managing21.be

Voor het eerst sinds de jaren negentig van de voorbije eeuw wint de ouderwetse ruilhandel terrein in de Russische buitenlandse handel. Bedrijven die proberen westerse sancties te ontwijken, ruilen tarwe voor Chinese auto’s en lijnzaad voor bouwmaterialen. Dat hebben een aantal analisten tegenover het persbureau Reuters gezegd. Terwijl in de jaren negentig van de voorbije eeuw de inflatie en de geldschaarste in Rusland tot ruilhandel leidden, is het nu vooral de druk van westerse sancties die bedrijven naar deze constructies drijft.

Hoewel Rusland warme banden onderhoudt met China en India, toont de terugkeer van de ruilhandel hoe sterk de oorlog in Oekraïne de handelsrelaties van het land, de grootste grondstoffenproducent van de wereld, heeft ontwricht. Dit gebeurt ruim drie decennia nadat de Sovjet-Unie in 1991 uiteenviel en Rusland juist economisch dichter naar het westen opschoof.

Sinds de annexatie van de Krim in 2014 en de inval in Oekraïne in 2022 legden de Verenigde Staten, Europa en hun bondgenoten meer dan 25.000 sancties op aan Rusland. Die sancties hebben de bedoeling de Russische economie – met een waarde van 2,2 biljoen dollar – te verzwakken en de steun voor de Russische president Vladimir Poetin te ondermijnen. De Verenigde Staten legden bovendien aan India extra heffingen op omdat dat land een aantal oliecontracten met Rusland afsloot.

Poetin benadrukt dat de Russische economie sterker presteert dan verwacht. De voorbije twee jaar groeide de economie in Rusland sneller dan in de G7-landen, ondanks westerse voorspellingen van een diepe recessie. Poetin heeft bedrijven en autoriteiten opgedragen de sancties met alle mogelijke middelen te omzeilen. Toch neemt de druk toe, want de Russische centrale bank spreekt inmiddels van een technische recessie en de inflatie blijft op een hoog niveau.

Angst voor bijkomende sancties

“Het afsluiten van Russische banken van het internationale betalingssysteem Swift en Amerikaanse waarschuwingen aan Chinese banken om Rusland niet te ondersteunen, hebben geleid tot angst voor secundaire sancties”, benadrukken de analisten. “Daardoor worden financiële transacties steeds moeilijker. Chinese banken accepteren nauwelijks nog geld uit Rusland. Dit verklaart de groei van ruilhandel, die moeilijker te traceren valt. Het Russische ministerie van economische zaken publiceerde in 2024 zelfs een handleiding van veertien pagina’s voor buitenlandse ruiltransacties, inclusief het voorstel voor een officieel ruilplatform.”

Tot voor kort was er nauwelijks interesse voor dit soort constructies. Maar volgens gegevens van Reuters kwamen de eerste deals inmiddels tot stand. Onder meer werd gemeld dat Russische tarwe en Chinese auto’s tegen elkaar werden geruild, terwijl ook lijnzaad werd geruild voor huishoudelijke apparaten en bouwmaterialen. In totaal kon Reuters acht van dit soort transacties verifiëren.

Handelskoepels verwachten dat het volume van de ruilhandel verder zal toenemen. “Deze trend is een symptoom van de dedollarisering, de sanctiedruk en liquiditeitsproblemen”, benadrukt Maksim Spasski, secretaris van de Russisch-Aziatische Unie van Industriëlen en Ondernemers. De internationale ruilhandel zou in Rusland volgens cijfers van de Russische centrale bank tijdens de eerste helft van dit jaar een niveau van 7 miljard dollar hebben bereikt. 

Naast ruilhandel worden in Rusland nog andere routes gevolgd om de westerse sancties te ontwijken. Onder meer wordt daarbij gebruik gemaakt van tussenpersonen, terwijl transacties ook niet zelden via het kantoor de Russische VTB Bank in de Chinese stad Shanghai worden gekanaliseerd. Ook worden betalingen geregeld in cryptovaluta afgehandeld. Vooral kleinere bedrijven zouden actief zijn met cryptovaluta en andere alternatieve betaalmethoden.