijdrage uit. De wetenschappers bestudeerden 213 hittegolven die tussen 2010 en 2019 werden geregistreerd. Deze hittegolven bleken door de klimaatcrisis gemiddeld tweehonderd keer waarschijnlijker te zijn geworden.

Aansprakelijkheid

“De mogelijkheid om de bijdrage van afzonderlijke bedrijven te kunnen vaststellen en kwantificeren kan bijzonder nuttig zijn voor het vaststellen van mogelijke aansprakelijkheid”, benadrukte onderzoeksleider Sonia Seneviratne, professor klimaatwetenschappen aan de ETH Zürich.

Klimaatactivisten reageren scherp op de conclusies van de studie. “We kunnen nu wijzen naar specifieke hittegolven en zeggen welke bedrijven voor de problemen verantwoordelijk zijn”, betoogde Cassidy DiPaola, verantwoordelijke van de campagne Make Polluters Pay. “Hun emissies leiden tot sterfgevallen, mislukte oogsten en getroffen gemeenschappen. Al die problemen worden door keuzes in bestuurskamers in de hand gewerkt.”

Juridische ontwikkelingen versterken dit perspectief. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde in juli dat het nalaten van maatregelen tegen klimaatrisico’s kan leiden tot schadevergoedingen. Eerder dit jaar bepaalde een Duitse rechter dat producenten van fossiele brandstoffen aansprakelijk kunnen worden gehouden voor hun bijdrage.

De studie toonde dat de gemiddelde intensiteit van hittegolven steeg van 1,4 graden Celsius tijdens het eerste decennium van deze eeuw naar 2,2 graden Celsius de daaropvolgende periode. Volgens de onderzoekers zijn de werkelijke gevolgen echter waarschijnlijk groter dan de studie laat zien. Zelfs de bedrijven met de laagste uitstoot onder de carbon majors zorgden er nog steeds voor dat zestien hittegolven minstens tienduizend keer waarschijnlijker werden.

Hoewel het onderzoek een belangrijke bouwsteen vormt, is daadwerkelijke juridische aansprakelijkheid nog onzeker. Er blijven immers nog tal van juridische vraagstukken. Onder meer zou moeten worden bekeken welke rechtbanken bevoegdheid over de individuele dossiers zouden hebben. Tevens moet de vraag worden gesteld of producenten aansprakelijk zijn voor de emissies van hun klanten en of decennialange misleidende campagnes juridisch relevant zijn.