Europese chemiesector kraakt onder druk wereldwijde concurrentie
Posted by managing21 on juli 22nd, 2025
De chemische industrie in Europa staat op de rand van de afgrond. Terwijl landen zoals China, de Verenigde Staten en naties uit het Midden-Oosten fors investeren in nieuwe petrochemische installaties, sluiten in Europa fabrieken op een snel tempo hun deuren. Hoge energieprijzen, een verouderde infrastructuur en een gebrek aan politieke daadkracht dreigen van Europa een netto-importeur van essentiële chemicaliën te maken.
“Europa slaapt zich een industriële neergang in,” waarschuwde Jim Ratcliffe, topman van Ineos, recent. Hij is een van meerdere industrie-magnaten die op een krachtig ingrijpen vanuit de Europese Unie aansturen. De Europese Commissie kondigde recent aan strategische chemicaliën zoals ethyleen en propeen te willen beschermen. Daarbij zou meer staatssteun worden toegelaten, terwijl bij aanbestedingen ook een voorkeur voor Europese producten zou worden ingebouwd. Maar volgens critici komt dit signaal mogelijk te laat.
Krakers – installaties die ruwe oliefracties omzetten in bouwstenen voor plastics en geneesmiddelen – staan centraal in de crisis. Een groot deel van deze installaties is meer dan veertig jaar oud, inefficiënt en draait op dure grondstoffen zoals nafta. Volgens het adviesbureau Wood Mackenzie loopt tot 40 procent van de ethyleen-capaciteit in Europa een risico op sluiting. In een rapport van acht lidstaten van de Europese Unie wordt gewaarschuwd dat deze crisis mogelijk 50.000 arbeidsplaatsen zou kosten.
Bedrijven als Eni, Dow, Shell en TotalEnergies trekken zich gedeeltelijk uit de Europese markt terug of sluiten installaties. Alleen Ineos bouwt momenteel een nieuwe ethaankraker in Antwerpen – de eerste Europese installatie in dertig jaar – met een investering van 4 miljard euro.
Internationale concurrentie
China breidt inmiddels zijn productiecapaciteit razendsnel uit en zal in 2030 naar verwachting drie keer meer ethyleen produceren dan de hele Europese Unie op dit ogenblik doet. Ook het Midden-Oosten en de Verenigde Staten profiteren van goedkopere grondstoffen zoals ethaan – een bijproduct van schaliegas – waarmee ze ethyleen tegen een fractie van de Europese kosten kan worden geproduceerd. Tegelijkertijd bouwen Chinese producenten fabrieken in Zuidoost-Azië om Europese emissieheffingen en importtarieven te omzeilen. Japanse en Zuid-Koreaanse fabrikanten kunnen tegen die concurrentie nauwelijks optornen en draaien sinds 2023 op een lage capaciteit.
De Europese Commissie overweegt wel een zogeheten Critical Chemicals Act, naar analogie van de wetgeving op strategische metalen. Volgens Stéphane Séjourné, Europees commissaris voor industrie, is er hier duidelijk sprake van de bescherming van een economische soevereiniteit. “Het behoud van onze krakers is essentieel”, betoogde hij.
Toch blijft de kloof groot. Terwijl de productie in Europa gemiddeld 800 dollar per ton kost, ligt dat cijfer in de Verenigde Staten rond de 400 dollar en in het Midden-Oosten zelfs onder de 200 dollar. Volgens analisten zal de chemiesector in Europa weliswaar niet verdwijnen, maar zich wel concentreren in handen van enkele grote partijen. “Alleen groepen die groot genoeg zijn om een prijszetter te zijn, zullen overleven,” beklemtoont Enzo Baglieri, docent aan de Bocconi School of Management.